تلخيص كتاب ادبيات فولكلوريك ايران از پيري سيپك به پژوهشگران بيگانه بسنده نكنيم

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: تلخيص كتاب ادبيات فولكلوريك ايران از پيري سيپك به پژوهشگران بيگانه بسنده نكنيم
فرخنده حق شنو
كتاب ادبيات فولكلوريك ايران، ترجمه محمد اخگري، حاصل پژوهش محقق چك- پيري سيپك-، مي باشد كه در صد و چهل صفحه، تهيه و تدوين شده است. اين كتاب توسط انتشارات سروش (انتشارات صدا و سيما) و مركز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه اي تهران، در سال 1384، با تيراژ دو هزار نسخه، در صد و چهل صفحه، به چاپ رسيده است.
جلد كتاب با نقشي مينياتوري، كه نام طراح آن مشخص نيست، تزئين شده است. اولين صفحه از كتاب -صفحه عنوان- نمايان گر تكرار نام كتاب، مترجم، ناشر و سال انتشار مي باشد. در صفحه بعد، كتابنامه اي كامل، شامل عنوان اصلي، شماره شابك، فهرست نويسي براساس اطلاعات فيپا، و آدرس پايگاه اينترنتي ناشر آورده شده است.
فهرست كتاب، در صفحه بعد آمده است كه شامل يادداشت مترجم، مقدمه، بخش هاي مربوط به مقدمه و همچنين بخش هاي اصي متن و زيرمجموعه هاي آنها است.
يادداشت
در بخش يادداشت، مترجم به توضيحاتي درمورد نويسنده و تحقيقات او و همكارانش- در مورد موضوع كتاب- مي پردازد. مترجم ضمن آن كه توجه خواننده را به اين نكته جلب مي كند كه، كتاب حاضر قسمتي از برگردان قسمت پنجم مجموعه اي است كه محقق و ايران شناس چك، پروفسور يان ريپكا، با همكاري محققاني بزرگ و نظارت خود، با عنوان تاريخ ادبيات ايران به زبان چك منتشر كرده است، اظهار مي دارد، كه كتاب حاضر فقط بخش هايي از كتاب قبلي است كه در سال 1956، با عناوين زير، در شش بخش، -هربخش با كمك يك پژوهشگر-، به شرح زير تدوين شده بود.
بخش اول: تاريخ ادبيات اوستايي، اثر اوتا كار كليما.
بخش دوم تاريخ ادبيات فارسي از پيدايش تا آغاز سده بيست، اثر يان ريپكا.
بخش سوم: ادبيات نوين ايران در قرن بيست، اثر وراكو بيچكورا
بخش چهارم: ادبيات تاجيكي، اثر يان ريپكا و پيري بچكا.
بخش پنجم: ادبيات فولكلور ايران، اثري پيري سيپك
بخش ششم: نگاهي به سلسله هاي پادشاهي ايران، اثر ايوان هربك.
مقدمه مؤلف
مقدمه در سه بخش تهيه شده است كه با عناويني كه در ذيل مي آيد، نام گذاري شده است:
1- مرزهاي ادبيات فولكلور و ادبيات كلاسيك.
2- سير تكامل در ادبيات فولكلور ايران.
3- اهميت ادبيات فولكلور.
مرزهاي ادبيات فولكلور و ادبيات كلاسيك: دراين بخش از مقدمه نويسنده اشاره دارد بر تفاوت بين ادبيات كلاسيك و فولكلوريك، و متأثر بودن آنها از هم. نظر او درباره تفاوت اين دو اين است كه يكي از شاخصه هاي ادبيات فولكلوريك، شفاهي، و ادبيات كلاسيك، مكتوب بودن است. اين مطلب در ايران چندان قابل اعتنا نيست. زيرا در ايران مواردي است كه در هيچ يك از تقسيم بندي هاي ادبيات فولكلور نمي گنجد. چون بخش اعظم آن مكتوب شده يا به شكل نمايشي درآمده و يا موقعيتي بينابين دارد.
سير تكامل در ادبيات فولكلور ايران: نويسنده دليل جدايي فارس و تاجيك در ايران را، ناشي از اختلافات مذهبي ذكر كرده است و اين كه اين اختلاف در زبان هم بوجود آمد و تفاوت اين دو زبان را چنين بيان «تفاوت زبان فارسي امروزي با زبان تاجيكي بي شباهت به تفاوت زبان آلماني معيار و گويش هاي محلي زبان آلمان نيست. اين تفاوت به ويژگي هاي زبان تاجيكي در صرف افعال، تركيبات فعلي، واژگان، جمله بندي و نحو مربوط مي شود.»
اهميت ادبيات فولكلور نويسنده در اين بخش، چنين اظهار مي دارد كه: ادبيات فولكلور آن گونه كه بايد و شايد مورد توجه قرار نگرفته است و ادبيات كلاسيك به عنوان جلوه بارز هنر مورد توجه بوده است. در حاليكه اين ادبيات فولكلور است كه در ادبيات كلاسيك تاثير عميق گذاشته و ايجاد كلاسيك به آن مديون است.
بعد از مقدمه بخش اصلي كتاب آمده است كه شامل نه بخش مي باشد، كه هر بخش خود به بخش هاي فرعي تقسيم مي شود كه هر يك حاوي مطالبي مربوط به همان بخش است. نه بخش اصلي كتاب عبارتند از:
1-ادبيات فولكلور حماسي ايران
2-ادبيات سرگرم كننده در ادبيات فولكلور ايران
3-ادبيات فولكلور مكتوب
4-تاثير ادبيات فولكلور بر ادبيات نوين فارسي و تاجيكي
5-ادبيات فولكلور مذهبي
6-ادبيات نمايش فولكلور مكتوب
7-شعر فولكلور
8-كلمات قصار و
دو بيتي هاي فولكلور
9-معما و ضرب المثل
فهرست منابع و مأخذ: منابع و مأخذ به دو صورت پانوشت در انتهاي هر صفحه، و همچنين پانوشت، در پايان بعضي از بخش ها آورده شده است.
در آخرين بخش كتاب، سخن آخر نويسنده درج شده است كه توضيحاتي راجع به دشواري تحقيقات خود و همچنين در دست نبودن منابع تحقيق و نبود شناخت كامل و وجود اطلاعات ناقص در حوزه ادبيات فولكلور و همچنين تأثير نامناسب آن بر حوزه تاريخ ادبيات، به علت تازه بودن موضوع تحقيق، داده است.
بخش اول
عنوان بخش اول، «ادبيات فولكلور حماسي ايران» مي باشد و زيرمجموع هاي آن عبارتند از:
1-نويسندگان دوران باستان، ناقلان ادبيات فولكلور ايران
2- حماسه اي فولكلور ايران- پيش از اسلام
3- موضوع هاي ايراني كه به ادبيات عربي وارد شده اند
4- مفهوم و اهميت حماسه هاي ادواري در ادبيات فولكلوري ايران
5- افسانه هاي پهلواني و اهميت آن ها
6- كوراوغلي و موضوع هاي باقيمانده از ادبيات فولكلور ايران
7- ادبيات فولكلور رمانتيك
8- داستان ها- توسعه و روابط
1- ادبيات فولكلور حماسي ايران:
در اين بخش نويسنده به معرفي نويسندگان دوران باستان و ناقلان ادبيات فولكلور ايران، اين گونه پرداخته است:
اولين نويسنده دوران باستان، هردوت است. او را پدر تاريخ نويسان يونان براي شرح افسانه هاي كهن و تاريخ اوليه ملل مشرق زمين مي دانند. او روايات فولكلور روزگار خود را مبناي كار خود قرار داده است. كه اين ويژگي در آثاري كه از پارت و مادها نوشته شده است، صادق است. او همچنين رواياتي درباره داريوش پادشاه ايراني نوشته است كه به آن افسانه هاي سغدي مي گويند. وگزنفون را نويسنده ديگر دوره باستان معرفي كرده است كه كروپد يا كورش نامه را صد سال قبل از هرودت نوشته است.
2- حماسه هاي فولكلور ايران- پيش از اسلام: در اين بخش نويسنده، به بررسي روايات كهن و جهان بيني ايران باستان، پرداخته است و اين كه خدايان بر خاكيان حكم مي راندند و پهلوانان آن ها در آسمان ها بودند. در حالي كه پهلوانان اوستا در زمين بوده اند. و اشاره كرده است كه اوستا مشتمل بر تاريخ اساطيري نظام مند بوده است. و از دوره پيش از اسلام كتاب هاي فولكلوريك ديگري به نام الفهرست محمد بن اسحاق بن نديم، را معرفي مي كند كه فهرستي است از ترجمه هايي كه از متون فارسي به عربي انجام گرفته است. كه بخش هايي از افسانه ها هستند از جمله مزدك نامه، انوشيروان نامه، و بهرام چوبين نامه و...
3- موضوع هاي ايراني كه به ادبيات عربي وارد شده اند:
پيري سيپك، در مورد موضوعات ايراني كه وارد ادبيات عرب شده است بيان مي دارد كه: ورود ادبيات فولكلوريك به عرب بايد مربوط به قبل از اسلام باشد، كه در اين صورت، اين كار توسط لحمي ها كه تحت سلطه امپراتوري ساساني بوده و در شهر حيره زندگي مي كرده اند، صورت گرفته است. همچنين نويسنده، تاريخ نويسان عربي را به نام هاي (دينوري، ابن قتيبه، مسعودي، ثعالبي)، و تاريخ نويسان ايراني را به نام هاي (بيروني، طبري)، معرفي كرده است كه از جمله كساني بودند كه آداب و رسوم كهن ايراني را به عربي مي نوشتند. نويسنده خداينامه ها را نيز منبع ديگري برشمرده كه ويژگي تاريخ گذشته ايران را بدست مي داده است.
4- مفهوم و اهميت حماسه هاي ادواري در ادبيات فولكلوريك ايران:
نويسنده با اين كه شاهنامه را داراي همه نشانه هاي ادبيات كلاسيك، مي داند، اما آن را به لحاظ موضوعي، مردمي و فولكلوريك مي داند و مي گويد: «بخش اساطيري شاهنامه از روايات فولكلور و باستان متأثر است. و برخلاف وجه اشرافي و قانوني دوره ساسانيان است.»
5- افسانه هاي پهلواني: در اين بخش نويسنده به افسانه هاي پهلواني در يونان باستان اشاره دارد كه به آن -سغدي- مي گفته اند. همچنين به اين كه، در ايران به تازه ترين حماسه هاي فولكلور شمال ايران استيا مي گويند. نويسنده فرض بر اين دارد كه قديمي ترين افسانه هاي پهلواني از هشت قرن قبل از ميلاد مسيح به وجود آمده اند. اين افسانه هاي پهلواني از اهميت بسياري برخوردار بوده اند. و كهن ترين آن مربوط به دوره مادرسالاري است. در افسانه ها استيا، اسطوره زيبايي دارد.
6- كور اوغلي و موضوع هاي باقيمانده از ادبيات فولكلور ايران
نويسنده، كوراوغلي را از شخصيت هاي عياري داستان ها و افسانه ها مي داند. و معتقد است كه چون مردم هميشه عياران را دوست داشته اند، موضع گيري ادبيات فولكلوريك به داستان هاي عياري و شخصيت هايش مثبت بوده است. و همين امر سبب شد كه مشخصه هاي ناپسند عياري، ناديده گرفته شود و چه بسا خوب هم ديده شود.
7- ادبيات فولكلور رمانتيك
نويسنده، حمله مغول به ايران و شكست و ويراني هاي به دنبال آن را سبب كاسته شدن ارزش افسانه هاي پهلواني مي داند و همچنين آن را باعث از دست دادن آزادي سرايندگان ادبيات فولكلور و كلاسيك، تلقي مي كند. او در مقابل بخش رمانتيك را جايگزين ادبيات كلاسيك و فولكلور مي داند. كه در اين ميان داستان شيرين و فرهاد بوجود آمد.
داستان ها- توسعه و روابط
داستان ها را مي توان به عنوان مواد اصلي تركيب هاي حماسي نامحدود در نظر گرفت و بايد دانست كه شرايط و توسعه و تكامل آن ها بسيار گوناگون است و معمولا روندي كندي دارد. اما هنوز سير تكامل خود را دارند.
چهارشنبه 20 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 702]