گزارش از عارف شيرزاد جلوه‌هاي ماه مبارك رمضان در تاجيكستان

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: گزارش از عارف شيرزاد جلوه‌هاي ماه مبارك رمضان در تاجيكستان
دوشنبه - تاجيكستان از جمله كشورهاي مسلمان آسياي مركزي است كه پس از استقلال از شوروي سابق در آن بازگشت به فرهنگ و آداب و سنتهاي ملي و اسلامي خود مورد توجه قرار گرفت ، يكي از آنها گرامي داشتن ماه مبارك رمضان و عيد فطر است .

مسلمانان تاجيكستان ماه رمضان را همواره بعنوان عزيزترين ماه خداوند ، ماه مغفرت الهي ، ماه بخشش گناهان ، ماه نزول قرآن و ماه ميهماني خدا بسيار عزيز و گرامي مي‌دارند و در آن با اخلاص تمام به گرفتن روزه و اقامه نمازهاي مستحبي مي‌پردازند.

آميزش فرهنگ و تمدن غني تاجيكان با فرهنگ اسلامي و آموزه‌هاي ديني واحكام دين مبين اسلام سبب شده است كه ماه رمضان در اين ديار به ماه دوستي ، محبت ، عشق ، صفا و كمك به همنوعان شهرت يابد.

حضور پرشور در مساجد ، گزاردن نماز تراويح ، كنار گذاشتن كدورتهاي گذشته ، بخشش يكديگر، آشتي كردن و هديه دادن به خويشاوندان و همسايگان از رسم‌هاي ديرين تاجيكان در اين ماه خدا است .

نماز تراويح كه بيست ركعت است هر شب ماه رمضان در مساجد مختلف شهرها و روستاهاي تاجيكستان و يا در خانه‌ها به صورت گروهي اقامه مي‌شود، بيشتر مردان در مسجد و زنان در خانه اين سنت را بجاي مي‌آورند.

در دوران شوروي سابق مردم مسلمان تاجيكستان نماز تراويح را مخفيانه در خانه‌ها مي‌خواندند و بعد از فروپاشي شوروي نيز با وجود مساجد و آزادي مذهبي در برخي مناطق و محلات هنوز هم اين مراسم در خانه‌ها و در قالب گروه هاي كوچك طبق عادت و عرف گذشته خوانده مي‌شود.

در بيشتر مساجد تاجيكستان هرشب هنگام بجا آوردن نماز تراويح يك جزء قرآن مجيد قرائت مي‌شود تا نمازگزاران بتوانند تا پايان ماه مبارك قرآن را ختم كنند.

حافظان قرآن مجيد كه وظيفه قرائت آيات قرآن در نماز تراويح را دارند و نماز به امامت آنها برگزار مي‌شود گاه يك يا دو ماه پيش از ماه رمضان به اصطلاح تاجيكان چله مي‌نشينند و محفوظات خود را دوره مي‌كنند.

ماه مبارك رمضان از منظر مسلمانان تاجيك بستر اصلي دينداري ،عبادت و ارتباط با خدا است و براين اساس آنها سعي مي‌كنند با قرائت قرآن ، برگزاري نماز تراويح و سرودن اشعار ويژه جلوه‌هاي ماه مبارك رمضان را حفظ و به كودكان خود و نسل آينده منتقل كنند.

جمله رمضان مبارك تا آخر اين ماه بين تاجيكها رد و بدل مي‌شود و آيين موسوم به رب من از معروف‌ترين و رايج‌ترين شعائر تاجيكها در اين ماه است كه تا حدي زيادي توانسته در ‪ ۸۰‬سال حاكميت كمونيست كه مخالف هرگونه شعائر ديني بود سنت‌هاي رمضان را حفظ كند.

مراسم رب من خواني در گذشته در تمام مناطق فارس زبان آسياي ميانه نظير بخارا، سمرقند، خجند ، پنجكنت ، اوراتپه ، قشقه دريا ، سرخان ، حصار ، قراتگين ، درواز ، ختلان و بدخشان با تفاوتهاي لهجه‌اي وجود داشت .

اگرچه اين سنت ديرينه اكنون در شهر دوشنبه پايتخت تاجيكستان كمتر به چشم مي‌آيد ولي در روستاها و مناطق كوهستاني آن همچنان پا برجا است .

مراسم رب من خواني بعد از ضيافت افطار برگزارمي شود و كودكان در گروه هاي چند نفره با يك سرگروه كه صداي بهتر دارد در كوچه‌ها به راه مي‌افتند و به در خانه‌ها مي‌روند.

كودكان پس از تبريك ماه رمضان به صاحب خانه همزمان شروع به همخواني اشعار رب من با مضمون حمد و سپاس خدا و طلب بخشش و بركت از درگاه او مي كنند و صاحب خانه نيز به آنها هديه مي‌دهد.

جامعه شناسان تاجيك معتقدند سرودن و خواندن اشعار رمضاني تلاشي از سوي سرايندگان و خوانندگان براي حفظ آيين‌هاي اسلامي و ترويج دين اسلام در شكل مردم پسند در گذشته بوده است .

مردم با سخاوت تاجيكستان در ماه رمضان سفره‌هاي خود را كه دسترخوان گفته مي‌شود براي پذيرايي از ميهمانان روزه دار خود با انواع خوردني ها ااعم از نان ، شيريني ، آجيل و ميوه و غداهاي گرم پهن مي‌كنند.

تنوع غذايي در سفره افطاري خانواده تاجيك به حدي است كه هر تازه واردي به شدت تحت تاثير ميهمان نوازي تاجيكها قرار مي‌گيرد.

خوراكي‌ها و شيريني‌هاي محلي موسوم به نشالا ، حلوا كنجدي و شيرچاي ، شوربا و آش پلو معمولا در ضيافت‌هاي افطار زينت بخش دسترخوان هر مسلمان تاجيك است .

مردم تاجيك قبل از افطار در مساجد به تلاوت قرآن كريم مي‌پردازند وبعد از اقامه نماز مغرب به سفرهاي ضيافت افطار مي‌روند.

افطاري در بين تاجيكها بسيار زياد است و پذيرايي از ميهمانان و اطعام مستمندان در اين ماه الهي سنت حسنه‌اي است كه تاجيك‌ها آن را از نياكان خود به ارث برده اند.

تاجيكها درماه رمضان به دادن زكات و دستگيري افراد نيازمند هم اهميت زياد مي‌دهند و سعي مي‌كنند فقراي محله خود را دراين ماه كمك كنند.

در طول ماه مبارك رمضان غير از زكات ، برخي از روزه داران ، خيرات خود را در قالب وجوه نقد ، مواد غذايي و پوشاك به مساجد محل اهدا مي‌كنند و در روز عيد فطر بين نيازمندان با نظارت خطيب مسجد توزيع مي‌شود.

دراين ميان شب قدر در بين مسلمانان حنفي مذهب و ديگر مسلمانان تاجيكستان از جايگاه بسيار ارزشمندي برخوردار است و هر روزه دار تاجيك در طول ماه مبارك رمضان براي رسيدن اين شب لحظه شماري مي‌كند.

با نزديك تر شدن شب بيست و هفتم ماه مبارك رمضان كه طبق روايات اهل سنت شب نزول قرآن كريم است معنويت خاصي بر مساجد تاجيكستان حاكم مي‌شود و روزه داران با صدق و صفاي وصف ناپذير آماده نيايش ويژه مي‌شوند.

عده‌اي هم در آستانه اين شب مبارك منازل خود را براي پذيرايي از مهمانان خدا آماده مي‌كنند تا در شب احيا ميزبان جمعي از خويشان خود باشند.

اين عده خود را آماده پذيرايي از مهماناني مي‌كنند كه قرار است شب تا صبح به اقامه نماز نافله ، تلاوت قرآن و راز و نياز با پروردگار بپردازند.

#‪ ;۱۶۰‬در مساجد محلات مختلف شهر دوشنبه پايتخت تاجيكستان در اين ايام جنب و جوش محسوسي به چشم مي‌خورد و مردم روزه دار هر محل به سهم خود براي تهيه غذاي افطار و سحري شب زنده داران كوشش مي‌كنند.

افراد خير هر محل هم مواد غذايي لازم براي تهيه سفره افطار و سحري را از چند روز پيش در اختيار مساجد قرار مي‌دهند تا در ثواب شب قدر سهيم باشند مردم اين كشور اسلامي در اين شب با اجتماع در مساجد محل و يا در منازل بزرگان خانواده شب را با ذكر خدا و نيايش پروردگار به صبح مي‌رسانند و براي قبولي طاعات خود در ماه رمضان دعا مي‌كنند.

مسلمانان اين ديار هم مانند ساير مسلمانان شب قدر را شب آمرزش گناهان مي دانند و معتقدند كه بنا به وعده خداوند ، دراين شب تمام گناهان افراد اهل توبه بخشيده مي‌شود.

مردم مسلمان تاجيكستان همچنين عيد فطر از بزرگترين اعياد خود مي‌دانند و در اين روز به ديدار همديگر شتافته و عيد را تبريك گفته و از خداوند منان طلب قبولي طاعات و عبادات ماه رمضان را مي‌كنند.

تاجيكستان هفت ميليون و ‪ ۲۰۰‬هزار نفر جمعيت دارد كه بيش از ‪ ۹۵‬درصد از آن را مسلمانان تشكيل مي‌دهند كه از اين ميزان ‪ ۵‬درصد شيعيان اسماعيلي ، ‪ ۳‬درصد شيعيان اثني عشري و مابقي اهل سنت حنفي مذهب هستند.

#‪;۱۶۰‬طبق قانون اساسي تاجيكستان فعاليت‌هاي ديني در اين كشور آزاد است و در حال حاضر در سه هزار و ‪ ۲۱۵‬مسجد در مناطق مختلف آن به طور منظم نماز جمعه و جماعات برگزار مي‌شود.
شنبه 23 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 623]