كارشناسان در گفتگو با جام‌جم مطرح كردند غرب بايد‌ جايگاه مهم ‌ايران را بپذيرد

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: كارشناسان در گفتگو با جام‌جم مطرح كردند غرب بايد‌ جايگاه مهم ‌ايران را بپذيرد
جام جم آنلاين: در حل و فصل مسائل بويژه موضوع هسته‌اي ايران طرفين موضوع كه 1+5 و ايران و ديگر ناظران و تحليلگران باشند استفاده از روش ديپلماتيك و بويژه مذاكرات را پيشنهاد مي‌كنند. نكته قابل تامل و توجه اين است كه گفتگو وقتي صورت مي‌گيرد كه طرفين حداقلي از اعتبار را براي مطالبات يكديگر قائل باشند. به عبارت ديگر، داراي حداقلي از اشتراكات پايه‌اي باشند.

گفتگو وقتي صورت مي‌گيرد كه تسليم محض يك طرف مطرح نباشد و طرفين برمبناي چند اصل شناخته ‌شده‌اي كه پذيرفته‌اند، وارد چانه‌زني شوند. در غياب چنين توافقي، گفتگويي صورت نمي‌گيرد.

با توجه به اين ‌كه در چند سال گذشته هيچ يك از اين اصل‌ها در مذاكرات ميان گروه شش با ايران رعايت نمي‌شد،‌ كشورمان در رويكردي جديد پيشنهاد برگزاري مذاكراتي بر اصل‌هاي مذكور را پيشنهاد كرد و خواستار تبديل گروه 1+5 به 1+6 شد تا به اين ترتيب جزئي از ميز مذاكرات باشد.

مقامات عالي‌رتبه ايران بر اين باورند كه بسياري از مسائل و بحران‌ها در مدل 1+6 بهتر از 17 حل خواهد شد و با اندكي تامل بر اين مساله، هر عقل سليمي آن را خواهد پذيرفت.

ايران قطب بلامنازع قدرت منطقه است. ضلع اول‌خاورميانه بزرگ، قفقاز است كه ايران از نظر سياسي، اقتصادي و فرهنگي بر آن مسلط بوده و غير از ورود استراتژيك، در بعد نظامي ‌و انرژي (نفت خزر) نيز اشراف كامل دارد.

آسياي مركزي كه ضلع دوم خاورميانه بزرگ است، شاهراهي است كه كشورهاي چين، روسيه، هند و ايران را به هم متصل ‌مي‌كند و از بعد ترانزيت كالا و انرژي فسيلي و اشتراكات ديني و فرهنگ سنتي، روابط حسنه و قابل قبولي با ايران دارند.

ضلع سوم به كشورهاي عربي و عضو اوپك در خليج فارس و درياي عمان منتهي مي‌شود و ايران به علت تسلط بر كل آب‌هاي خليج فارس بويژه تنگه هرمز، از ويژگي‌هاي بالاي‌ سياسي برخوردار بوده و كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي نيز بشدت از فناوري هسته‌اي ايران حمايت مي‌كنند.

يا مصالحه يا زور

عباس ملكي، رئيس مركز مطالعات بين‌المللي درياي خزر پيشنهاد ايران مبني بر تبديل گروه 1+5 به 1+6 و تبديل تهران به عنوان جزئي از ميز مذاكرات را عقلايي و خردمندانه‌تر از گذشته توصيف و تصريح مي‌كند: در دنيا دو راه بيشتر براي حل مشكل سياسي وجود ندارد يا بايد مصالحه كرد يا از طريق زور آن را حل كرد.

وي مصالحه را همين رفتار ديپلماتيك عنوان كرده و مي‌گويد: در اين چارچوب مصالحه بايد با طرف مقابل مذاكره كنيد. ايران از ابتدا و از زمان آقاي خاتمي به اروپايي‌ها مي‌گفت كه مذاكرات را متوقف نكنند. در آن زمان درخصوص دو موضوع بين ايران و اروپا مذاكره صورت مي‌گرفت.

رئيس مركز مطالعات بين‌المللي درياي خزر همچنين با اشاره به نوع مذاكرات در دوران هاشمي رفسنجاني كه مذاكراتي انتقادي و در دوران خاتمي مذاكراتي سازنده با اروپايي‌ها بود، موافقت‌نامه همكاري و تجارت ميان ايران و اروپا را كه به ايران اجازه مي‌داد به بازارهاي اروپا وارد شود و نيز مذاكرات راجع به انرژي و فعال شدن ايران در چارتر يا منشور انرژي را مورد يادآوري قرار داد كه با مطرح شدن موضوع هسته‌اي، اروپا به يكباره مذاكرات را با ايران قطع كرد.

ملكي با تاكيد بر حضور ايران به عنوان عضوي مشاركت‌جو در پشت ميز مذاكره، افزود: البته در عالم سياست آنچه نتيجه كار است با آنچه درخواست شماست، نمي‌تواند يكي باشد؛ بنابراين بايد در اين ميان مصالحه‌اي صورت بگيرد.

وي درخصوص مزاياي حضور مستقيم ايران در مذاكرات به عنوان بخشي از مذاكرات با گروه 1+6 عنوان كرد: در اين حالت پرونده ايران بتدريج عادي مي‌شود. اكنون بعد از 35 سال، بالاخره كشورهاي توليدكننده لوازم، سوخت و دستگاه‌هاي هسته‌اي به اين نتيجه رسيدند كه معامله با هند بلااشكال است. هند براي دستيابي به اين شرايط و فعاليت‌هاي هسته‌اي خود، ديپلماسي طولاني مدتي را در دستور كار خود قرار داد، ضمن اين‌ كه عضو ان.پي.تي (معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي) نيز نيست.

ديپلمات برجسته كشورمان با بيان اين ‌كه ايران بايد در هدف‌يابي خود عادي‌سازي پرونده و تبديل آن به يك موضوع مانند مابقي موضوعات را در دستور كار داشته باشد، دومين مزاياي تبديل شدن به ميز مذاكرات را اقتصادسازي هسته‌اي دانست.

ملكي با جالب خواندن اين مساله، ادامه داد: مي‌توان بررسي كرد كه اگر در ايران اين كار انجام شود چه اندازه هزينه‌بر خواهد بود و اگر در بيرون صورت بگيرد تا چه اندازه ضمن اين‌ كه در اين گام و تحليل بايد منفعت، غرور ملي، رهبري ملي و... را مدنظر قرار داد.

وي درباره امكان موافقت گروه 1+5 با طرح پيشنهادي ايران با توجه به موضعگيري‌ها و خواسته‌هايي كه دارند، اظهاركرد: فكر مي‌كنم نظر اروپا با اين نظر مساعدتر باشد بويژه با توجه به تحولات اوستيا، شايد بخوبي براي اروپا مشخص شده كه روسيه نمي‌تواند منبع تامين‌كننده انرژي دائم و هميشگي باشد.

رئيس مركز مطالعات بين‌المللي درياي خزر با تاكيد بر اين ‌كه اهميت ايران چند برابر شده و اروپايي‌ها مانند سوئيس نياز به خطوط لوله‌اي از توليدكننده‌اي بزرگ مانند ايران را احساس مي‌كنند، گفت: دولت ايران مي‌تواند پيگيري كند و موضوع هسته‌اي را پيش ببرد.

ملكي درباره احتمال واكنش آمريكايي‌ها نسبت به طرح ايران بيان كرد: آمريكايي‌ها به طور استراتژيك با ورود ايران به هر گونه مذاكرات مخالفند اما به صورت تاكتيكي ملاحظه كرديم كه ويليام برنز در جلسه ژنو شركت كرد.

وي افزود: ارزيابي آمريكايي‌ها از آن جلسه و عكس‌العمل‌ها باعث مي‌شود كه مسير باز باشد.

گزينه ديگري جز 1+6 نيست‌

كاظم غريب‌آبادي كه از اعضاي تيم هسته‌اي ايران نيز به شمار مي‌رود درباره طرح پيشنهادي كشورمان در بسته پيشنهادي غيررسمي خود به گروه 1+5 مبني بر تبديل اين گروه به 1+6 و حضور ايران در آن به عنوان بخشي از مذاكرات و نه طرف مذاكره، گفت: اين يك پيشنهاد در داخل «nonpaper» ايران نيست بلكه رويكرد و نگرشي است كه ايران جزئي از مذاكرات و ميز مذاكرات است.

وي با بيان اين ‌كه وقتي ايران بسته پيشنهادي خود را ارائه كرد، با همين رويكرد بود، افزود: ايران اين موضوع را پيشنهاد نكرده تا 6 كشور بپذيرند. ما با اين نگاه و راهبرد آغاز كرديم كه ايران جزئي از مذاكرات است نه طرف مذاكرات كه بخواهد به سوالات و ابهامات آنها پاسخ دهد.

عضو تيم هسته‌اي ايران اين رويكرد را اساسي و طرحي جديد دانست و درباره تاثير آن اظهار كرد: بالطبع 1+6 نتيجه‌بخش‌تر و پاسخگوتر خواهد بود تا 17. وي افزود: همان طور كه دكتر جليلي هم گفتند، اگر جمهوري اسلامي ايران كه داراي قابليت‌هاي موثر در عرصه منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي است به اين گروه اضافه شود، قابليت و ظرفيت‌هاي آنها براي حل و فصل و بررسي معضلات منطقه‌اي و بين‌المللي ارتقا ‌مي‌يابد.

غريب‌آبادي با بيان اين ‌كه اگر ايران را از آن جمع كنار بگذارند و به همان شكل 17 به كار خود ادامه دهند، اين قابليت‌ها و ظرفيت‌ها افزايش نخواهد يافت، ادامه داد: ‌هيچ گزينه ديگري جز اين‌ كه ايران جزئي از ميز مذاكرات باشد، براي طرفين وجود ندارد.

وي با تاكيد بر اين‌ كه اعتقاد و راهبردمان همين است و براي طرف مقابل نيز چاره‌اي جز اين نيست، بيان كرد: حتي اگر فرض را بر اين بگذاريم كه بر سر ميز مذاكرات موضوع فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي ايران بخواهد مورد بررسي قرار گيرد، راهي غير از اين‌ كه ايران جزئي از ميز مذاكرات باشد، وجود ندارد.

عضو تيم هسته‌اي كشورمان با تاكيد بر اين‌ كه ايران بايد جزئي از كشورهاي مذاكره‌كننده باشد تا با تشريك مساعي راهكاري پيدا كنند، اظهار كرد: حتي اگر جمهوري اسلامي ايران مقابل آنها قرار بگيرد، اين راهكار پاسخگو نخواهد بود و آنها خود به اين مساله واقف هستند.

غريب‌آبادي در مورد اجرايي شدن رويكرد ايران مبني بر تبديل شدن به جزئي از اعضاي گروه شش، عنوان كرد: ‌اگر همان شكل 1+ 5 حاكم باشد يعني شش كشور يك طرف ميز مذاكره باشند و ايران در طرف ديگر، در واقع همان بحث مدعي و متهم مطرح مي‌شود؛ يعني يك كشور بايد به سوالات شش كشور پاسخ دهد.

وي با بيان اين‌ كه در اين شكل موضوع فعاليت‌هاي هسته‌اي يا هر موضوع ديگر بر سر ميز مذاكره قرار بگيرد، آن كشورها بايد راجع به آن سوال و ايران پاسخ دهد و اين كشورهاي مقابل هستند كه براي حل مساله راهكار ارائه مي‌كنند، تصريح كرد: جمهوري اسلامي ايران چنين راهكاري را به هيچ وجه قبول ندارد. البته اين تجربه تلخي است كه تكرار شده است و برخي از مذاكراتمان در دو سه سال اول همين گونه بود و ايران جزئي از ميز مذاكرات نبود به طوري كه طرف‌هاي مقابل خواسته‌هاي خود را مطرح مي‌كردند و ايران آن پيشنهادها و راهكارها را يا رد مي‌كرد يا قبول كه در اين شكل موضوع مورد مذاكره نيز صرفا مساله هسته‌اي ايران بود.

عضو تيم هسته‌اي كشورمان با اشاره به اين‌ كه هم ايران و هم طرف‌هاي مقابل به اين نتيجه رسيدند كه اين راهكار پاسخگو نيست، افزود: ارائه بسته از سوي ايران و نيز شش كشور نشان داد كه طرفين مي‌خواهند با يكديگر نشست و مذاكره كنند، نه اين ‌كه يك طرف، طرف ديگر را مورد چالش و سوال قرار دهند. اگر يك كشور در مقابل شش كشور در هر موضعي سر ميز مذاكره قرار بگيرد نتيجه‌بخش نخواهد بود.

غريب‌آبادي تشريك مساعي هفت كشور را كه داراي ظرفيت‌هاي موثر در عرصه منطقه‌اي و بين‌المللي هستند عامل حل هرگونه مشكلي دانست كه از نفع آن هر هفت كشور بهره‌مند خواهند شد. اين‌گونه نيست كه فقط يك كشور نفع ببرد، زيرا همه براي حل يك معضل همكاري مي‌كنند.

وي در پاسخ به اين سوال كه با توجه به مواضع كشورهاي غربي، جواب آنها به اين رويكرد كشورمان چه خواهد بود، گفت: ‌اين اتفاق از نشست ژنو به وقوع پيوسته است. وقتي آقاي جليلي در نشست ژنو شركت كرد، جزيي از ميز مذاكرات بود نه طرف مقابل.

اين عضو تيم هسته‌اي كشورمان با بيان اين‌كه ديگر به اين شكل نبود كه آنها سوال كنند و ايران پاسخ دهد، بيان كرد: نه تنها از مذاكرات ژنو بلكه از زماني كه سياست ايران از زمان روي كار آمدن دولت نهم تغيير كرد، اين رويكرد اتخاذ شده و ايران خود را در جايگاه مدعي قرار داده است نه متهم. جمهوري اسلامي خود را كشوري داراي ظرفيت مي‌داند كه مي‌تواند به حل مباحث مختلف منطقه‌اي و بين‌المللي كمك كند. ايران 3 سال است كه عملا اين سياست را به كار مي‌برد. مذاكرات ژنو نيز نشانه رويكرد ايران به 1 + 6 است.

تبديل گروه شش به هفت بايد گام به گام باشد

اسدالله اطهري كارشناس ارشد مسائل بين‌الملل در مورد طرح پيشنهادي ايران گفت: به نظر من مهم فكر و محتواست و گرچه شكل قضيه نيز براي ايران مهم است، اما محتوا از اهميت بيشتري براي آن برخوردار است. وي با بيان اين‌كه شخصا به تبديل گروه 1+ 5 به 1+6 خوشبين نيستم، به شكل‌هاي ديگر مذاكرات مانند 1 + 3 در گذشته اشاره و تصريح كرد: مشكل ما بيشتر در ارتباط با آمريكايي‌هاست. يك در مقابل يك؛ بزرگ‌ترين مشكل در اين خصوص است.

اين كارشناس ارشد مسائل بين‌الملل با اشاره به خواست ايران مبني بر حضور در مذاكرات به عنوان جزئي از ميز مذاكرات و برخورداري از جايگاهي برابر مانند ساير كشورها، عنوان كرد: تاكنون چندين قطعنامه عليه‌ ايران صادر شده است. آنها مدعي‌اند ايران مخل صلح و امنيت بين‌المللي است و كوشيدند آن را در جايگاه متهم بنشانند و فشار و تحريم‌هاي اقتصادي عليه آن اعمال كنند.

اطهري با اشاره به ديگر نظرات مبني بر اين‌كه ايران صرفا بايد با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همكاري داشته باشد تا گروه 1+5 ، عنوان كرد: 1+5 به معني اجماع جهاني و اجماع قدرت‌هاي بزرگ عليه ايران است. وقتي ايران نيز جزئي از ميز مذاكره شود و تبديل به 1+6 ، ديگر در اين حالت اجماعي عليه ايران نيست و از مدار متهم خارج مي‌شود و در مظان اتهام قرار نمي‌گيرد.

وي با بيان اين‌كه اگر آمريكا نقش و جايگاه ايران را بفهمد،‌ ديگر به دنبال ايجاد اجماع عليه ايران نخواهد بود، تصريح كرد: اهميت ژئوپلتيك و ژئو اكونوميك ايران در سطح بين‌المللي مشخص است و نگاهي به وضعيت گرجستان و از ميان رفتن امنيت خط لوله باكو تفليس جيحان اين امر را به روشني نشان مي‌دهد.

اين كارشناس ارشد مسائل بين‌المللي با اشاره به امكان قطع صادرات انرژي از سوي روسيه به اروپا، تاكيد كرد: در اين شرايط اروپايي‌ها اهميت انرژي ايران و وابستگي به آن را درك مي‌كنند و به اهميت نقش ايران در سطح منطقه و انرژي پي مي‌برند.

اطهري با بيان اين‌كه آنها به دنبال كسب اطمينان نسبت به ايران هستند، تبديل شدن به ميز مذاكرات و جزئي از آن شدن را نيازمند مذاكراتي گام به گام دانست و تصريح كرد: مي‌توان در اين زمينه از نوع مذاكراتي استفاده كرد كه درباره عراق و افغانستان برگزار شد، آنها بايد در اين فضا به آرامي گفتگو كنند. مانند اقدامي كه امكان دارد آمريكا براي باز كردن دفتر حافظ منافع در ايران انجام دهد.

وي با تاكيد بر آغاز اين رويكرد به شكل گام به گام، اظهار كرد: براي تغيير روابط موجود بايد هزينه پرداخت كرد و روابطي را كه سال‌هاست دچار خدشه و بي‌اعتمادي است بايد گام به گام ترميم كرد، زيرا در كوتاه مدت نمي‌توان به نتيجه دست يافت.

اين كارشناس ارشد مسائل بين‌المللي بيان كرد: آغاز مذاكرات مي‌تواند از مشتركات بسته‌هاي پيشنهادي طرفين باشد و بايد روي آن كار شود. هيچ كشوري نيست كه با كشور ديگري اختلاف نداشته باشد، تنها بايد مراقب بود كه اين اختلافات و تضاد‌ها به تعارض و درگيري كشيده نشود.

نگاه همكاري‌جويانه، نه نگاهي متهمي‌

كاظم جلالي، عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي اساس پيشنهاد ايران مبني بر تبديل گروه 1+5 به 1+6 را انديشيدن 1+5 به اهداف مشتركي دانست و گفت: يعني دستمايه موضوع 1+6 اين است كه به جاي داشتن گروه 5 بعلاوه آمريكا كه به نوعي به افتراقات و اختلافات در مسائل جهاني با ايران مي‌انديشد، اين انديشه را تغيير دهيم و به ايجابي‌ها بپردازيم.

وي اين اقدام را به معناي اين دانست كه جمهوري اسلامي ايران و 5 قدرت مذاكره‌كننده بعلاوه اتحاديه اروپايي كه سولانا نمايندگي آن را دارد، مشتركا به مسائل جهاني انديشيده و همه به نوعي براي حل و فصل مسائل به شكل مثبت و ايجابي حركت كنيم.

اين عضو كميسيون امنيت ملي با بيان اين‌كه شكل 1+5 به معني اين است كه گروه 1+5 در كنار هم قرار دارند و كشور ديگري به نام جمهوري اسلامي ايران در مقابل قرار دارد كه به نوعي روي مسائل اختلافي با آنها شروع به كار كردن مي‌كند، افزود: 1+5 مجموعه‌اي است كه كشور ديگر را روي صندلي متهم مي‌نشاند و اساسا به دنبال رفع اتهامات حركت مي‌كنند، اما هنگامي كه گروه 1+6 تشكيل شود، ايران با 6 عضو ديگر در يك سطح نشسته و تصميمات مشتركي را درخصوص حل وفصل مسائل جهاني و منطقه‌اي مي‌گيرد.

جلالي، حضور ايران در ميز مذاكرات را نگاهي همكاري‌جويانه و نه نگاهي متهمي دانست و بيان كرد: در 1+5 كه جمهوري اسلامي ايران به نوعي در موضع متهم است و نگاه همكاري‌جويانه‌اي نيست، استفاده از نقش ايجابي ايران وجود ندارد.

وي افزود: اما در گروه 1+6 ما همسطح و در كنار هم هستيم و نگاه، نگاهي همكاري جويانه براي حل و فصل مسائل بين‌المللي و منطقه‌اي است. در گروه 1+ 5، اعضا سوء‌ظني نسبت به هم ندارند و مي‌گويند در كنار هم قرار گرفته‌اند تا مسائل را حل و فصل كنند.

نماينده شاهرود در مجلس با بيان اين‌كه ما مي‌گوييم به اين 6 عنصر يك عنصر ديگر به نام جمهوري اسلامي ايران براي حل و فصل مسائل اضافه شود، اظهار كرد: اكنون در 1+5، انگليس، آلمان، فرانسه، روسيه و چين و آمريكا هستند اما در 1+6 ايران نيز جزئي از اين 5 كشور مي‌شود و يك هم همان ايالات متحده آمريكاست.

جلالي درباره جايگاه ايران در 2 حالت گفت:‌ در نوع اول بيشتر آمريكا‌يي‌ها ترديد مي‌كنند و اساسا اجماعي را در مقابل ايران قرار مي‌دهند تا بگويند ايران همواره بايد روي صندلي متهم بنشيند و به اتهاماتي كه كشورها وارد مي‌كنند، پاسخ دهد.

وي با بيان اين‌كه در اين نوع نگاه، استفاده از پتانسيل ايران در حل و فصل مسائل بين‌المللي و منطقه‌اي جدي نيست، ادامه داد: در نگاه دوم، ايران هم عنصري در كنار گروه 6 است و از پتانسيل و توانايي آن مي‌توان براي حل مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي استفاده كرد. عضو كميسيون امنيت ملي درباره امكان پذيرش اين رويكرد از سوي 6 كشور با توجه به مواضعي كه دارند، بيان كرد: اگر آنها صادقانه دنبال حل وفصل مسائل بين‌المللي و منطقه‌اي هستند، بايد جمهوري اسلامي ايران را كه داراي پتانسيل بالايي است، بپذيرند.

جلالي اين رويكرد را راهي معقول دانست و تصريح كرد: ما روي اعداد و اسم دعوا نداريم. بحث‌ ما اين است كه جمهوري اسلامي ايران داراي ظرفيت، پتانسيل و قدرت منطقه‌اي است كه مي‌تواند نقش مثبتي را در حل و فصل مسائل جهاني و منطقه‌اي ايفا كند. با ايران نمي‌شود با ادبيات تحقير و اتهامي، برخورد كرد. وي با بيان اين‌كه ايران آماده ارائه نقش مثبت است، طرح پيشنهادي ايران براي تشكيل گروه 1+6 را حاوي پيامي بر اين مبنا دانست كه جمهوري اسلامي ايران براي حل و فصل مسائل منطقه‌اي و جهاني آماده است.

اين نماينده مجلس درباره واكنش احتمالي آمريكايي‌ها تصريح كرد: آنها بيشتر به دنبال اتهام‌زدن هستند، فرانسه و انگليس هم دنباله‌رو آمريكايي‌ها هستند. روسيه و چين مي‌خواهند ايران نقش مثبت و سازنده‌اي داشته باشد و آلمان نيز بينابين رفتار مي‌كند.

فاطمه تيمورزاده‌
شنبه 23 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 187]