نگاهى به وضعيت‌ اكران فيلم‌هاى فرهنگىرفع تكليف!

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: نگاهى به وضعيت‌ اكران فيلم‌هاى فرهنگىرفع تكليف!
فرهنگ و هنر ، اميررضا نورى پرتو- اگر بخواهيم جزئيات پروسه اكران سينماها را در چند سال گذشته نقد و بررسى كنيم، بدون شك متوجه مى‌شويم كه موضوع عدم وجود يك برنامه مدون و هدفمند براى اكران فيلم‌هاى فرهنگى و هنرى بزرگترين مشكلى است كه گريبان نمايش فيلم‌ها در سينماى ايران را گرفته است. حتى در اين مورد ميان دست اندركاران اكران فيلم‌ها، اهل فن و كارشناسان اقتصادى و فرهنگى سينماى ايران اختلاف‌هاى بسيارى وجود دارد و هر يك مشكل غير قابل حل نمايش فيلم‌هاى مستقل و فرهنگى را به گردن مقام يا نهاد ديگرى مى‌اندازد. در چند سال اخير چندين و چند بار جلسه‌هايى در اين مورد برگزار شده و حتى طرح‌هايى هم مورد پذيرش مسئولان سينمايى و دست اندركاران اكران قرار گرفت. مهم ترين طرحى كه در اين زمينه تصويب شد و حتى به مرحله اجرا در آمد، طرح اكران «آسمان باز» بود كه در سال‌هاى آغازين دهه هشتاد بحث و رايزنى‌هاى زيادى در مورد آن انجام شد و با پيگيرى برخى تهيه كنندگان و نيز حمايت مسئولان وقت خيلى زود به مرحله عمل رسيد. در قالب اين طرح فيلم‌هايى كه قابليت جذب تماشاگران عام را دارا نبودند و بنا به صلاحديد اعضاى شوراى صدور پروانه نمايش يا شركت‌هاى پخش كننده فيلم در رديف آثار قابل نمايش براى مخاطب خاص قرار مى‌گرفتند، وارد جدول گروه آسمان باز شدند و قرار بر اين شد كه در طول يك سال بين بيست تا سى فيلم، با در نظر گرفتن ميزان استقبال از آن‌ها، در چند سينما اكران شود تا از اين طريق فيلم‌هايى كه توانايى رويارويى برابر جريان حاكم بر بازار سينما را ندارند، شانس نمايش در سالن‌هاى سينما را پيدا كنند. تنظيم كنندگان اين طرح بر اين اعتقاد بودند كه به اين بهانه پاى مخاطبان خاص سينما به سالن‌هاى نمايش فيلم باز خواهد شد و به مرور زمان و همانند گذشته‌هاى نه چندان دور ميان سينمادوستان و فيلم‌هاى ايرانى پيوند مستحكم‌ترى برقرار مى‌‌شود. اما طرح اميدوار كننده آسمان باز خيلى زود علاقه‌مندان جدى سينما را نااميد كرد. از همان ابتداى برقرارى گروه سينمايى آسمان باز، مديران بسيارى از سالن‌هاى نمايش فيلم حاضر به اكران آثار فرهنگى نبودند و همان اندك فيلم‌هايى هم كه فرصت نمايش در چند سالن محدود را پيدا كرده بودند، با شكست كامل تجارى روبه رو شد. مهم‌ترين عامل اين ناكامى عدم حمايت تبليغاتى از اين قبيل فيلم‌ها بود كه تمام وعده‌هاى حمايت از آثار پربار سينمايى را به زير سوال مى‌برد. با اين وجود در همان زمان خيلى از سينماگران معتقد بودند كه اين طرح بايد ادامه پيدا كند و چون در ابتداى مسير حركت خود قرار دارد، بايد از سوى تمام مسئولان فرهنگى و هنرى كشور و حتى صاحبان رسانه‌ها و مطبوعات حمايت شود. در واقع اين قبيل افراد بر اين باور بودند كه طرح اكران آسمان باز آرام آرام جاى پاى خود را در مناسبات اكران فيلم‌ها سفت خواهد كرد و مخاطبان خود را به سالن‌هاى سينما خواهد كشاند. اما به خاطر همان شتاب زدگى‌هاى معمول و جا افتاده در عرصه‌هاى مختلف اجتماعى و فرهنگي، طرح اكران آسمان باز خيلى زود و به شكلى غير مستقيم برچيده شد. بسيارى از منتقدان و نويسندگان سينمايى پيگير اين طرح بودند و در رسانه‌ها و نشريه‌هاى تخصصى ايرادهاى موجود در آن را برشمردند و خواستار رفع اين كمبودها و بازگشايى گروه سينمايى آسمان باز شدند. اما با وجود ادعاهاى متوليان نمايش براى برطرف كردن كاستى‌هاى موجود و برقرارى دوباره اين طرح با قالبى جديد و مفيد، زودتر از آنچه كه همگان مى‌پنداشتند، همه چيز به دست فراموشى سپرده شد. البته در آن زمان سالن نمايش مناسبى براى اكران فيلم‌هاى فرهنگى وجود نداشت و به جز يكى دو سينما كه خواهان اكران اين فيلم‌ها، آن هم در شرايطى محدود (نمايش در سانس‌هاى فوق‌العاده آخر شب يا اكران در سالن‌هاى كم ظرفيت سينماهاى داراى چند سالن) بودند، كسى حاضر به نمايش فيلم‌هاى با مخاطب خاص نبود. اين بى‌توجهى از سوى مديران سالن‌هاى نمايش با اشتياق فراوان صاحبان فيلم‌هاى فرهنگى براى دريافت شانس حضور بر پرده سينماها همزمان شد و در اين ميان متوليان اكران نيز نتوانستند تعاملى ميان سينماداران با تهيه كنندگان اين قبيل فيلم‌ها به وجود آورند و همين موضوع سبب سرخوردگى در بسيارى از فيلمسازانى شد كه به خيال خود قصد داشتند اثرى پربار و فراتر از مولفه‌هاى تثبيت شده تهيه كنند.

با گشايش سينما آزادى در روزهاى پايانى سال گذشته روند حركت فيلم‌هاى غيرتجارى كه به شكلى تقريبى متوقف شده بود، جان تازه‌اى به خود گرفت و بحث براى اكران اين نوع آثار دوباره مطرح شد. در يك دو ماه گذشته با تكيه بر سالن‌هاى سينما آزادى و روند رو به رشد استقبال مردم از اين سينما فيلم‌هايى كه شانس چندانى براى حضور در جدول اكران نداشتند، وارد پروسه نمايش شدند. اما با توجه به يكه تازى آثار تجارى و تماشاگرپسند نظير هميشه پاى يك زن در ميان است و ده رقمى و ميزان استقبال قابل پيش‌بينى مخاطبان عام از اين فيلم‌ها و همچنين اشتياق صاحبان آثار سينمايى فرهنگى براى دريافت مجوز اكران در ماه رمضان، خيلى از آثار سينمايى كه در رديف فيلم‌هاى پرفروش قرار نمى‌گيرند، تنها در يك يا چند سانس از پنج سالن نمايش سينما آزادى را از آن خود كرده اند. فرزند خاك (على باشه آهنگر) و ميناى شهر خاموش (امير شهاب رضويان) از فيلم‌هايى هستند كه توانسته‌اند در يك ماه اخير به روى پرده بروند و با توجه به نوع داستانشان و عدم بهره‌مندى از ستاره‌هاى گيشه پسند مى‌توان گفت از خطر شكست تجارى رهايى پيدا كرده اند و كف فروش آن‌ها با توجه به افزايش فروش روزانه شان پايين نيامده است. از سويى از ابتداى اين ماه سه فيلم ريسمان باز (مهرشاد كارخاني)، حقيقت گمشده (محمد احمدي) و خاك سرد (رضا سبحاني) هم در سكوت كامل خبرى به روى پرده آمده‌اند و فعلا بهتر است در مورد وضعيت فروش آنها اظهار نظر نكرد. اگر بخواهيم فيلم پرچم‌هاى قلعه كاوه (محمد نورى زاد) را با در نظر گرفتن فضاى تاريخى اش جزء فيلم‌هاى فرهنگى و غير تجارى به حساب آوريم، درحال حاضر شش فيلم با مخاطب خاص ‌ روى پرده سينماهاست. بدون احتساب سالن‌هاى سينما آزادى كه تنها چند سانس را به اين فيلم‌ها اختصاص داده‌اند، با توجه به مشكلات فرامتنى همچون نبود سالن‌هاى استاندارد و تماشاگرپسند (با در نظر گرفتن جغرافياى شهرى و تراكم جمعيتي)، عدم حمايت معنوى از اين فيلم‌ها (نظير بهره‌مندى كافى از تيزرهاى پياپى تلويزيونى و استفاده از بيلبوردهاى تبليغاتى به قيمت‌هايى پايين‌تر از حد معمول) و عدم استفاده از نعمت اكران محدود اما طولانى مدت (موردى كه در بسيارى از كشورهاى جهان مرسوم است)، مى‌توان ادعا كرد كه اين فيلم‌ها از همان پيش از اكران شكست خورده (نه به معناى مطلق‌اش) تلقى شده اند و به نظر مى‌رسد نمايش اين قبيل آثار، آن هم با اين حجم بيش از اندازه و فراتر از حد تصور، تنها خلاص شدن عده‌اى از دست فيلم‌هايى است كه صاحبان آنها ادعا مى‌كنند در مناسبات شبه مافيايى اكران فيلم در ايران جايى براى عرض اندام ندارند. با اين شرايط محدود و دست و پاگير بعيد است پس از اتمام ماه رمضان و نمايش آثار قابل ملاحظه و بالقوه جذاب و تماشاگرپسند، بار ديگر شاهد به روى پرده رفتن اين ميزان از فيلم‌هاى غيرتجارى باشيم. اما اگر از همين امروز تهيه كنندگان و پخش‌كنندگان سينما، متوليان نمايش و حتى مسئولان سينمايى دلسوزانه پيگير اين موضوع شوند و نگذارند اين تب ايجاد شده فروكش كند و از سويى ديگر سالن‌هاى مولتى پلكس درحال ساخت مطابق وعده‌هاى داده شده هر چه زودتر به مرحله بهره بردارى برسند، بدون شك زمينه‌هاى بهترى براى عرضه فيلم‌هاى فرهنگى و هنرى در سالن‌هاى با كيفيت فراهم خواهد شد و خيلى زود مخاطبان خاص خود را هم پيدا خواهد كرد. شايد با اين حربه بتوان سينماى ايران را از اين حالت تك بعدى و عامه پسندى خارج كرد و بار ديگر مانند دهه‌هاى گذشته شاهد شكوفايى سينماى ايران شد. با مشاهده و تحليل شرايط كنونى به نظر مى‌رسد وضعيت اكران فيلم‌هاى با مخاطب خاص تنها حالت رفع تكليف گونه دارد و هنوز از مرحله سرگردانى و بلاتكليفى خارج نشده است.
دوشنبه 18 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 91]