گزارش اختصاصي فارس/1 تجزيه و تحليل نتايج حذف صفر پول ملي در 71 كشور دنيا

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گزارش اختصاصي فارس/1 تجزيه و تحليل نتايج حذف صفر پول ملي در 71 كشور دنيا
خبرگزاري فارس : يك اقتصاددان امريكايي طي مقاله اي تحليلي با اشاره به 71 مورد حذف صفر از پول ملي در جهان از نيم قرن گذشته تا كنون نوشت: اين طرح اگر به طور صحيح و در چارچوب يك سلسله اصلاحات مهم اقتصادي انجام شود تورم را مهار مي كند.

به گزارش خبرنگار اقتصادي فارس، لاينا موسلي استاد دانشگاه كاروليناي شمالي آمريكا طي مقاله اي به بررسي و تحليل موضوع حذف صفر از پول ملي پرداخته است. موسلي در اين مقاله با اشاره به پيشينه و تاريخچه حذف صفرها در سطح جهان به ذكر شرايط لازم براي انجام اين عمل و نتايج و فوايد آن پرداخته است. بر اساس اعتقاد اين استاد دانشگاه كاروليناي شمالي آمريكا حذف صفرها به خودي خود نمي تواند در مهار تورم مفيد باشد و اين عمل بايد در چارچوب يك سلسله اصلاحات مهم اقتصادي انجام شود. اما در صورت اجراي درست اين عمل تورم مهار مي شود، اعتبار پول ملي افزايش مي يابد، روحيه ملي ارتقاء پيدا مي كند و سرمايه گذاري هاي خارجي در كشور افزايش مي يابد.

*71 مورد حذف صفر از سال 1960 تا كنون در جهان انجام شده است

به اعتقاد موسلي از سال 1960 تا كنون ، در 71 مورد دولتهاي در حال توسعه مجبور شده اند چندين صفر را از پول ملي خود حذف كنند .آخرين نمونه در اين زمينه به زيمبابوه مربوط مي شود كه طي آن دولت اين كشور 10 صفر از پول ملي اين كشور حذف كرد. در ژانويه 2005 نيز، تركيه ليره جديد را جايگزين ليره قديم خود كرد . بر اين اساس ، هر يك ميليون ليره قديم تركيه به يك ليره جديد تبديل شد . در ماه جولاي همين سال نيز روماني با حذف چهار صفر واحد پول جديد خود موسوم به ليو را معرفي كرد . در هر دو مورد، دولتهاي تركيه و روماني پيام آشكاري را براي مردم و جامعه بين الملل فرستادند و آن اينكه سياستهاي اقتصادي دولت در گذشته اشتباه بوده است .
اگرچه حذف صفر از پول ملي و معرفي پول جديد ، بيش از آنكه يك اقدام سياسي باشد ، يك اقدام فني و كارشناسي است ولي كنترل دولت بر پول ملي نشانه و شاخصه يك دولت ملت مدرن است .
دولتها از اواسط قرن نوزدهم كنترل سياستهاي پولي را به دست گرفتند . امروزه چالشهاي زيادي براي كنترل سياستهاي پولي وجود دارد . حذف صفر از پول ملي بخشي از بسته اصلاحات اقتصادي و سياسي به شمار مي رود ، همان طور كه اين مساله در افغانستان طي اكتبر 2002 اتفاق افتاد . دولت افغانستان با حذف سه صفر از پول خود افغاني جديد را به عنوان پول ملي اين كشور معرفي كرد .

*حذف صفرها مانع نفوذ ارزهاي خارجي در اقتصاد كشور مي شود

بر اساس اين گزارش حذف صفر از پول ملي ابزاري براي حمايت دولت از اقتدار سياستهاي پولي به شمار مي رود . اگر مردم اعتماد خود را نسبت به پول ملي از دست بدهند ، ارزهاي خارجي به خصوص آنها كه پرستيژ بيشتري دارد ، رواج خواهد يافت . اين مساله فشار رواني و اقتصادي زيادي را بر دولتها وارد خواهد كرد . سياستهاي اقتصادي نه تنها تحت تاثير بازارهاي مالي بين المللي قرار دارند بلكه بانكهاي مركزي خارجي نيز بر سياستهاي اقتصادي تاثير خواهند گذاشت .
حذف صفرها مانع از نفوذ ارزهاي خارجي و بيگانه در اقتصاد خواهد شد . به عنوان مثال اگر مردم تركيه نسبت به ليره جديد اعتماد كافي داشته باشند ، ديگر از استفاده از يورو و دلار خودداري خواهند كرد . معمولا حذف صفر از پول ملي پس از بحرانهاي اقتصادي صورت مي گيرد و دولت قصد دارد با اين اقدام مردم را متقاعد كند كه دوران تورم شديد به سر رسيده است . در برخي موارد اين سياست جواب مي دهد و حذف صفر مي تواند جلوي افزايش تورم را بگيرد ولي در برخي موارد نيز حذف صفر قادر به كاهش سريع تورم نيست .
آرژانتين و برزيل نمونه هاي بارزي از اين مساله در دهه 1980 و اوايل دهه 1990 به شمار مي روند . هنوز كشورهاي زيادي سياست حذف صفر از پول ملي خود را انتخاب نكرده اند ، گرچه اين كشورها با نرخ تورم بالا روبرو هستند . بي ارزش شدن پول ملي در برخي از كشورها ، كم كم مردم را نسبت به پول آن كشور بي اعتماد مي كند . در برخي موارد نيز دولتها به تدريج سياست حذف صفر را اتخاذ كرده اند كه اين مدت زمان ممكن است بيش از ده سال طول بكشد .
به نظر مي رسد حذف صفر از پول ملي هزينه هاي كمي بر اقتصاد تحميل كند . اين سياست تنها مستلزم انتشار اسكناسهاي جديد و آگاه كردن مردم و بازارهاي مالي نسبت به تغييرات جديد است .

*حذف صفرها بدون اصلاحات اقتصادي به مهار تورم كمك نمي كند

اين گزارش با اشاره به تاريخ طولاني حذف صفرها مي افزايد: در قرن نوزدهم ، دولتها وقتي با كمبود طلا و نقره روبرو مي شدند ، ارزش پول ملي خود را تعديل مي كردند . طي سالهاي 1960 تا كنون بيش از 70 مورد حذف صفر از پول ملي در كشورهاي در حال توسعه انجام شده است . حذف صفر ها نيز ابعاد مختلفي داشته است . در اين مدت از حذف يك صفر در 14 مورد تا حذف شش صفر در 9 مورد وجود داشته است . ميانگين آن حذف سه صفر از پول ملي بوده است . نوزده كشور در اين مدت يك بار اقدام به حذف صفر كرده اند و ده كشور نيز دو بار اين كار را انجام دادند . آرژانتين چهار بار ، يوگسلاوي سابق 5 بار و برزيل نيز شش بار صفر هاي پول ملي خود را حذف كردند .
در سال 1992 ميلادي بحران هاي اقتصادي در آرژانتين موجب كاهش چشمگير ارزش پول ملي اين كشور و وقوع بحران دلار در اين كشور شد . دولت آرژانتين نيز مجبور شد براي جلوگيري از افزايش شديد تورم ، بسته اصلاحات اقتصادي را با اولويت حذف صفر از پول ملي اجرا كند . در برخي از كشورها مثل شيلي و كرواسي ، سياست حذف صفر پس از اجراي سياستهاي تثبيت اقتصادي انجام شده است .
در برخي از كشورها مثل آنگولا ، جمهوري كنگو و نيكاراگوئه به رغم حذف صفر از پول ملي ، تورم همچنان بالا است . بنابراين يكي از مسائلي كه حذف صفر از پول ملي را ايجاب مي كند ، افزايش شديد تورم است . در آرژانتين طي سال 1960 ميلادي ، هر دلار آمريكا در برابر 1100 تا 3500 پزوي آرژانتين مبادله مي شد . آرژانتين با حذف دو صفر از پول خود ارزش آن در برابر دلار را افزايش داد . در اوايل دهه 1980 ميلادي نيز هر دلار آمريكا در برابر 18000 تا 180000 پزو داد و ستد مي شد . دولت آرژانتين در سال 1983 چهار صفر از پول خود را حذف كرد . اگر دولت تنها به حذف صفرهاي پول ملي اكتفا كند و اصلاحات اقتصادي فراگير و جامعي را اجرا ننمايد ، سياست حذف صفر به تنهايي كارساز نخواهد بود .

*حذف صفرها با نگاه به تورم يا ارزش برابري دلار؟

بر اساس آمارهاي موجود برخي از كشورهايي كه با نرخ تورم بالا روبرو هستند ، هنوز اقدامي براي حذف صفرهاي پول ملي خود نداشته اند . كشورهايي مثل كامبوج ، اكوادور ، اندونزي ، پاراگوئه در اين مدت هيچ اقدامي براي كاهش تورم و افزايش ارزش پول ملي خود در برابر دلار و ساير ارزهاي بين المللي انجام نداده اند . البته به كار بردن شاخص برابري پول ملي هر كشور نسبت به دلار براي توجيه حذف صفر از پول ملي هر كشور هميشه شاخص مناسبي نيست و بايد آن را با نرخ تورم مقايسه كرد . به عنوان مثال ، كره جنوبي از سال 1982 تا كنون با نرخ تورم يك رقمي روبرو است ولي نرخ برابري وون در برابر دلار از اواخر سال 1997 تا كنون چهار رقمي بوده است . در نتيجه سياستگذاران اقتصادي كره در سال 2004 بحث حذف صفر از پول ملي اين كشور را مطرح كردند . البته براي كشورهايي كه حذف صفر از پول ملي را به عنوان يك استراتژي و آخرين مرحله اجراي اصلاحات اقتصادي در نظر مي گيرند ، اختلافاتي در زمان بندي اجراي اين برنامه وجود دارد . به عنوان مثال لهستان طي سالهاي 1989 و 1990 با شديد ترين تورم روبرو شد ولي حذف صفر از پول اين كشور تا سال 1995 ميلادي انجام نشد . روماني نيز از اوايل تا اواسط دهه 1990 با فشارهاي شديد تورمي روبرو بود حذف صفر از پول اين كشور نيز در جولاي 2005 اتفاق افتاد .

*حذف صفرها سرمايه گذاري هاي خارجي را افزايش مي دهد

اين گزارش در ادامه به بررسي انگيزه هاي دولت ها از حذف صفرهاي پول ملي خود پرداخته است و پرسيده است: به راستي چرا دولتها اقدام به حذف صفرها از پول ملي خود مي كنند ؟ زماني كه ارزش پول به جاي طلا و نقره توسط اعتماد عمومي مردم حفظ مي شود ، دولت ها مسئوليت سنگيني براي حفظ ارزش و جايگاه پول ملي دارند . يكي از مواردي كه موجب حذف صفر پول ملي مي شود ، تورم است . رشد نقدينگي و افزايش عرضه پول موجب رشد تورم مي شود و دولت مي تواند با حذف صفر از پول ملي ، جلوي افزايش تورم را بگيرد . تلاش براي اصلاح واحد پول ملي و معرفي واحد پول جديد نيز زمينه ديگري براي حذف صفرهاي پول ملي است . تعريف واحد پول جديد براي مردم خيلي مشكل است . حذف صفر از پول ملي مكانيسم مناسبي براي تعريف پول ملي جديد است . به عنوان مثال ، وقتي دولت از مردم مي خواهد تا پول هاي قديمي را ظرف مدت كوتاهي با پول جديد معاوضه كنند ، اين احتمال وجود دارد كه همه پولهاي قديمي با پولهاي جديد معاوضه نشود .
هم نظامهاي سياسي دموكراتيك و هم نظامهاي ديكتاتوري دلايل سياسي براي حذف صفرهاي پول ملي دارند . نظامهاي دموكراتيك معمولا براي كاهش نرخ تورم اقدام به حذف صفر مي كنند . نظامهاي ديكتاتوري نيز معمولا بدون مواجهه با نرخ تورم بالا و تنها براي جلوگيري از گسترش تنشهاي اجتماعي اقدام به حذف صفر از پول ملي مي كنند . عمل به تعهدات اقتصادي به خصوص دستيابي به نرخ تورم پايين ، نقش زيادي در افزايش اعتبار دولت در بين مردم دارد . موفقيت دولت در كاهش نرخ تورم و افزايش رشد اقتصادي ، موجب تقويت جايگاه دولت در بازارهاي مالي بين المللي و تشويق سرمايه گذاري بخش خصوصي خواهد شد . طي سالهاي اخير ، دولتها براي دستيابي به اهداف اقتصادي و عمل به تعهدات خود ، بانكهاي مركزي را مستقل نموده اند . براي كشورهايي كه قصد پيوستن به اتحاديه هاي پولي منطقه اي را دارند ، عمل به تعهدات بين المللي بسيار مهم است . در كشورهايي كه نرخ تورم شديد و بالا وجود دارد ، دولتها براي كسب اعتماد مردم و اعتماد بازارهاي بين المللي با چالشهاي زيادي روبرو هستند .
بهترين راهكار براي مقابله با تورم فزاينده و اجراي برنامه تثبيت اقتصادي ، استقلال بانك مركزي از دولت و حذف سياستهاي اقتصادي مزاحم و دست و پاگير است . حذف صفر پول از دو راه مي تواند به كاهش تورم و اجراي برنامه هاي تثبيت اقتصادي كمك كند . نخست ، حذف صفر پول ملي مي تواند در انتهاي برنامه تثبيت اقتصادي اجرا شود تا به مردم و بنگاههاي خصوصي اين اطمينان داده شود كه دوران نرخ تورم بالا گذشته است . حذف صفر پول در اين شرايط كاملا سمبليك و نمادين است چرا كه تورم به علت ساير عوامل افزايش يافته است و حذف صفر به تنهايي موجب كاهش تورم نخواهد شد . حدف صفر از پول ملي مي تواند مستقيما در روند برنامه تثبيت اقتصادي مورد استفاده قرار گيرد تا انتظارات تورمي مردم تغيير يابد .
استفاده از سياست حذف صفر از پول ملي ، نقش مهمي در ارتقاي جايگاه اعتماد عمومي مردم نسبت به دولتها دارد .كاهش نرخ تورم تاثير زيادي در عملكرد موفق اقتصادي دولتها دارد . علاوه بر اين كاهش تورم موجب جلب اعتماد سرمايه گذاران خارجي و جذب بيشتر سرمايه هاي خارجي خواهد شد . جذب سرمايه گذاري هاي خارجي بيشتر موجب تسهيل روند رشد اقتصادي كشورها خواهد شد .

*تاثيرات سياسي حذف صفرها

در نظامهاي سياسي دموكراتيك ، استفاده از حذف صفر پول ملي ، مي تواند تاثير مهمي در انتخاب مجدد يك حزب داشته باشد . البته حذف صفر از پول ملي مي تواند تاثير معكوس داشته باشد و موجب شكست سياستهاي اقتصادي يك دولت و حزب شود . به اعتقاد بسياري از كارشناسان پول واسطه مبادلات است كه امكان مبادلات در اقتصاد را تسهيل مي كند . برخي ديگر از كارشناسان بر اين باورند كه پول نه تنها واسطه مبادلات اقتصادي است بلكه بر هويت ملي شهروندان و اقتدار دولت نيز تاثير مي گذارد . بنابراين پول مي تواند به عنوان ابزاري براي تحكيم هويت ملي و سياسي ملتها به شمار رود . بنابر اين حذف صفر از پول ملي مي تواند بر ديدگاه شهروندان نسبت به وضعيت اقتصادي و هويت ملي كشورشان تاثير گذار باشد . اگر شهروندان يك كشور همواره انتظار كاهش ارزش پول ملي خود را داشته باشند ، اين مساله موجب نگراني مقامهاي دولتي خواهد شد . دولت بايد با حفظ ارزش پول ملي ، اعتماد شهروندان خود را نسبت به پول ملي كشور افزايش دهد و مانع از اين شود كه شهروندان به ارزهاي خارجي روي آورند . اگر شهروندان يك كشور به سمت استفاده بيشتر از ارزهاي خارجي براي مبادلات روزانه خود حركت كنند و اعتماد عمومي نسبت به پول ملي در حال كاهش باشد ، دولت بايد بلافاصله حذف صفر از پول ملي را در دستور كار خود قرار دهد . بر اساس مدلهاي آماري ، تورم و نرخ ارز شاخص هاي تاثير گذاري در حذف صفر هاي پول ملي به شمار مي رود . در واقع ارتباط معني داري بين نرخ تورم ، نرخ ارز و حذف صفر از پول ملي وجود دارد و اين مساله به خوبي در مدلهاي اقتصاد سنجي و مدلهاي آماري به چشم مي خورد . دموكراسي و نظام دموكراتيك سياسي كشورها نيز تاثير زيادي در اتخاذ سياست حذف صفر از پول ملي دارد . نتيجه اينكه هر چقدر نظام سياسي يك كشور دموكراتيك تر باشد ، نظام سياسي آن كشور در برابر حذف صفر از پول ملي مقاومت كمتري مي كند .
نكته ديگر اينكه از فشارهاي صندوق بين المللي پول براي اجراي برنامه حذف صفر از پول ملي نبايد غافل شد . پس عوامل و متغيرهاي خارجي نيز بر اتخاذ سياست حذف صفر از پول ملي موثر است . صندوق بين المللي پول براي اعطاي وام و تسهيلات به كشورها از آنها مي خواهد تا اصلاحات ساختاري را در اقتصاد خود ظرف مدت معيني انجام دهند كه بخشي از اين اصلاحات مربوط به حذف صفر از پول ملي آنها است . بنابراين فشار صندوق بين المللي پول ، عامل تاثير گذاري در اتخاذ اين سياست است .
نكته ديگر اينكه اگر كشوري در گذشته از سياست حذف صفر از پول ملي استفاده كرده باشد ، احتمال استفاده مجدد از اين سياست افزايش خواهد يافت و دولتهاي بعدي مقاومت كمتري در برابر اجراي اين سياست خواهند داشت .
انتهاي پيام/
سه شنبه 19 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]