نقد و نظام‌هاي استنتاجي

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: يك شرط عقلا‌نيت(شرط لا‌زم)‌، صحت صورت استدلا‌ل واستنتاج است. مسووليت اجراي اين شرط بر عهده منطق است. شرط دوم عقلا‌نيت ( شرط كافي)‌، صحت گزاره‌هاي مورد استفاده در استنتاج است كه نظام استنتاج ديگر قادر به بررسي آن نيست به همين دليل مسووليت آن بر عهده نقد و نقادي است.

به عبارت ديگر اگر صورت استدلا‌ل كاملا‌ منطقي و درست بود اما محتواي مقدمات غلط‌، در اين صورت تكليف استنتاج همچنان نامعلوم است‌. اينجا است كه شرط دوم عقلا‌نيت يعني شرط‌نقادي ضرورت پيدا‌ مي‌كند. نقد مسوول بررسي درستي و نادرستي محتواي استدلا‌ل و مقدمات است و تنها با همين سرمايه اندك اما اساسي است كه ‌مي‌توان گزاره‌هاي پايه در استدلا‌ل‌هاي خود را اعتبارسنجي نمود و از ورود مقدمات غلط و نامعتبر در سيستم استنتاجي خود جلوگيري كرد .

به آن نظمي كه استدلا‌ل را براي استنتاج ساماندهي‌مي‌كند‌، منطق‌مي‌گويند. نظام‌هاي استدلا‌لي را‌مي‌توان در چهار نوع، دسته‌بندي كرد: منطق استقرائي ‌ ( inductionكه به معناي دستيابي به تبيين كلي ونهايي از طريق مشاهدات جزئي و انجام شده است)‌، منطق فرضي- توضيحي‌ ( abduction كه به وسيله مجموعه‌اي از گزاره‌هاي محتمل در باره امر واقع سعي دارد بهترين توضيح از همان مجموعه را براي ارائه بهترين تبيين از همان امر واقع معرفي كند)‌، منطق فرضي- استنتاجي ‌( deduction كه همان منطق قياسي ارسطويي است كه در آن كوچك‌ترين واحد استنتاج‌، موضوع و محمول است و عمل استنتاج با تحليل جمله و گزاره به موضوع و محمول انجام‌مي‌شود) و منطق جمله- استنتاجي ‌ ( propositional logic كه همان منطق جملا‌ت فرگه‌اي است كه در آن كوچك‌ترين واحد استنتاج جمله است و عمل استنتاج بدون تحليل جملا‌ت و گزاره‌ها به موضوع ومحمول انجام ‌مي‌شود.)

از ميان چهار روش استنتاجي ذكر شده تنها دو مدل فرضي - استنتاجي ارسطويي و جمله - استنتاجي فرگه‌اي است كه قابليت نقد‌پذيري دارد و دو روش ديگر سرانجام در دور باطل دروني خود متوقف ‌مي‌شوند. روش استقرا براي اثبات استقرا ازاستقرا استفاده‌مي‌شود و روش فرضي- توضيحي هم براي تبيين بهتر از رئاليسم‌، از مفاهيم رئاليستي استفاده ‌مي‌كند. مصادره به مطلوب، سرانجام دو روش استقرايي و فرضي- توضيحي است. ريشه اين اشكال در توهم صدق‌يابي است كه اساس اين دو مدل منطقي را تشكيل‌مي‌دهد. توهم دستيابي به صدق وحقيقت از طريق منطق‌، اين دو مدل منطقي را فاقد منزلت معرفتي‌مي‌كند.

روش استقرا و روش فرضي- توضيحي‌، دو روش پراگماتيستي اند كه نهايتأ در ذيل دو روش فرضي- استنتاجي و جمله-استنتاجي‌،‌ مي‌توانند در جمع‌آوري حدس‌هاي تئوريك (به صورت استقرايي) وانتخاب بهترين حدس (به روش فرضي- توضيحي) به كارگرفته شوند. ( آثار فلسفي، منطقي‌، معرفت شناختي و رياضياتي كواين و پيرس‌C.S.peirce نمونه روشني از فعاليت در حوزه منطق پراگماتيستي فرضي- توضيحي‌اند.) منطق استقرا با روش ديگري هم‌ مي‌تواند با منطق فرضي- استنتاجي تركيب شود‌. آن روش ديگر، نظريه فلسفي <فرد بالذات> است.( فرد بالذات عبارت است از اينكه فردي، حقيقتا فرديت براي مفهوم كلي و طبيعي خود دارد.مثلا‌ سفيدي مفهومي است كه حملش بر گچ بالذات است/حمل شايع ذاتي./گچ به عنوان يك فرد بالذات، سفيدي را در خود دارد بي آنكه گچ به عنوان يك شي دخالتي در فرديت سفيدي داشته باشد...بنابراين در نظريه فرد بالذات استقرا و قياس اتحاد پيدا‌مي‌كنند‌، يعني دلا‌يل استقرايي و دلا‌يل برهاني در نظريه فرد بالذات يكي‌مي‌شوند./ مهدي حائري يزدي - آفاق فلسفه - نشر فرزان - ص 45و46 )

با اين حال‌، هر كجا منطق به پايان ‌مي‌رسد‌، نقد آغاز‌مي‌شود. اما چگونه‌مي‌شود از منطق به نقد پل زد؟ پاسخ اين است كه راه دروني ( استنتاجي ) منطق به نقد براي هميشه مسدود است. تنها راه عبور از منطق به نقد‌، راه بيروني (ديالكتيكي) است: راهي به نام فلسفه.

‌ منطق فلسفي‌philosophical logic ‌، كه نبايد آن را با فلسفه منطق ‌ philosophy of logic ‌، اشتباه گرفت‌، نگاهي فلسفي به محتواي منطق است‌. فلسفه منطق بررسي فني و تكنيكال نوع خاصي از منطق است مثل بررسي منطق رياضي كه بررسي فني دانش استنتاجات رياضي است، اما منطق فلسفي دانشي است كه ديالكتيك فلسفه و منطق را موضوع پژوهش خود قرار داده و به بررسي روابط ميان كل منطق با كل فلسفه‌مي‌پردازد‌. بنابراين، منطق فلسفي‌، منطقي در كنار ساير منطق‌ها ( منطق رياضي‌، منطق موجهات‌، منطق نمادين‌، منطق چندارزشي‌، منطق سمبوليك‌، منطق زمان‌، منطق معرفت‌، منطق محمولا‌ت‌، منطق جملا‌ت‌، منطق علم‌، منطق فازي‌، منطق ربط و...) نيست‌. منطق فلسفي‌، منطقي است فلسفي و فلسفه‌اي است منطقي‌. منطق فلسفي راه به كار بردن منطق‌هاي صوري و سمبوليك ونمادين را براي مسائلي كه در زبان طبيعي وجود دارد‌، هموار‌ مي‌كند‌. در منطق فلسفي‌، فلسفه‌، منطق را با گزاره‌هاي درست و معتبر تغذيه ‌مي‌كند‌، و منطق نيز فلسفه را با صورت بندي درست استدلا‌ل و استنتاج حمايت‌مي‌كند‌. نقد‌، محصول همكاري فلسفه و منطق است‌. ديالكتيك فلسفه و منطق هم چيزي نيست جز عقلا‌نيت.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 160]