كتاب انديشه - پروگرام مشروطيت

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: كتاب انديشه - پروگرام مشروطيت
كتاب انديشه - پروگرام مشروطيت

فصلنامه فرهنگي و اجتماعي «گفت‌وگو»، شماره بهار امسال‌اش را كه تاريخ خردادماه 87 را بر جبين دارد، منتشر كرده است. مدت‌هاست از مراد ثقفي، صاحب‌ امتياز و مديرمسوول خلاق اين نشريه پرسابقه، مقاله‌اي يا سرمقاله‌اي نخوانده‌ايم، اما آسياب گفت‌وگو چرخيده است؛ اگرچه با فراز و نشيب‌، اما چندان از كيفيت و وزانت نشريه كاسته نشده است. تورج اتابكي، سردبير شماره‌اي است كه گفت‌وگو به مسئله مشروطيت اختصاص داده است. او در سرمقاله كوتاهش، برخلاف بسياري از آراي مد روز، مشروطه ايراني را نه‌تنها مولود آثار حسنه بسياري مي‌داند بلكه آن را سنگ بناي «حريت شخصيه و قبول اختيار ملت در اساس حكومت» قلمداد كرده است. اتابكي كارنامه همه حركت‌هاي آزادي‌خواهانه تاريخ معاصر ايران و حتي منطقه را شاهدي بر تاثيرات كم و زياد نهضت مشروطه مي‌داند. او البته در مقاله‌اي با عنوان «مشروطه‌خواهان بدون مرز» در بخش مقالات ويژه، به نقد اين نظر پرداخته است كه نهضت مشروطه ايران حركتي است به تمامي متاثر و منبعث از حركت‌ها و عقايد ديگر مناطق متمدن شده جهان. او تاثير مشروطه‌ ايراني را در قفقاز، عثماني و... پي مي‌گيرد. به غير از اتابكي، كاوه بيات نيز در «پروگرام مشروطه‌»، از لزوم توجه به تاثيرات اين نهضت در زمينه «توسعه اقتصادي و تجارتي، اصلاح نظام اداري و مالي، تشكيل يك نيروي نظامي موثر و...» سخن مي‌راند و به بررسي اجمالي در اين باب مي‌پردازد. او مي‌كوشد اين جنبه را در قياس بر تاكيد انتزاعي بر آمال و افق‌هاي نظري مشروطه‌خواهان برجسته سازد. «خوانندگان، مطبوعات و فضاي عمومي»‌ مقاله‌اي است كه نگين نبوي در آن كوشيده تا برخلاف رسم رايج كه در آن «ديري است نشريات دوره [مشروطه] را به عنوان منبعي ارزنده براي بررسي انقلاب مشروطيت شناخته‌اند»، به «چگونگي تاثير اين نشريات در شكل بخشيدن به فرهنگ روزنامه‌نگاري و در پايه‌ريزي ايجاد يك فضاي نوپاي عمومي» توجه كند. او براي اين‌كار، سه نشريه مهم اين عصر (صوراسرافيل، مساوات و حبل‌المتين) را با نشريات «معتبر و نيمه‌ مستقلي» مقايسه كرده است كه پيش از اين منتشر مي‌شده‌اند. «متن قانون اساسي مشروطه، تركيب روشني از برداشت‌هاي حقوقي بود كه هم حقوق و تكاليف افراد را شامل مي‌شد و هم حقوق و مسووليت‌هاي دولت‌ را؛ بدين‌سان ايرانيان،... از رعيت به شهروند بدل گشتند»؛ علي قيصري با اين ايده در مقاله «مفاهيم و نهادهاي حقوق اساسي در ايران»‌، به تدوين قانون مدني و تحول قوه قضائيه، از صدر مشروطه‌ تا شهريور 1320، نگاهي انداخته است. در بخش كتابخانه نيز، علاوه بر معرفي يك رشته از كتاب‌هايي كه به بازخواني تاريخ مشروطه اختصاص دارند، كتاب‌هايي از فريدون آدميت (انديشه و حكومت قانون، عصر سپهسالار) و رسول جعفريان (درك شهري از مشروطه؛ حوزه مشروطه‌خواهي اصفهان و تبريز) و يك‌ پايان‌نامه از گلناز سعيدي (انقلاب اول روسيه و عصر مشروطه) به نقد و بررسي گذاشته شده‌اند. روزنامه و مقالات نيز قسمت‌هايي‌اند كه در هر شماره مجله گفت‌وگو، عمدتا به موضوعاتي غير از موضوع ويژه فصل مي‌پردازند؛ روزنامه اين شماره به گزارش‌هايي درباره «ترور بوتو»‌ و نيز «سرنوشت خصوصي‌سازي در ايران» اختصاص دارد. نجم‌الدين كاوياني نيز در بخش مقالات، نگاهي به كارنامه نشريه «سراج‌الاخبار» انداخته است؛ نشريه فارسي‌زبان كه در آبان 1290، به سردبيري محمود طرزي، در كابل منتشر مي‌شده است. كاوياني در اين مقاله به وارسي پيش‌زمينه‌هاي اجتماعي- سياسي انتشار اين نشريه اثرگذار هم پرداخته است. اين شماره گفت‌وگو در 152 صفحه به قيمت 1500 تومان منتشر شده است.
چهارشنبه 20 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 237]