با رئيس سازمان حج و زيارت زيارت خانه خدا به شرط 17 سال صبوري

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: با رئيس سازمان حج و زيارت زيارت خانه خدا به شرط 17 سال صبوري
جام جم آنلاين: 30/8 صبح كاملا ناگهاني به جاي خبرنگاري كه قرار بود با رئيس سازمان حج و زيارت گفتگو كند، در سازمان حج و زيارت حاضر شدم و تا 45 دقيقه بعد كه روبه‌روي مصطفي خاكسار قهرودي در اتاقش نشستم، گمان نمي‌كردم سوال‌هاي زيادي براي پرسيدن داشته باشم ، تا وقتي كه رئيس سازمان حج و زيارت از سهميه حدود 100 هزار نفري ايران براي اعزام زائران حج تعريف كرد و از يك ميليون و 900 هزار نفري كه پيشتر ثبت‌نام كرده‌اند و هنوز در نوبت مانده‌اند و حتي اگر به فرض محال هيچ‌كس در سال‌هاي آينده براي حج ثبت‌نام نكند، عربستان دست‌كم تا 18 - 17 سال آينده پذيراي مهمانان ايراني پربركتي خواهد بود كه هر يك حدود 800 دلار سود برايش به ارمغان مي‌آورند.

خاكسار قهرودي از برنامه‌هاي سازمان حج و زيارت براي تسريع و ساماندهي اعزام حجاج گفت و من از او درباره تصميم نهايي ايران در قبال برخوردهاي توهين‌آميز با حجاج پرسيدم.

رئيس سازمان حج و زيارت معتقد است: تصميم نهايي در اين زمينه، بنابر مقتضيات زمان خواهد بود.

شايد بهتر باشد مصاحبه را از تعداد حجاج و عمره‌گزاران امسال شروع كنيم.

در موسم عمره امسال تعداد زائران و عناصر اجرايي و خدماتي‌ 630 هزار نفر بود و تعداد زائران و عناصر اجرايي و خدماتي حج تمتع تاكنون 97 هزار نفر تخمين‌زده شده است؛ اما منتظر پاسخ وزارت حج عربستان هستيم تا اجازه افزودن 7 هزار نفر ديگر را به اين تعداد بدهند كه در اين صورت تعداد زائران به 104 هزار نفر مي‌رسد.

اين آمارها با شمار زائران سال پيش تفاوت چنداني ندارد. قصد افزايش تعداد را نداريد؟

افزايش تعداد زائران به ميزان برطرف شدن موانع بستگي دارد. عربستان از نظر تعداد پذيرش عمره‌گزاران محدوديت ويزا ندارد؛ اما در حوزه ارائه خدمات مناسب به زائران، محدوديت‌هايي از نظر كيفيت ارائه خدمات به زائران وجود دارد. مردم انتظار دارند خدماتي متناسب با اين سفر دريافت كنند و افزايش عدد بدون خدمات شايسته هدف ما نيست. با وضعيت كنوني پيش‌بيني مي‌كنيم سال آينده هم آمار زائران مشابه امسال باشد و افزايش چنداني نداشته باشيم.

آيا سهميه زائران حج تمتع ايران از ديگر كشورها بيشتر است؟

همه كشورها به نسبت آمار رسمي‌شان، سهميه‌اي مشخص از تعداد زائران حج تمتع دارند كه به طور متوسط حدود هزار نفر به ازاي هر يك ميليون نفراست، اما از آنجا كه برخي كشورها از ظرفيت مصوبشان به طور كامل استفاده نمي‌كنند، عربستان به كشورهاي ديگري كه متقاضي اعزام تعداد بيشتري زائر هستند، ظرفيت بالاتري را اختصاص مي‌دهند. ايران هم، از اين دست كشورهاست. سهميه ما در سال گذشته حدود 102 هزار نفر بود و هر سال هم حدود 2 هزار نفر به اين تعداد افزوده مي‌شود.

تعداد پشت نوبتي‌هاي حج چقدر است؟

حدود يك ميليون و 900 هزار نفر.

با توجه به سهميه حدود 100 هزار نفري كه به آن اشاره كرديد، اگر همين روند را ادامه دهيم، ثبت نام كرده‌هاي فعلي، احتمالا چند سال در نوبت خواهند بود؟

احتمالا حدود 18 - 17 سال.

به نظر شما اين روند طبيعي است؟

تا سال 82 تعداد متقاضيان حج 2 تا 3 برابر ظرفيت سالانه بود و بالطبع، ثبت‌نام كرده‌ها هم بايد حدود 2 تا 3 سال در نوبت مي‌ماندند؛ اما پس از سال 82 با افزايش قابل توجهي از مراجعه‌كنندگان روبه‌رو شديم. به طوري كه در سال 86 تعداد ثبت‌نام‌ كننده‌ها 8 برابر ظرفيت سالانه شد. از نظر من، ما بايد شيوه ثبت‌نام و تعيين اولويت را تغيير دهيم. براي مثال، قرعه‌كشي را جايگزين انتظار در صف‌هاي طولاني كنيم.

اما با قرعه‌كشي ممكن است آنها كه سن و سال بالايي دارند، هرگز شانس حج رفتن پيدا نكنند!

اگر ممكن باشد با كسب اجازه از مراجع ذي‌ربط اعم از مراجع شرعي و قانوني، قصد داريم براساس سن هم تقسيم‌بندي داشته باشيم. اين طرح در 6 سال اخير هم اجرا شده است، مثلا در سال گذشته ثبت‌نام كرده‌هاي 84 سال به بالا در اولويت بودند و امسال 82 سال به بالاها.

گفته مي‌شود تعدادي از كاركنان سازمان شما هر سال به طور مستمر براي ارائه خدمات به حجاج به عربستان فرستاده مي‌شوند با توجه به تعداد زياد پشت نوبتي‌هاي حج، چرا نيروهاي خدمتگزار را از ميان پشت‌نوبتي‌هايي كه داوطلبانه‌ حاضرند وظايف كاركنان اعزامي شما را انجام دهند، انتخاب نمي‌كنيد؟

در جريان حج، ما با جمعيتي عظيم روبه‌رو هستيم كه تعداد آنها لحظه‌به‌لحظه بيشتر مي‌شود. تا جايي كه گاهي تعداد زائران ورودي به عربستان به 5/2 ميليون نفر مي‌رسد حتي در برخي سال‌ها بوميان و افراد مقيم عربستان نيز با همين تعداد در مراسم حج به مكه و مدينه هجوم مي‌آورند.

مديريت كنترل اين جمعيت كه بخشي از آن را ايراني‌ها تشكيل مي‌دهند هم به عهده دولت عربستان است و هم به عهده دولت‌هاي ديگري كه زائر اعزام كرده‌اند. ايران هم براساس تفاهم‌نامه‌هايي كه با سازمان حج عربستان امضا كرده، بخشي از مسووليت‌ها را به عهده گرفته است كه عملي كردنشان يكي از مصاديق مديريت بحران است و نيروهاي متخصص مي‌طلبد.

پس نمي‌توانيم در اين جريان از بي‌تجربه‌ها و داوطلبان استفاده كنيم. نيروهايي كه سازمان ما براي اين منظور به حج مي‌فرستد، به 2 گروه تقسيم مي‌شوند. گروه اول كاركنان سازمان هستند كه رسمي‌اند و گروه دوم نيروهاي مردمي هستند كه در قالب روحاني، پزشك ، مدير كاروان و عناصر اجرايي اعزام مي‌شوند. تعداد زيادي از اين نيروها اصلا فرصت حج بجا آوردن پيدا نمي‌كنند.

اين يعني تئوري‌ شما درباره حجاج داوطلبي كه بدون دريافت وجه به زائران خدمات ارائه كنند، مردود است؛ چون مناسك حج نياز به صرف وقت دارد و آنها نمي‌توانند ضمن بجا آوردن اعمال حج به كار ديگري هم مشغول باشند.

هر ايراني به طور متوسط چه ميزان درآمد زايي براي كشور عربستان دارد؟

هزينه‌اي كه مردم در حج مي‌پردازند شامل 3 بخش است. اول، هزينه‌هاي داخل ايران كه در كشور ما مصرف مي‌شود و شامل هزينه پاسپورت و خريد اقلام و اجناس لازم براي سفر است.

دوم هزينه‌هاي قطعي سفر است كه مردم آنها را به ما مي‌سپرند و ما به عربستان پرداخت مي‌كنيم مثل پول بليت كه به شركت‌هاي سعودي پرداخت مي‌شود. هزينه‌هاي مربوط به اقامت، حمل و نقل درون شهري و برون شهري و تغذيه و سوم هزينه‌هايي كه مردم آن را صرف خريد سوغات و هدايا مي‌كنند. مقدار 2 بخش اول تقريبا مشخص است و با توجه به رشد ساليانه تورم و افزايش قيمت‌ها در ايران و عربستان هر سال برآورد مي‌شود. البته ممكن است هميشه دقيق نباشد.

براي مثال، سال گذشته حدود 6 درصد افزايش درهزينه‌ها نسبت به مقدار برآورد شده وجود داشت كه سازمان پرداخت اين مابه‌التفاوت را تقبل كرد و نگذاشت مردم آن را بپردازند؛ اما بخش سوم هزينه‌ها كه مربوط به تهيه سوغات و هدايا مي‌شود،‌ كاملا در اختيار مردم است كه متاسفانه با وجود تاكيدها به زائران براي محتاط بودن در خريد هنوز در اين بخش مشكل داريم.

خريد سوغاتي، چه مشكلي براي سازمان شما ايجاد مي‌كند؟

مهم‌ترين نكته اين است كه آنها هم سرمايه‌شان را هدر مي‌دهند و هم فرصتي را كه بايد صرف دستاوردهاي معنوي كنند، به خريد سوغاتي اختصاص مي‌دهند اما مساله اختلال در نظم پرواز را هم نبايد ناديده گرفت؛ به طوري كه حجم سوغاتي‌ها هر سال به اندازه‌اي مي‌رسد كه ناچاريم چند پرواز اضافي را به حمل بارها اختصاص دهيم.

هنوز نگفته‌ايد هر ايراني به طور متوسط چه ميزان درآمدزايي براي عربستان دارد؟

در موسم عمره،‌ هر ايراني براي هزينه‌هاي ثابتش به طور متوسط حدود260 250 دلار به عربستان مي‌پردازد. حدود 550 دلار هم از بازارهاي اين كشور خريد مي‌كند، يعني هر زائر به طور متوسط 800 - 700 دلار درآمدزايي براي عربستان دارد.

پس ما مهمانان پر بركتي براي همسايگانمان هستيم؛ اما هنوز گاهي از برخوردهاي ناشايست با زائران ايراني در موسم حج، گزارش‌هايي در رسانه‌ها منتشر مي‌شود. اين مشكل از كجاست؟

نمي‌‌خواهم بگويم اين مساله عادي و كم اهميت‌ است؛ اما تازگي ندارد و از گذشته شاهد آن بوده‌ايم، فقط فراز و فرودهايي داشته است. براي مثال، 2 سال پيش بيشتر بود و امسال كمتر شده است. ظاهرا به دليل تفاوت‌هاي مذهبي است كه نمي‌شود آنها را انكار كرد اما ما معتقد نيستيم كه صرفا وجود تفاوت به درگيري و تنش منجر شود.

چرايي اين اختلافات را بايد در توطئه‌هاي دشمنان اسلام و مسلمانان جستجو كرد. اسلام باوجود همه تفاوت‌هاي مذهبي در حال رشد است و پا به پاي اين رشد، تنش‌ها و درگيري‌‌ها هم بيشتر شده است البته ما در قياس با اشكال ديگر آتش فتنه در بعضي كشورهاي ديگر كه قرباني فراواني داشته، در عربستان وضعيتي مطلوب داريم. با اين همه، تاثير تلاش‌هاي دشمن در آنجا هم ظاهر شده است و با وجود آن كه مسوولان رسمي عربستان از اين مساله آگاه شده‌اند و سعي مي‌كنند تنشي پيش نيايد،‌ هنوز با ‌آن درگيرند.

نكته حائز اهميت اينجاست،‌ كه فقط ما به عنوان مسلمانان شيعه مذهب از اين برخوردها آسيب نمي‌بينم. اين قضيه در عربستان هم به يك آسيب تبديل شده است و از آن با عنوان ناامني نام برده مي‌شود.

ايران چه قدر نارضايتي‌اش را از اين تنش‌ها به مسوولان عربستان ابراز كرده است؟

ما نگراني‌مان را به گوش مسوولان رسمي اين كشور رسانده‌ايم. رئيس‌جمهور هم در ملاقات‌ها و تماس‌ها موضوع را به آنان منتقل كرده‌اند و در سفر ديگر مسوولان ايراني هم درخصوص جلوگيري از تبديل شدن آن به آتش اختلاف هشدار داده شده است. با اين حال، باز هم تاكيد مي‌كنم هنوز در عربستان شاهد موفقيت زيادي از سوي دشمن نبوده‌ايم و اميدواريم وضعيت نامساعد بهبود يابد.

همان طور كه گفتيد، برخوردهاي ناشايست با زائران ايراني در دوره‌هاي مختلف زماني دچار فراز و فرود شده است؛ اما تقريبا هميشه وجود داشته، چرا در پاسخ به عدم رسيدگي قاطع مسوولان در عربستان، تعداد عمره‌گزاران را كم نمي‌كنيد؟

از نتيجه تذكرات و پيگيري‌ها هيچ كس راضي نيست؛ اما اين به معني رسيدگي نكردن مسوولان رسمي عربستان نيست. سال 86 كه موضوع برخورد با حجاج ايراني در جرايد عربستان منتشر شد، مسوولان رسمي اين كشور به برخوردكنندگان تذكر جدي دادند.

البته در برهه‌اي از زمان، مسوولان كاهش تعداد عمره‌گزاران را به عنوان تدبيري مناسب برگزيدند و حتي آن را با مسوولان عربستان هم در ميان گذاشتند، اما پس از ارزيابي‌ها و با توجه به تغييراتي كه در اين كشور رخ داد، نتيجه مطلوبي به دست آمد و اين تصميم را عملي نكرديم و اميدواريم دوباره به مرحله‌اي نرسيم كه مسوولان بخواهند چنين تصميمي را عملي كنند.

پس ممكن است دوباره و در صورت تكرار برخوردهاي نادرست، همين تصميم را بگيريد؟

تصميم‌هاي ما بنا بر مقتضيات زمان خواهد بود.

گذشته از نارضايتي حجاج، هر سال تعدادي از زائران عتبات عاليات از كيفيت خدماتي كه كاروان‌ها به آنها ارائه مي‌دهند، ابراز نارضايتي مي‌كنند و معتقدند كاروان‌ها به تعهداتشان عمل نمي‌كنند. به نظر مي‌رسد سازمان حج و زيارت در كنترل و نظارت بر اين كاروان‌ها ضعيف عمل مي‌كند. چرا مسووليت نظارت بر كاروان‌ها مثل ديگر تورهاي خارجي به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري محول نمي‌شود؟

حيطه فعاليت‌هاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، تورهاي گردشگري داخلي و تورهاي سياحتي خارج از كشور هستند و حيطه فعاليت‌هاي سازمان‌ ما مربوط به تورهاي زيارتي به خارج از كشور است. درباره بحث ضعف در نظارت، با شما موافق نيستم.

با آژانس‌هاي مسافرتي متخلف برخورد مي‌كنيم و علاوه بر جريمه نقدي، ممكن است فعاليتشان را به حالت تعليق درآوريم، اما بخش عمده‌اي از نارضايتي زائران عتبات عاليات مربوط به مسائل و مشكلات داخلي عراق است و ربطي به كاروان‌هاي زيارتي ندارد.

به طور متوسط هر روز چه تعداد زائر به عراق اعزام مي‌شوند؟

بسيار محدود! حدود 1500 نفر در روز.

خودتان هم اذعان داريد كه عراق ناامن است. پس چرا هنوز كاروان‌هاي زيارتي به اين كشور اعزام مي‌شوند؟

ما نمي‌توانيم جلوي مردم را بگيريم. تقاضا براي سفر به شكل طبيعي وجود دارد و ما مسووليم آن را مديريت كنيم؛ چون اگر مديريت و نظارت نباشد، زائران تلاش مي‌كنند به شكل غيرقانوني از كشور خارج شوند كه در اين صورت اگر در آن كشور با مشكلي مواجه شوند، قادر نيستيم به آنها كمكي كنيم.

گرچه آماري در اختيارم نيست، اما حدس مي‌زنم تعداد زيادي از ايرانيان زنداني در عراق، كساني باشند كه خارج از نظام مرسوم اعزام زائر به اين كشور سفر كرده‌اند. لذا به مردم توصيه مي‌كنيم صرفا با كاروان‌هاي داراي مجوز از سازمان حج و زيارت به عراق سفر كنند.

مريم يوشي زاده‌
يکشنبه 24 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 175]