شب هاي رصدي و نور قرمز

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: اگر شما يكي از علا قمندان به دنياي ستاره شناسي هستيد، حتما تجربه يك شب رصدي را به دور از آلودگي هاي گوناگون يك محيط شهري داشته ايد. در يك شب رصدي، علاوه بر وسايل مهم نجومي همچون تلسكوپ يا دوربين دوچشمي و نقشه هاي آسمان، ابزار ديگري كه بسيار مهم و ضروري است، چراغ قوه مخصوص شب هاي رصدي است كه مجهز به فيلتر قرمز مي باشد و ستاره شناسان آماتور به كمك آن، براي نقشه خواني استفاده مي كنند. اما آيا تا به حال به اين نكته توجه كرده ايد كه چرا فيلتر قرمز و چرا نور قرمز؟

ساختمان چشم انسان

چشم انسان با يك اينچ( 54/2 سانتي متر) پهنا، مهمترين اندام بدن محسوب مي شود، زيرا بيش از 80 درصد اطلاعاتي كه از محيط اطراف بدست مي آوريم از راه چشم است. چشم با وجود كوچكي، ساختمان بسيار پيچيده اي دارد كه از بخشهاي مجزايي تشكيل شده است و وجود هر كدام از اين اجزا براي ديدن ضروري است.
چشم انسان شكل تقريبا كروي دارد كه ديواره آن از سه لايه اصلي به نام هاي صلبيه، مشيميه و شبكيه تشكيل شده است. لايه خارجي كره چشم كه صلبيه نام دارد، پرده اي سخت، ضخيم و سفيد رنگ است كه وظيفه محافظت از بخشهاي داخلي چشم را بر عهده دارد. اين پرده در قسمت جلو، لايه اي برجسته و شفاف به نام قرنيه را به وجود مي آورد كه نور از طريق آن وارد چشم مي شود.
در زير پرده صلبيه، لايه اي تيره رنگ به نام مشيميه وجود دارد. تيرگي اين لايه سبب مي شود كه نور در داخل كره چشم منعكس نشود. مشيميه در قسمت جلو، تقريبا مسطح شده و پرده عنبيه را به وجود مي آورد كه رنگ آن در چشم افراد مختلف متفاوت است. در جلوي عنبيه محفظه اي قرار دارد كه از مايعي به نام زلاليه پر شده است. در وسط آن نيز، سوراخ مردمك وجود دارد كه در مقابل نور زياد، به اندازه نوك سوزن كوچك و در برابر نور كم در حدود 7 ميلي متر بزرگ مي شود و بدين ترتيب ميزان نور ورودي به چشم را كنترل مي كند.
در پشت مردمك و پرده عنبيه، عدسي چشم واقع است كه شعاع هاي نور را پس از شكست، بر روي پرده داخلي چشم، يعني پرده شبكيه متمركز مي كند و باعث مي شود كه مانند دوربين عكاسي، تصويري از اجسام بر روي پرده شبكيه تشكيل شود. عدسي توسط ماهيچه هايي به نام مژكي كه بر پرده مشيميه متصلند، نگه داشته مي شود. اين ماهيچه ها، عدسي چشم را به هنگام مشاهده اشياي نزديك، قطورتر و به هنگام ديدن اجسام دور، نازكتر مي كنند. در پشت عدسي و جلوي شبكيه، محفظه اي به نام جسم زجاجيه وجود دارد كه محتوي مايعي ژلاتيني و شفاف بنام زجاجيه است و نور قبل از رسيدن به شبكيه از آن عبور مي كند.
بر روي پرده شبكه چشم، ميليون ها سلول حساس به نور وجود دارند كه شعاع هاي نوري را به سيگنال هاي الكتريكي تبديل كرده و از طريق عصب بينايي به مغز منتقل مي كنند. جايي كه عصب بينايي خارج مي شود، نقطه كور نام دارد. نقطه كور بخشي از ساختمان چشم است كه هيچ گيرنده اي در آن وجود ندارد. تمام پايانه هاي عصبي خارج شده از گيرنده هاي چشم به هم متصل شده و در اين نقطه از چشم خارج مي شوند و از طريق اعصاب بينايي به مغز مي رسند.
در بالاي نقطه كور، حساس ترين نقطه شبكيه به نام لكه زرد كه در واقع قلب بينايي رنگي ماست، قرار دارد. اين بخش از شبكيه، به هنگام مشاهده اشياء، به ما قدرت تفكيك مناسب را مي دهد و به همين علت، اگر لكه زرد شخصي آسيب ببيند، بينايي او دچار اختلال مي گردد.

بينايي
ديدن يك جسم توسط چشم انسان، حاصل تابيدن نور ساطع شده از آن جسم بر پرده شبكيه چشم است. براي مثال: اگر شما به يك جسم مشخص، مثلا يك كتاب نگاه كنيد، نور از كتاب به چشم شما تابيده مي شود. نور ورودي به چشم، قبل از هر چيز بايد از بخش هاي مختلف ساختمان چشم يعني قرنيه، زلاليه، مردمك، عدسي و زجاجيه عبور كند تا به پرده شبكيه تابيده شود. همانطور كه قبلا گفته شد، پرده شبكيه چشم انسان از ميليون ها سلول حساس به نور تشكيل شده است كه به دو نوع سلول هاي مخروطي و سلول هاي ميله اي تقسيم مي شوند. سلول هاي مخروطي مسئول بينايي رنگي ما در روز مي باشند كه براي تحريك شدن به نور زياد نياز دارند. اين سلول ها در برابر سه رنگ قرمز، سبز و آبي طيف مرئي حساس بوده و از تركيب اين سه رنگ، مغز قادر به ديدن رنگ ها و جزئيات ظريف اشياء مي گردد.
سلول هاي ميله اي برخلاف مخروطي ها، نسبت به نور بسيار كم و با طول موج كوتاه(نور آبي) حساس بوده و قادر به تشخيص رنگها و جزئيات اشياء نيستند و همه چيز را سياه و سفيد مي بينند. وظيفه اين نوع سلول ها تنها درك كلي موقعيت اجسام اطراف چشم در شب مي باشد.
هر دو نوع سلول هاي مخروطي و ميله اي، براي دريافت پيام هاي بينايي و ارسال آنها به مغز، به نوعي ماده شيميايي به نام ردوپسين نياز دارند كه نسبت به تغييرات نور حساس است. اين ماده از ويتامينa ساخته مي شود و نقشي اساسي در بينايي دارد. وقتي كه نور به اين ماده برخورد مي كند، ساختار آن را تغيير داده و اين تغيير ساختار باعث به وجود آمدن محرك هاي عصبي مي شود. در روشنايي، سلول هاي ميله اي (كه نسبت به نور كم حساس اند) از مواد شيميايي حساس به نورشان تقريبا تهي هستند، بنابراين ما به كمك سلول هاي مخروطي مي بينيم. در هنگامي كه ميزان نور محيط كم است، ردوپسين موجود در سلول هاي مخروطي كاهش و ميزان آن در ميله اي ها افزايش مي يابد ( زماني كه ردوپسين به طور كامل در سلول هاي ميله اي جايگزين شود، ميله اي ها نسبت به مخروطي ها حدود 100 برابر حساس تر خواهند بود) و سپس ما از طريق سلول هاي ميله اي شبكيه مي بينيم.
در شبكيه چشم انسان يك ميليون سلول مخروطي و يكصد ميليون سلول ميله اي وجود دارد كه بطور يكنواخت در سطح شبكيه پخش نشده اند. درحاليكه سلول هاي مخروطي در مركز شبكيه و لكه زرد متمركز شده اند، تراكم ميله اي ها بيشتر در اطراف شبكيه مي باشند و به همين دليل است كه براي رصد اجرام كم نور نظير سحابي ها و كهكشانها، هيچوقت نبايد به مركز تصوير خيره شد، بلكه بايد از كنار جسم مورد نظر به آن نگاه كرد تا تصوير آن بر روي منطقه اي غني از سلول هاي ميله اي شبكيه(كه در شب و نور كم فعال مي شوند) افتد و مشاهده آن امكانپذير شود.
تا اينجاي مقاله ما با ساختمان چشم، نحوه عملكرد هر يك از اجزاي آن و اينكه چگونه ما قادر به ديدن هستيم آشنا شديم. حال وقت آن رسيده به اين سؤال كه چرا در شبهاي رصدي براي نقشه خواني بايد از نور قرمز استفاده شود، پاسخ دهيم؟
همانطور كه گفتيم، سلول هاي ميله اي تنها به نور آبي طيف مرئي واكنش نشان مي دهند و هيچگونه حساسيتي به رنگ هاي ديگر ندارند و بر خلاف آنها، سلول هاي مخروطي به هر سه رنگ اصلي طيف مرئي حساس بوده و به آنها واكنش نشان مي دهند. بنابراين اگر در يك شب رصدي از چراغ قوه اي با نور معمولي استفاده كنيم، بلافاصله ردوپسين موجود در سلول هاي ميله اي تخليه شده و اين سلول ها غير فعال مي شوند. و براي فعاليت مجدد آنها بايد مدتي را در تاريكي سپري كنيم تا بار ديگر ردوپسين در ميله اي ها توليد شود.
اما اگر از فيلتر قرمز استفاده كنيم چه اتفاقي مي افتد؟ در آن صورت ما هم زمان از هر دوتا بينايي خود استفاده مي كنيم، سلول هاي مخروطي كه به نور قرمز حساس هستند، براي نقشه خواني و سلول هاي ميله اي كه هيچگونه حساسيتي به نور قرمز ندارند، براي رصد اجرام كم فروغ آسمان.

چند توصيه مهم براي ستارشناسان آماتوري
در وعده هاي غذايي خود از شير، ماست، خرمالو، گوجه فرنگي، پرتقال، هويج، اسفناج، سبزي خوردن و خصوصاٌ ماهي و جگر كه سرشار از ويتامين a مي باشند، بيشتر استفاده كنيد. ولي يادتان باشد كه زياده روي نكنيد، زيرا مصرف بيش از حد ويتامين a باعث بروز مشكلاتي در بدن مي شود( ميزان مورد نياز بدن به ويتامين a براي افراد بالغ، روزانه 800 تا 1000 ميلي گرم مي باشد).
2- هر چند ماه يكبار قدرت بينايي خود را با مراجعه به چشم پزشك كنترل كنيد.
3- از نگاه كردن مستقيم به نور خورشيد(حتي در موقع خورشيد گرفتگي) جداً خودداري كنيد. زيرا اين كار موجب آسيب رساندن به لكه زرد مي شود.
3- وقتي مطالعه مي كنيد يا از نزديك روي چيزي كار مي كنيد، از نور كافي استفاده كنيد. بهتر است نور از پشت و سمت چپ شما بتابد.
4- در صورتي كه مطالعه مي كنيد و يا روي چيزي از نزديك كار مي كنيد، هر نيمساعت يكبار به چشمان خود استراحت بدهيد. مثلاً براي چند دقيقه چشمهاي خود را ببنديد يا به اطراف نگاه كنيد.
5- وقتي تلويزيون تماشا مي كنيد، چراغ اتاق را روشن نگاه داريد و در صورت امكان از آن فاصله بگيريد.
6- هيچگاه بدون تجويز پزشك از قطره هاي شوينده چشم استفاده نكنيد.

منابع
1- بيماري هاي چشم و بينايي، مولف: دكتر خليل رحيمي خوش
2- تغذيه(ويتامين ها)، مؤلف: دكتر فرهاد همت خواه
3- ماهنامه اطلاعات علمي، شماره: 373
4- فن آوري تلسكوپها، مؤلف: سيد جواد نورايي
5- نجوم به زبان ساده، مؤلف: محمدرضا خواجه پور

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 234]