مترو و انتظارات مسافران

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: مترو و انتظارات مسافران

مسافران اين روزها، اوقات سختي را در مترو سپري مي‌كنند. براي آن كه بار اغراق اين جمله كمتر شود، بهتر است بگوييم مسافران مترو، اين روزها اوقات سختي را در ساعات پيك (اوج) مسافر سپري مي‌كنند.‌

از سكوهاي پرازدحام، واگن‌هاي شلوغ، صداي فرياد و رفتارهاي پرخاشگرايانه گرفته تا ماندن لاي در و تذكرهاي راهبر و تاخيرهاي قطار، اينها همه اتفاقاتي است كه مسافران با گذشت زمان نه تنها به آنها خو نگرفته‌اند، بلكه از تكرار آن خسته و معترض هستند. البته نه اين كه اوضاع هميشه چنين بوده است و چنين خواهد بود، اما 25 تيرماه سال جاري اطلاعيه‌اي از سوي روابط عمومي متروي تهران در رسانه‌هاي گروهي منتشر شد كه از وقوع اتفاقات تازه‌اي در مترو خبر مي‌داد.‌

27‌ تيرماه 1387

قطار پس از توقعي نسبتا طولاني در ايستگاه همّت، تونل تاريك را پشت سر مي‌گذارد و از مسير باريك فاصله ميان سكوها وارد ايستگاه ميرداماد مي‌شود و مسافران را در كنار سكوي جديدي از آهن، پياده مي‌كند.‌

اپراتور مترو، از مسافران مي‌خواهد با توجه به فاصله در قطار با سكوي آهني در موقع پياده شدن مراقب باشند. بسياري از مسافران كه روزنامه‌هاي پنج‌شنبه را نخوانده‌اند، و به سايت‌هاي خبري سركشي نكرده‌اند، گوش دادن به راديو جزو برنامه‌هاي روزانه‌شان نيست و اخبار شبكه تهران تلويزيون را نديده‌اند و از اطلاعيه روابط عمومي مترو بي‌خبرند، در برخورد با اين پديده جديد، ايستگاه را با سوالات بي‌جواب ترك مي‌كنند.‌

اما تغييرات مترو، تنها به ايستگاه ميرداماد و ايجاد يك سكوي آهني و استفاده از يك مسير براي ورود و خروج قطار محدود نمي‌شود و فصل تازه‌اي را در سفر با مترو رقم مي‌زند.‌

29‌ تيرماه 1387

اگر از 28 تيرماه كه روز جمعه بود صرف‌نظر كنيم، از شنبه 29 تيرماه بود كه تاخيرهاي قطارهاي مترو آغاز شد، تاخيرهايي كه گرچه براي مسافران تازگي نداشت، اما با تكرار و تداوم به ويژه در ساعات پيك مسافر، موجب اختلال در كل سيستم شد.‌

زهرا - ش، مسافري كه به زحمت از سكوي ايستگاه امام خميني(ره) وارد قطار شده است، با عصبانيت مي‌گويد: بعد از عبور 4 قطار پرازدحام و شلوغ بالاخره توانستم سوار اين قطار شوم.‌

مسافر ديگري كه در كنار اوست، معقتد است: هرچه زمان مي‌گذرد، وضعيت مترو بدتر مي‌شود.‌

او مي‌گويد: چاره‌اي جز استفاده از مترو نداريم، درست است كه خيلي ‌وقت‌ها وقتي در ازدحام جمعيت مسافري اعتراض مي‌كند، بعضي‌ها جواب مي‌دهند، ! اما مگر مي‌شود مسيري مثل شهرري تا بلوار ميرداماد را هر روز با آژانس رفت، مگر يك كارمند چه قدر درآمد دارد كه هر روز خودرويي از آژانس كرايه كند و اسير خيابان‌هاي پرترافيك و دودزده تهران شود؟

دختر جوان ديگري كه خود را كارمند بانك معرفي مي‌كند، مي‌گويد:

-‌ هر صبح با اين فشار جسمي و رواني بايد روزمان را شروع كنيم، واقعا با اين كلافگي چه طور مي‌توان تا آخر شب سرپا بود، در حالي كه خيلي موقع‌ها برگشت از كار هم بايد اين فشارها را تحمل كرد؟ ما كارمنديم و بايد تا بعدازظهر جوابگوي ارباب رجوع باشيم و خيلي‌ها دانشجو هستند و بايد سركلاس بنشينند، اما به چهره‌ها نگاه كنيد، جزء آشفتگي و عصبانيت چه چيزي مي‌بينيد؟ نگاهي به واگن‌هاي پرازدحام آقايان، وارد شدن به اين بخش را غيرممكن نشان مي‌دهد، اما درددل‌هاي آنها خيلي متفاوت از زنان نيست، چون همگي شهرونداني هستند از جنس مسافران مترو كه روز خود را تا حدودي مشابه هم آغاز مي‌كنند.‌

اتفاقي نه چندان معمولي‌

قطار در فاصله ايستگاه هفت‌تير تا مفتح، دقايقي را در تونل متوقف مي‌شود و با طمانينه وارد ايستگاه مفتح مي‌شود. لحظات توقف در اين ايستگاه طولاني مي‌شود، مسافري كه براي رسيدن به مقصد عجله دارد، دكمه ارتباط با راهبر قطار را فشار مي‌دهد، اما در همان لحظه صداي راهبر از بلندگوهاي داخلي قطار شنيده مي‌شود كه: ‌

مسافران محترمي كه مقصدهايشان ايستگاه‌هاي ياد شده بود، با نارضايتي و اعتراض قطار را ترك مي‌كنند و در انتظار قطار بعدي به سكوي ايستگاه پناه مي‌برند، اما قطار بعدي كي وارد ايستگاه خواهد شد و در چه ايستگاه‌هايي توقف خواهد داشت، خدا مي‌داند!‌

پايان قصه‌

قطار با حركتي يكنواخت، مسير را تا سكوي آهني ايستگاه ميرداماد طي مي‌كند، در حالي كه مسافران باقي مانده، خسته از كارزاري كه پشت سر گذاشته‌اند، چند دقيقه باقي مانده از سفر را در واگن‌هاي خلوت سپري مي‌كنند و به روزهاي رويايي مترو مي‌انديشند، روزهايي كه با وجود وعده‌هاي داده شده، تا امروز تحقق نيافته است.‌

پاسخ به پرسش‌هاي مسافران‌

درباره ابهامات مسافران مترو در دو ماه گذشته، به سراغ جعفر ربيعي، مديرعامل شركت بهره‌برداري مترو مي‌روم تا درباره دلايل وضعيت موجود و زمان احتمالي حل مشكلات مترو توضيح دهد. ربيعي، علت را راه‌اندازي ايستگاه تجريش عنوان مي‌كند و مي‌گويد: چون قطارهاي خط يك مترو، براي رسيدن به انتهاي مسير در تونل ميرداماد بايد تغيير مسير مي‌دادند، از تاريخ 26 تيرماه 87 اين قسمت براي اتصال خط يك ايستگاه تجريش در اختيار بخش اجرايي قرار گرفت و در همان وقت سكوي جديدي تعبيه شد. به اين ترتيب، قطارهاي ورودي و قطارهاي اعزامي، تنها امكان استفاده از يك سكو را پيدا كردند و فاصله زماني بين قطارها در ساعات شلوغ بايد از 4 دقيقه به 5 دقيقه افزايش مي‌يافت.‌

براين اساس، اطلاعيه‌اي در رسانه‌هاي گروهي منتشر شد كه ضمن عذرخواهي از شهروندان، اعلام كرد اين وضعيت تا اول مهرماه 87 و راه‌اندازي ايستگاه تجريش ادامه خواهد داشت.‌

او درباره دليل بي‌نظمي‌ها در مسير خط يك مترو مي‌گويد:

مترو سيستمي متصل و يكپارچه است و اگر قطاري در يك مسير متوقف شود، قطارهاي بعدي نمي‌توانند از كنار آن عبور كنند. به همين دليل، اشكالات به كل سيستم سرايت مي‌كند و تا حل كامل آن، زمان لازم است. به اين ترتيب تعداد مسافران در هر لحظه، در ايستگاه‌ها زياد مي‌شود و با افزايش تعداد آنها، توقف هر قطار براي سوار و پياده‌شدن مسافران، افزايش مي‌يابد. اما اين توقف بيش از حد معمول، به اين معنا نيست كه حتما همان قطار دچار اشكال فني شده است، ممكن است اين اشكال مربوط به قطار ديگري در طول مسير باشد. اما اثرات آن موجب تاخير تمامي قطارها و توقف‌هاي غيرمعمول در طول مسير شود.‌

ربيعي ادامه مي‌دهد: براي به تعادل رساندن كامل مسير مترو، نياز به زمان است تا اشكال به طور كامل از سيستم رفع شود. به همين دليل ممكن است چند قطار و بالطبع آن تعدادي از مسافران اذيت شوند، اما اين وضعيت از آن جهت بهتر است كه اشكال به طور كامل از سيستم رفع مي‌شود و ادامه پيدا نمي‌كند.‌

مدير بهره‌برداري مترو، درباره آمار نقص فني قطارها مي‌گويد: در طول روز 1200 نوبت قطار در خطوط يك و دو حركت مي‌كنند كه از اين تعداد، به طور ميانگين يك درصد دچار نقص فني و موجب انسداد مسير مي‌شود.

مديرعامل شركت بهره‌برداري مترو كه با مشكلات آن آشناست و درددل‌هاي مردم برايش حرف‌هايي از سر بهانه‌گيري‌ نيست مي‌گويد: تعداد مسافران مترو در ساعات پيك مسافر 30 درصد بيش از ظرفيت قطارهاست و آن چه موجب ازدحام در قطارها و نارضايتي مسافران در فاصله زماني حركت قطارهاست كه اين زمان بايد از 4 دقيقه به 2 دقيقه كاهش پيدا كند.‌

ربيعي با بيان اين كه فاصله زماني ياد شده باتوجه به تعداد قطارهاي موجود محاسبه مي‌شود، ادامه مي‌دهد:

- در حال حاضر در خطوط يك و دو مترو، 70 قطار فعال هستند و 65 قطار ديگر براي اين دو خط موردنياز است. در نتيجه با فاصله زماني 4 دقيقه به ويژه در ساعات بسيار شلوغ صبح و عصر، ازدحام جمعيت علاوه بر اختلال در زمان حركت قطارها، موجب نارضايتي مسافران مي‌شود.‌

او ساعات مسافر را 5/6 تا 5/9 صبح و 4 تا 7 بعدازظهر عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: اگر اين تعداد قطار به ناوگان مترو اضافه شود، متروي تهران از نظر خدمت‌دهي از متروي شهرهاي بزرگ دنيا چيزي كم ندارد.

عقربه‌هاي گرانبها

مهم‌ترين شاخص كار خطوط مترو، اين شبكه زيرزميني، زمان است. برنامه حركت تمامي خطوط اعلام شده و دقيق است و رعايت اين برنامه، ضربان اصلي كار در اين شبكه است. به اين ترتيب، مترو نمايش‌دهنده تمامي ويژگي‌هاي اصلي يك سيستم حمل و نقل شهري دلخواه است، كه عبارتند از سرعت، نظم و آسايش.‌

گاه براي آموزش برخي رفتارهاي عمومي كه تنظيم و ترتيب از شاخص‌هاي آن است، كافي است تا به مرور زمان، رفتارهاي پراكنده،‌ نامنظم و پريشان افراد به شيوه‌هاي غيرمستقيم صيقل داده شود و تكنولوژي مترو نيز به راحتي زبان رفتاري مراجعان خود را با خود تطبيق مي‌دهد.

سيما اكرامي، كارشناس ارشد جامعه‌شناسي شهري در اين مورد مي‌گويد: حركت منظم و بهنگام واگن‌هاي مترو، مسافران را مجبور مي‌كند دقيقا به هنگام حركت و شايد هم كمي پيش از آن، در ايستگاه حاضر شوند و با فرض اين كه در قطار جلوي پاي مسافر قرار گيرد، در صورت تاخير به اندازه دو دهم ثانيه‌ درهاي قطار بسته مي‌شود. مترو به دليل سروكار داشتن با مردم عادي توانسته است فرهنگ استفاده از آن را در سراسر جهان جا بيندازد.‌

او ادامه مي‌دهد: مردم ثابت كرده‌اند در صورت راه‌اندازي معقول و منطقي سيستم‌هاي اجتماعي و زيستي، قادر به تطبيق خود با آنها هستند. اين در حالي بوده است كه هيچ آموزشي براي استفاده از مترو به جز علائم درون ايستگاه‌ها به مردم داده نشده بود. از آنجا كه استفاده از اين تكنولوژي پيشرفته، نيازمند ‌ برنامه‌ريزي مشخص، روشن و دقيق است و مردم نيز روال سفرهاي خود را با زمان سوار و پياده شدن از قطارها تطبيق مي‌دهند. اگر يك مسافر مترو به ايستگاه كرج يك دقيقه دير برسد، اين ديركرد 45 دقيقه لطمه زماني به وجود مي‌آورد. يعني زمان معناي جديدي پيدا مي‌كند و اين يكي از پيامدهاي زندگي در شهر است.‌

نتايج يك نظرسنجي

براساس يك نظرسنجي از سوي مركز مطالعات و سنجش افكار عمومي، 52 درصد از مسافران براي رفتن به محل كار، 19 درصد براي رفتن به مراكز آموزشي، 15 درصد براي رفتن به مراكز خريد و 12 درصد براي ديگر اهداف، از مترو استفاده مي‌كنند و 49‌درصد از پاسخگويان با اتوبوس، 27 درصد تاكسي و 19 درصد با پاي پياده به مترو مي‌رسند.

5/86 درصد مسافران از پاكيزگي ايستگاه‌ها و 5/80 درصد از پاكيزگي واگن‌ها رضايت داشته‌اند. همچنين از سيستم تهويه داخل واگن‌ها 53 درصد مسافران رضايت كامل و 27 درصد رضايت نسبي داشته‌اند. همچنين 72‌درصد مترو را مكاني كاملا امن و 22 درصد امنيت مترو را نسبي دانسته‌اند.

چكيده اين نظرسنجي نشان مي‌دهد كه مترو يكي از اساسي‌ترين روش‌هاي حمل و نقل عمومي با مزاياي زياد، نسبت به ساير وسايل حمل و نقل عمومي است.

نظم، از مترو تا جامعه‌

مترو همانند چرخ‌دنده حمل و نقل شهري حركت مي‌كند. يك متروي مناسب و كارا، موجب مي‌شود تا سطح ترافيك در بسته اصلي شهر منظم شود. بنابراين، روحيه نظم‌پذيري شهروندان نيز به سطح خيابان‌ها خود به خود سرايت مي‌كند و در نتيجه يك روند متعادل در كل شبكه حمل و نقل عمومي شهر پديد مي‌آيد. در خلال چنين پيشرفتي، نظم، احترام به قانون و حقوق ديگران، وقت‌شناسي و نگهداري از اموال عمومي نيز در رفتارهاي اجتماعي شهروندان نهادينه خواهد شد. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه مترو تنها راهي براي گذر و رسيدن به مقصد نيست، بلكه در شهرهاي بزرگ، نوعي شناسنامه فرهنگي نيز هست. تجربه استفاده از مترو نشانگر اين واقعيت است كه چارچوب رفتاري در مترو، مانند يك بسته آموزشي عمل مي‌كند. شايد اين فرايند به سرعت به بار ننشيند، اما در نهايت شهروندان بارفتار درست و قانوني آشنا مي‌شوند، به نظم خو مي‌گيرند و تكرار يك رفتار در نهايت ملكه ذهني و رفتاري آنان مي‌شود، البته اگر تمامي اين الگوگرايي در خود سيستم رعايت شود. با اين وجود، اين شيوه حمل و نقل، قالب و آزمون جديدي براي گسترش و آموزش‌ رفتارهاي شهروندي، نظم، حقوق متقابل و زيبايي‌شناسي شهري است و انتظارات مسافران از مترو متناسب با قابليت‌هاي آن، هر روز بالاتر مي‌رود. درحال حاضر به طور ميانگين روزانه 1 ميليون و 600 مسافر سوار مترو مي‌شوند و اين استقبال نشان مي‌دهد، كه شهروندان با وقوف به نقش مترو در حمل و نقل عمومي ترجيح مي‌دهند با آن همسفر شوند. براي بسياري از كساني كه به مترو دسترسي دارند. اين سيستم اولويت اول سفر محسوب مي‌شود تا از خيابان‌هاي شلوغ و پر رفت و آمد، آلودگي هوا و آلودگي صوتي به اين شبكه حمل و نقل زيرزمين پناه برند و در كوتاه‌ترين زمان ممكن، به مقصد برسند، اما براي تمامي آنان، كيفيت سفر نيز مهم است.‌

پنجشنبه 21 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 325]