4 عطار: اي دوست ماه روزه رسيد و تو خفته‌اي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: /رمضان در سخن شاعران/4 عطار: اي دوست ماه روزه رسيد و تو خفته‌اي
خبرگزاري فارس: شيخ فريد‌ادين عطار، شاعر و عارف قرن ششم هجري در دوقصيده به روزه‌داري پرداخته است و آداب روزه‌داري را بيان كرده است.

به گزارش خبرنگار ادبي فارس، فريدالدين ابوحامد محمد عطار نيشابوري يكي از عارفان و همچنين يكي از شاعران ادبيّات فارسي‌ در اواخر سده ششم و اوايل سده هفتم است.
درباره پشت پازدن عطار به اموال دنيوي و راه زهد، گوشه گيري و تقوي را پيش گرفتن وي حكايات زيادي گفته شده‌است. ولي چيزي كه معلوم است اين است كه عطار پس از اين قضيه مريد شيخ ركن‌الدين اكاف نيشابوري مي‌شود و تا پايان عمر (حدود 70 سال) با بسياري از عارفان زمان خويش هم‌صحبت گشته و به گردآوري حكايات صوفيه و اهل سلوك پرداخته‌است.

او در دو قصيده خود به ماه رمضان و روزه اشاره دارد. در يكي از اين قصايد، مي‌گويد:
اي در غرور نفس به سر برده روزگار
برخيز و كاركن كه كنون است وقت كار
اي دوست ماه روزه رسيد و تو خفته‌اي
آخر ز خواب غفلت ديرينه سر برآر
سالي دراز بوده‌اي اندر هواي خويش
ماهي خداي را شو و دست از هوا بدار
پنداشتي كه چون نخوري روزه‌ي تو آنست
بسيار چيز هست جز اين شرط روزه‌دار
هر عضو را بدان كه به تحقيق روزه‌اي است
تا روزه‌ تو روزه بود نزد كردگار
اول نگاهدار نظر تا رخ چو گل
در چشم تو نيفكند از عشق خويش خار
ديگر ببند گوش ز هر ناشنودني
كز گفت و گوي هرزه شود عقل تار و مار
ديگر زبان خويش كه جاي ثناي اوست
از غيبت و دروغ فروبند استوار
ديگر به وقت روزه‌گشادن مخور حرام
زيرا كه خون خوري تو از آن به هزار بار
ديگر بسي مخسب كه در تنگناي گور
چندانت خواب هست كه آن نيست در شمار
ديگر به فكر آينه‌ي دل چنان بكن
كز غير ذكر حق ننشيند برو غبار
اين است شرط روزه اگر مرد روزه‌اي
گرچه ز روي عقل يكي گفتم از هزار
ديگر بسي مخور كه هر آن كس كه سير خورد
اعضاش جمله گرسنه گردند و بي قرار
تو خود نشسته تا كه كي آيد پديد شب
چون شمع جان خويش بسوزي در انتظار
تا خوان و نان بسازي از غايت شره
گويي دو چشم تو شود از هر سويي چهار
چندان خوري كه دم نتواني زد از گلو
ور دم زني برآورد آن دم ز تو دمار
صد بار باشدت چو شكم‌پر شد از طعام
حالي ز پشت تو همه باز اوفتاد بار
اين روزه نيست گر شرف روزه بايدت
بيرون شوي ز تويي تو بر مثال مار
مويت سپيد گشت و دل تو سياه شد
تا كي كند سپيدگري اي سياه كار
يارب به حق طاعت پاكان پاك دل
يارب به حق روزه‌ مردان روزه‌دار
كز هرچه ديده‌اي تو ز عطار ناپسند
كانرا نبوده‌اي تو به وجهي پسند كار
چون با در تو گشت و پشيمان شد از گناه
وز فعل خويش خيره فروماند و شرمسار
عفوش كن و ببخش تو داني كه لايق است
تا جرم آفريده كرم ز آفريدگار

عطار در قصيده ديگري چنين مي‌سرايد:
مكن مدار براي من اي پسر روز
كه كرد عارض سيمين تو چو زر روزه
ز ماه روزه چو كاهي شد اي پسر ماهت
چگونه ماهي، ماهي بود به سر روزه
تو را چو از شكرت بوي شير مي‌آيد
سپيد شد شكرت همچو شير در روزه
ز لعل پر نمكت بوي خون همي‌آيد
گشاده‌اي تو به خون دلي مگر روزه
ز روزه تا تو لب چون شكر فروبستي
لبم گشاد به خونابه‌ي جگر روزه
ز بس كه جست بصر چون هلال روي تو را
تباه كرد به خون مردم بصر روزه
دل از فراق تو در روزه‌ وصال بماند
به جان تو كه بنگشاد او دگر روزه
اگر سال كنم بوسه‌اي جواب دهي
كه بي‌شكي برود حالي از شكر روزه
وگر به شب طلبم بوسه‌اي بگويي روز
كه كس نداشت بدين شام تا سحر روزه
چو من ز عشق تو بيمار و زار مانده اسير
بيار بوسه و بيمار گو بخور روزه
چو جان رنج كش من ز هجر در سفر است
رواست گر بگشايد درين سفر روزه
اگرچه من نگشايم وليك بگشايد
به يك شكر ز لب خوب دادگر روزه
خدايگان فلك قدر آنكه هر رمضان
ز خوان او بگشاده است قرص خور روزه
سه ماه روزه گرفت و ز نور روزه او
مدام در دو جهان گشت نامور روزه
ز بهر روزه شه نه سپر جشني ساخت
كه بو كه شه بگشايد بدين قدر روزه
فرشتگان كه ز شوق خداي مي‌دارند
ميان عرش معظم ز خواب و خور روزه
اگرچه صايم دهرند ليك بگشايند
موافقت را با شاه پر هنر روزه
كسي كه روزه گرفته است از شفاعت او
اگر ز هيچ شماري توان شمر روزه
اگرچه خشك‌لب افتاد بحر و بر امروز
ز ابر دست تو بگشاد بحر و بر روزه
حسام گوهريت لب ببست و نگشايد
مگر به خون دلم خصم بد گهر روزه
چو بام فتح گشادي ز چتر لعل گشاد
هماي چتر تو از دامن ظفر روزه
كسي كه سركشد از طاعت تو يك سر موي
هبا شمر تو نماز وي و هدر روزه
خدايگانا شعر لطيف را عطار
رديف كرد به مدح تو سر به سر روزه
منم كه ختم سخن بر من است و زهره كراست
كه صد سخن بگشايد بديهه بر روزه
هميشه تا شب و روز است عيد روزي باد
هزار عيدت و عيديت باد هر روزه
انتهاي پيام/ا
يکشنبه 17 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]