مباني و روش‌هاي فقه‌الحديثي علامه مجلسي در «بحارالانوار» بررسي شد

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: مباني و روش‌هاي فقه‌الحديثي علامه مجلسي در «بحارالانوار» بررسي شد
گروه انديشه: «مباني و روش‌هاي فقه‌الحديثي علامه مجلسي در بحارالانوار»، عنوان پايان‌نامه «عبدالهادي فقهي‌زاده»، دانشجوي علوم قرآن و حديث در مقطع دكتري است كه از آن با راهنمايي حجت‌الاسلام «محمدعلي مهدوي‌راد» دفاع كرده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، فقهي‌زاده در پايان‌نامه خود آورده‌است كه بيان‌هاي فقه‌الحديثي موجود ذيل پاره‌اي از روايات «بحارالانوار»، مستند به مباني اعتقادي و معرفتي خاصي است كه براساس چگونگي نسبتشان با مجلسي و ساير علما، به چندين نوع قابل تقسيم‌اند: مباني مشترك، مباني مختص و مباني شناختي.

به زعم مؤلف، مهم‌ترين مباني مشترك فقه‌الحديثي، ميان مجلسي و عموم دانشمندان اين حوزه علمي عبارت‌اند از: اعتقاد به كاربرد مجاز در روايات، لزوم توجه به اسباب صدور روايات، جواز نقل به معنا و وقوع آن در روايات، لزوم توجه به روايات هم مضمون، عدم تعارض واقعي روايات معصومان(ع) و اعتقاد به عصمت پيامبران و امامان(ع).

به اعتقاد نويسنده، برخي ديگر از مباني فقه‌الحديثي موجود در بيان‌هاي بحارالانوار، ميان علماي اسلامي گسترش عام ندارند و استناد آن‌ها به مجلسي و طيف اخباريان معتدل، خاص‌تر است. مهم‌ترين اين «مباني مختص» عبارت‌اند از: اعتقاد به تقدم نقل بر عقل در اخذ يا رد روايات، لزوم پرهيز از تأويلات مخالف ظاهر و عرفي بودن زبان اغلب روايات.

نويسنده معتقد است كه رويكرد مجلسي به روايات و برداشت و استنباط از آن‌ها، در قياس با مباني مشترك و مختص، متأثر از مباني ديگري نيز هست كه از آن‌ها به عنوان «مباني شناختي» تعبير كرده‌ايم و مهم‌ترين آن‌ها عبارت‌اند از: اعتقاد به تسامح در ادله سنن، اعتقاد به صحت ملاك قدماي شيعه در تصحيح روايات، اعتقاد به جبران ضعف كتب و راويان با توجه به علو مضمون و اعتماد علما و محدثان و اعتقاد به وقوع ضعف، تصحيف و تحريف در بعضي روايت.

وي در بررسي مباني روش‌هاي فقه‌الحديثي مي‌نويسد: مجلسي در بحارالانوار نيز بر مبناي عدم تلازم معناي عبارات احاديث با معناي مقصود از آن‌ها بر دو نوعند؛ روش‌هاي فهم متن روايات كه مهم‌ترين آن‌ها عبارت‌اند از: استفاده از علوم عربيت، اهتمام به نسخه‌هاي گوناگون و توجه به علم درايةالحديث، و ديگر روش‌هاي فهم مقصود روايات عبارت‌اند از: دفاع از مباني كلامي شيعه، بيان وجوه گوناگون معناي و ارجاع به كتب و ابواب ديگر.

نگارنده پس از ورود اجمالي در زمينه علمي بحث، ديدگاه‌هاي مجلسي را مستند به موارد متعدد توضيح داده و ضمن تحليل هر كدام، استطراداً به مقارنه و تطبيق آن‌ها با نظر برخي ديگر از عالمان پرداخته‌ كه با تأمل در آن‌ها روي هم رفته مي‌توان به عدم تطابق پندار عمومي با واقعيت، در خصوص چگونگي مواجهه مؤلف بحارالانوار با روايات وقوف يافت.

هم‌چنين مؤلف پيش از بحث از مباني و روش‌هاي فقه‌الحديثي مجلسي به مثابه درآمدي علمي بر مباحث ديگر، به بررسي اوضاع فرهنگي ـ فكري روزگار مجلسي نيز پرداخته كه توجه به آن‌ها خواه‌ناخواه در شناخت بهتر بحارالانوار و درك پيش‌زمينه‌‌هاي پاره‌اي از اظهارات و موضع‌گيري‌هاي علمي و فرهنگي مجلسي مؤثر خواهد بود.
سه شنبه 19 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 196]