تعامل جلال با امام و روحانيت

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: تعامل جلال با امام و روحانيت
اشاره
آنچه پيش روي داريد مقاله اي است كه به مناسبت سالگرد چشم فروخوابانيدن جلال آل احمد از دنيا و به انگيزه بزرگداشت فعاليت هاي او به كوشش پروانه بابايي تهيه و در « ايام » ويژه نامه تاريخ معاصر در روزنامه جام جم منتشر گرديد.
اين مقاله را به دليل نكاتي كه در متن دارد و براي خوانندگان گرامي مفيد مي باشد انتخاب نموديم و از نظر مي گذرانيم .

زنده ياد جلال آل احمد زندگي پر فراز و فرودي داشت كه در مجموع مي توان آن را به دو بخش تقسيم كرد :
بخش نخست : دوران حقيقتجويي و بخش دوم دوران حقيقت يابي .
جلال در دوره اول زندگي درپي كشف گوهر حقيقت به دكان هاي مختلف (از شريعت سنگلجي وهابي مآب تا كسروي بي دين و از حزب توده تا حزب زحمتكشان و ... ) سرك مي كشد اما با وقوع نهضت امام خميني و كشتار مردم بي گناه در 15 خرداد 42 راه را مي يابد و آرام آرام به آغوش مذهب بازمي گردد.
در اين دوران به سفر حج مي رود و از مكه نامه اي محبت آميز براي امام مي فرستد (سند شماره 1 ) كه مطالب مندرج در آن دغدغه هاي ديني او را بخوبي به نمايش مي گذارد.
وي اين ارتباط را در سالهاي بعد نيز ادامه مي دهد تا آنجا به گواهي اسناد ساواك در سال 1347 رساله امام « اينك در منزل جلال آل احمد موجود است و امكان دارد تا چند روز ديگر در بين دسته جات اپوزيسيون و مخالف دولت و بازاري ها توزيع گردد . » (سند شماره 2 ) .
وي در اين دوران با آيت الله طالقاني نيز مرتبط مي شود (سند شماره 3 ) و كتاب « غرب زدگي » را منتشر مي سازد كه واكنش منفي و عصبي ساواك را به دنبال دارد (سند شماره 4 ) و آنان را به كنترل شديد وي ناگزير مي سازد (سند شماره 5 ) همچنين دستور جمع آوري آن كتاب بخشي ديگر از واكنش هاي آن سازمان جهنمي را تشكيل مي دهد (سند شماره 6 ) .
جلال در اين سال ها به طور جدي به مخالفت با سانسور سخت و سنگيني مي پردازد كه از سوي رژيم اعمال مي شود (سند شماره 7 ) ... در 18 شهريور 1348 ناگهان جلال از دنيا مي رود . مردم كه تجربه جهان پهلوان تختي را به تازگي پشت سر گذاشته اند طبيعي بودن مرگ هايي از اين دست را باور ندارند و او را قرباني رژيم مي خوانند (سند شماره 8 ) و به همين دليل با تشييع جنازه اي باشكوه مخالفت خود با دستگاه پهلوي و علاقه شان به آن فرزند فرزانه خويش را به نمايش مي گذارند . (سند شماره 9 )
سند شماره 1
نامه جلال آل احمد به امام از مكه
نامه زير را جلال در سال 1343 از بيت الله الحرام به امام نوشته است . شايان ذكر است كه امام در 16 فروردين 1343 پس از آزادي از زندان به قم انتقال يافتند و جلال اين نامه دو هفته بعد از آزادي امام در مكه نگاشته است .
نامه مزبور در پي يورش ساواك به بيت امام در قم (سال 1345 ) به يغما رفت و در پرونده جلال آل احمد بايگاني شد . متن آن از اين قرار است :
« مكه
روز شنبه 31 فروردين 1343 8 ذي حج 1383
آيت اللها
وقتي خبر خوش آزادي آن حضرت تهران را به شادي واداشت ; فقرا منتظر الپرواز (!) بودند به سمت بيت الله . اين است كه فرصت دست بوسي مجدد نشد. اما اينجا دو سه خبر اتفاق افتاده است شنيده شده كه ديدم اگر آنها را وسيله اي كنم براي عرض سلامي بد نيست .
اول اين كه مردي شيعه جعفري را ديدم از اهالي الاحسا ـ جنوب غربي خليج فارس حوالي كويت و ظهران ـ مي گفت 80 درصد اهالي الاحسا و ضوف و قطيف شيعه اند و از اخبار آن واقعه مولمه پانزده خرداد حسابي خبر داشت و مضطرب بود و از شنيدن خبر آزادي شما شاد شد. خواستم به اطلاعتان رسيده باشد كه اگر كسي از حضرات روحانيان به آن سمت ها گسيل بشود هم جا دارد و هم محاسن فراوان .
ديگر اين كه در اين شهر شايع است كه قرار بوده آيت الله حكيم امسال مشرف بشود ولي شرايطي داشته كه سعودي ها دو تايش را پذيرفته اند و سومي را نه . دوتايي را كه پذيرفته اند ( : ) داشتن محرابي براي شيعيان در بيت الله تجديد بناي مقابر بقيع . و اما سوم كه نپذيرفته اند ( : ) حق اظهار راي و عمل در رويت هلال . به اين مناسبت حضرت ايشان خود نيامده اند و هياتي را فرستاده اند گويا به رياست پسر خود. خواستم اين دو خبر را داده باشم .
ديگر اين كه گويا فقط دو سال است كه به شيعه درين ولايت حق تدريس و تعليم داده اند. پيش از آن حق نداشته اند.
ديگر اين كه غرب زدگي را در تهران قصد تجديد چاپ كرده بودم با اصلاحات فراوان زير چاپ جمعش كردند و ناشر محترم متضرر شد. فداي سر شما.
ديگر اين كه طرح ديگري در دست داشتم كه تمام شد و آمدم درباره نقش روشنفكران ميان روحانيت و سلطنت . و توضيح اين كه چرا اين حضرات هميشه در آخرين دقايق طرف سلطنت را گرفته اند و نمي بايست . اگر عمري بود و برگشتيم تمامش خواهم كرد و محضرتان خواهم فرستاد. علل تاريخي و روحي قضيه را گمان مي كنم نشان داده باشم . مقدماتش در غرب زدگي ناقص چاپ اول آمده .
ديگر اين كه اميدوارم موفق باشيد
والسلام ـ جلال آل احمد :
(جلال در حاشيه اين نامه اضافه كرده است كه ) همچنان كه آن بار در خدمتتان به عرض رساندم فقير گوش به زنگ هر امر و فرماني است كه از دستش برآيد. ديده شد كه گاهي اعلاميه ها و نشرياتي به اسم و عنوان حضرات درمي آمد كه شايستگي و وقار نداشت .
نشاني فقير را هم حضرت صدر مي داند و هم اينجا مي نويسم : تجريش آخر كوچه فردوسي . والسلام »
سند شماره 2
رساله امام در منزل جلال
به : 312 تاريخ : 47 6 31
موضوع : انتشار رساله اي به زبان فارسي و عربي به وسيله آيت الله خميني
اخيرا آيت الله خميني رساله اي منتشر نموده و در آن به جاي نماز و روزه نه (9 ) اصل انقلابي به زبان عربي و فارسي در مورد مبارزه نوشته است و از بغداد جهت جلال آل احمد ارسال شده است و اينك در منزل جلال آل احمد موجود است و امكان دارد تا چند روز ديگر در بين دستجات اپوزيسيون و مخالف دولت و بازاري ها توزيع گردد.
ملاحظات با توجه به گزارش عملياتي اقدام مستقيم در زمينه مفاد خبر به حفاظت منبع لطمه وارد مي سازد
جاجرود ـ اداره كل سوم 47 6 31
سند شماره 3
تعامل با روحانيت
به : 312 تاريخ 47 3 8
موضوع : تماس جلال آل احمد با سيدمحمود طالقاني و قرار ملاقات آنان
در تماسي كه جلال آل احمد با سيدمحمود طالقاني گرفت طالقاني اظهار داشت : اگر وقت داريد بياييد اينجا با هم صحبت كنيم من تا ساعت 18 هستم . آل احمد پاسخ داد : خواستم خودم بيايم نتيجه آن جريان را خدمتتان بگويم و قرار شد بلافاصله به ملاقات طالقاني برود.
ملاحظات با توجه به گزارش خبري 903 20 ه 12 47 2 4 به نظر مي رسد موضوع تماس آنان مربوط به ورود امريكايي مورد بحث مي باشد
جاجرود ـ اداره كل سوم 47 3 8
سند شماره 4
« واكنش ساواك به انتشار « غرب زدگي »
نخست وزيري
سازمان اطلاعات و امنيت كشور
س .ا.و.ا.ك .
اخيرا جلال آل احمد كتابي به نام « غرب زدگي » نوشته و انتشار داده كه طي آن مقامات عاليه و مسوول كشور را آلت دست دول غربي و كمپاني هاي نفتي قلمداد و حتي در يك مورد صريحا به مقام شامخ سلطنت نيز اهانت و معظم له را به دروغگويي متهم كرده است .
با توجه به اين كه منظور نامبرده از نوشتن اين كتاب در مرحله نهايي بدبين ساختن مردم به اوضاع كشور و شورانيدن آنها بر عليه وضع موجود و برهم زدن امنيت داخلي كشور بوده لذا عمل وي منطبق با قسمت اخير ماده 79 قانون مجازات عمومي و همچنين مواد مربوط به اهانت به مقام شامخ سلطنت بوده و قابل تعقيب جزايي است . مراتب به عرض مقام مديريت كل رسيده مقرر فرموده اند در اين مورد اقدام مقتضي به عمل آيد.
عليهذا خواهشمند است دستور فرماييد درباره تعقيب جزايي نامبرده اقدام و از نتيجه اين اداره را نيز مطلع نمايند.

ثابتي 41 8 3
41 8 5 رئيس اداره سوم دكتر فروزين
سند شماره 5
ساواك و لزوم كنترل شديد جلال
نخست وزيري
سازمان اطلاعات و امنيت كشور
س .او.ا.ك
تاريخ : 44 11 16 شماره : 312 53893
درباره : جلال الدين سادات آل احمد معروف به جلال آل احمد فرزند احمد
نامبرده در سنوات اخير مسافرت هايي به اروپا و آمريكا و شوروي نموده و در آمريكا ضمن تماس با دانشجويان و عناصر جبهه ملي در سازمان دانشجويان ايراني در آمريكا شركت و سخنراني نموده و به گردانندگان اين سازمان قول داده كه از لحاظ قلمي با آنها همكاري نمايد.
پس از مراجعت از شوروي كه آخرين مسافرت او به خارج از ايران بوده با بقاياي جامعه سوسياليست ها تماس گرفته و اخيرا جهت كمك به خليل ملكي در مورد پرونده اتهامي موجود در دادرسي ارتش تلاش شديدي را آغاز نموده و درصدد بوده كه با تماس با سيدضياالدين طباطبايي از وي بخواهد تا از پيشگاه شاهنشاه آريامهر استدعاي عفو ملكي را بنمايد. ضمنا از خارج از كشور نيز از طرف امير پيشداد گرداننده جامعه سوسياليست ها در اروپا و مجيد تهرانيان رئيس سازمان دانشجويان ايراني در آمريكا به آدرس نامبرده و به نام او و همسرش بانو دكتر سيمين دانشور نامه ها و نشرياتي ارسال گرديده و از وي خواستار مداومت در همكاري گرديده اند.
از طرف ديگر اطلاع رسيده حاكي است كه نامبرده دو جلد كتاب تاليف نموده ولي به جهت داشتن مطالب مضره تا به حال توفيق در طبع آنها حاصل ننموده و درصدد است مخفيانه مبادرت به چاپ و توزيع كتاب هاي مزبور بنمايد.
با توجه به مراتب بالا و در نظر گرفتن مطالب اطلاعيه شماره 20 15944 الف 44 7 7 آن ساواك به نظر مي رسد كه شخص موصوف اخيرا درصدد فعاليت هاي مخفيانه اي برآمده و ضمن تماس با دستجات مخالف در خارج از كشور در تدارك جمع آوري و متشكل كردن افرادي در ايران مي باشد و با اين ترتيب ايجاب مي نمايد كه به منظور پي بردن به كيفيت و نحوه فعاليت نامبرده و همكارانش مشاراليه تحت مراقبت شديد قرار گيرد. بدين منظور منابع مورد اعتماد و هدف جامعه سوسياليست ها كنترل مكالمات تلفني و نيز كساني كه به منزلش اياب و ذهاب و ساير طرق ممكنه كه آن ساواك به مصلحت مي دانند مي توانند عوامل موثري در انجام اين امر باشند لذا خواهشمند است دستور فرماييد در اين زمينه اقدامات لازم و پيگيري معمول و نتيجه را مرتبا به اين اداره كل اعلام نمايند
مدير كل اداره سوم : مقدم
سند شماره 6
مخالفت با سانسور
به : 312 دو نسخه تاريخ : 45 9 20
موضوع : مذاكرات جلال آل احمد با اسماعيل پوروالي در زمينه سانسور چند كتاب
جلال آل احمد ضمن مذاكراتي به اسماعيل پوروالي اظهار داشت ; آخر چرا اين پهلبد مادر... براي اين كه به او احترام بگذارند يك مشت را گذاشته آنجا و حالا صاحبان قلم بروند پيش آنها و براي چاپ كتب ورقه بگيرند.
جدا آدم ناراحت مي شود يك مشت جوان يك بنگاه باز كرده اند به نام (جوانه يا جواني ) و پنج جلد كتاب چاپ كرده اند با 20 هزار تومان سرمايه كه اين كتب متعلق به من ـ دكتر سمسار ـ دكتر ساعدي و صفريان و عده اي ديگر است پدرسوخته ها سه جلد از اين كتابها را سانسور كرده اند و اجازه انتشار نداده اند و كتاب دكتر ساعدي به نام (دنديل ) را به علت منافي عفت گرفته اند. آخر يكي نيست بگويد مادر شما كه از بالا تا پايين تان همه منافي عفت كند راديو و سينمايتان پر از كثافات است چرا جلوي كتاب را مي گيريد كه يك عده جوان بيچاره را سرگردان كنيد و سرمايه آنها را راكد بگذاريد.
اسماعيل پوروالي در پاسخ اظهار داشت ; ما هم به نوبه خود مشغول فعاليت هستيم و شما بيشتر با مطبوعات همكاري نماييد.
نظريه رهبر عمليات به نظر مي رسد دكتر ساعدي مورد بحث از عناصر جامعه سوسياليست ها مي باشد
سند شماره 7
ساواك و لزوم جمع آوري كتاب غرب زدگي
به : 324 تاريخ : 45 9 20
موضوع : فروش كتاب غرب زدگي توسط كتابفروش هاي بساطي
كتاب غرب زدگي به قلم جلال آل احمد كه در چندي قبل چاپ و منتشر شده بود به علت داشتن مطالب خلاف مصلحت از طرف مقامات مربوطه جمع آوري گرديده ولي طبق اطلاع مجددا از اين كتاب گاها « كذا در متن » . در بساط كتابفروشان كنار خيابان ها ديده مي شود كه فروش آن به طور آزاد صورت مي گيرد و گويا تعدادي از اين كتاب توسط ناشر آن مخفي گرديده كه هر چند وقت يكبار براي فروش عرضه مي گردد.
نظريه منبع : چنانچه انتشار و پخش كتاب مذكور از طرف مقامات مسئوول غيرمجاز تشخيص داده شده است بايستي نسبت به جمع آوري آن شدت عمل بيشتري اعمال گردد.
نظريه رهبر عمليات : ضروري است كه از طرف شهرباني كل كشور دستور اكيد به منظور جمع آوري كتاب مورد نظر به كلانتري ها داده شود.
دستور جمع آوري اين كتاب به كليه ساواك ها داده شده كه ضمن تماس با كلانتري هاي محل در جمع آوري آن اقدام شد در نظريه اعلام بفرماييد كه مجددا به شهرباني نوشته شود كه به كلانتري ها دستور اكيد به منظور جمع آوري بدهند.
45 9 20
سند شماره 8
مرگ مشكوك
تاريخ : 48 6 22
موضوع : شعار تسليت مرحوم جلال آل احمد
شب 48 6 22 در روي در ورودي ساختمان اصفهاني ها در كوي اميرآباد دانشجويان دانشگاه تهران شعار خطي به شرح زير روي مقوايي نوشته و نصب نموده بودند.
درگذشت يا !! يكي ديگر از آزادگان و پاسداران آزادي يعني جلال آل احمد را تسليت عرض مي نماييم .
نظريه رهبر عمليات : نويسنده آن قبلا مشخص نشده است و عين شعار مزبور به پيوست ايفاد مي گردد.
آقاي خواجه لو! به ساواك تهران بنويسيد سريعا ترتيبي اتخاذ كنند كه عوامل اين گونه اقدامات قبل از آن كه بتوانند با شايعات بيهوده و كودكانه مشكلاتي ايجاد كنند شناسايي و تنبيه شوند خودتان نسبت به شناسايي عامل اقدام فوق اقدام و نتيجه را اعلام نماييد
48 6 24
سند شماره 9
تشييع جنازه باشكوه
تاريخ گزارش : 48 6 22
موضوع : مراسم تشييع جنازه جلال آل احمد .
ساعت 9 30 روز 48 6 20 جنازه جلال آل احمد با حضور تعداد زيادي از دوستان وي و نويسندگان از مسجد پاچنار واقع در خيابان خيام تشييع گرديد جنازه متوفي تا ميدان اعدام سردست برده شد و از آنجا به آمبولانس منتقل گرديد در داخل آمبولانس عباس عاقلي زاده عبدالمجيد گودرزي پور مهرداد حسين شيردل و شخصي به نام بهرام از دوستان فروهر بودند. جنازه به ابن بابويه برده شد و پس از شستشو توسط آمبولانس به مسجد فيروزآبادي حمل و در صحن مسجد به خاك سپرده شد نماز ميت توسط سيدمحمود طالقاني برگزار شد.
تعداد افراد شركت كننده فوق العاده زياد و قابل توجه بود; در موقعي كه جنازه آل احمد تشييع مي گرديد يكي از افراد گفت : آل احمد چهل سال تمام در راه خدمت به خلق قلم زد و با افكاري سالم درگذشت و چند تن ديگر نيز مطالبي كه بيشتر جنبه شعار مانند داشت بيان نمودند.
مهرداد شيردل كه يكي از كساني بود كه تابوت را گرفته بود خطاب به مردم اظهار داشت : شعار ما امروز فقط صلوات است و مردم را مرتب دعوت به فرستادن صلوات نمود و عباس عاقلي زاده خطاب به وي گفت : بسيار بجا اين كار را كرديد. اين افراد كه چنين شعارهايي را مي دهند از ماموران سازمان امنيت هستند و بدين وسيله مي خواهند بهانه به دست آورند كه عده اي را دستگير كنند و يا مبارزين را بشناسند.
تاج گل از طرف فريده فرجام جامعه سوسياليست هاي نهضت ملي ايران گروه فرهنگي خوارزمي ثمين باغچه بان اميرنصرت شريعت زاده آورده شده بود.
نظريه 20 هـ 2 :
1 ـ به نظر مي رسد بهرام و سمندري مورد بحث به ترتيب بهرام نمازي و سعيد سمندريان مي باشند
2 ـ تلويزيون ملي ايران در پايان بخش اخبار در ساعت 20 روز پنجشنبه 48 6 20 فيلم كوتاهي از مراسم تشييع جلال آل احمد نشان داده است
سه شنبه 19 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 362]