لزوم حمايت جدي از توليد ؛ تدوين راهبرد ملي كنترل تورم

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: لزوم حمايت جدي از توليد ؛ تدوين راهبرد ملي كنترل تورم
به منظور دستيابي به انتخاب گزينه هاي استراتژيك در مقوله مهارتورم، لازمست عوامل و پارامترهاي اساسي و تعيين كننده و موثر در افزايش نرخ تورم را تك به تك بررسي نموده و چگونگي كنترل پارامترهاي هر يك را براي كنترل و كاهش نرخ مزبور جستجو نمود.
الف - شناخت بيماري هاي مخل رشد و توسعه مراكز و واحدهاي توليدي و چگونگي بسترسازي مناسب رشد توليدات كشور:
يكي از عوامل موثر براي كنترل افت تورم انديشيدن تمهيدات لازم براي وفور محصولات و بالاخص كالاهاي ضروري در بازار است.
بديهي است در صورت اشباع تقاضاي كالا با عرضه مداوم و مستمر، مصرف كاذب و ذخيره اندوزي رو به كاهش رفته و محل و بهانه اي براي افزايش غيرواقعي كالا باقي نمي گذارد.
لذا براي تامين محصولات و كالاهاي موردنياز بازار مصرف در درجه اول بازار داخلي، بايد واحدها و مراكز توليدي مورد حمايت جدي قرار گيرد. تا توليدات داخلي عطش تقاضا را پاسخ داده و كشش تقاضا را تامين نمايد و نه تنها مشكل تورم را حل نمايد بلكه به ايجاد اشتغال مولد در كشور كمك نمايد و فرصت هاي شغلي موجود را ابقاء و بطور فزاينده فرصت هاي شغلي متعدد جديدي را براي جوانان آستانه ورود به بازار كار رقم بزند.
برعكس نظريه كساني كه مهار تورم را متضاد با روند ايجاد فرصت هاي شغلي گمان مي كنند هر دو هم جهت با هم پيش برد البته وظيفه دولت تنها بسترسازي مناسب براي اين مهم است نه ورود به سرمايه گذاري مگر در سرمايه گذاري براي پروژه ها و طرح هاي زيرساختاري كه در كليه كشورهاي پيشرفته عمدتاً و يا تنها بر عهده دولت هاست يا لااقل كارفرماي اصلي دولت است نظير احداث بنادر و فرودگاهها وجاده هاي مواصلاتي و خطوط ريلي.
اگر دولت در جهت حمايت جدي با شناخت نارسائي هاي موجود مراكز توليدي در جهت مرتفع نمودن معضلات دست و پاگير گام بردارد حتي قبل از كامل نمودن بستر حمايتي لازم ثمره اقدامات خود را خواهد ديد، بطوريكه هر بخشي از صنعت و معدن ويا كشاورزي كه از اين موهبت برخوردار شود نسبت به ساير بخش ها در جهت خودكفائي و رونق و شكوفائي سبقت مي گيرد و شاخص نماياني در قالب يك پايلوت پروژه موفق براي ساير صنايع خواهد بود.
نمونه بارز آن در بخش كشاورزي دستيابي به مرز خودكفائي در توليد گندم در كشور است كه با تامين به موقع بودجه و اعتبار لازم و پرداخت آني و بي دغدغه وجه پول گندم خريداري شده به گندم كاران، زمينه فراهم نمودن بستر لازم براي حمايت و تقويت جدي كشاورزان فراهم گرديد كه منجر به خودكفائي و جهش ميزان توليد محصول گندم در كشور گرديد. هر چند هنوز بسترسازي بطور كامل صورت نپذيرفته است.
ليكن با حذف يكي از موانع اصلي رشد توليد، مزه و ثمره خودكفائي حاصل از ايجاد بستر لازم براي جهش مستمر توليد چشيده شد.
در خصوص بسترسازي لازم براي توليدات صنعتي و معدني در كشور براي پشتيباني از روند توليد كالاهاي ضروري و اساسي و ساختماني نيز بايد با شناخت و فهرست نمودن كليه موانع سد راه توسعه به مرتفع نمودن آنها پرداخت.
مقام معظم رهبري سال جاري را سال نوآوري و شكوفائي ناميدند. لذا بر همگان فرض است كه بدون تعلق پذيري به حزب و گروه خويش بصورت جدي براي زدودن موانع اصلي توليد در كشور گام بردارند.
خدا شاهد است كار بسيار ساده اي است. نمي خواهد بنشينيم و اختراع كنيم هر چند بعداً اينكار را نيز خواهيم نمود. ببينيد ديگران چه كرده و مي كنند شما فقط كپي كنيد و سپس با توجه به شرايط كشور آنها را بومي كنيد نمي گويم از آلمان يا ژاپن و يا هند و چين... كه البته در مراحل بعد بايستي اينكار را انجام دهيم، فعلا حتي بيائيد ببينيم بنگلادش چه مي كند و بعد با جهت روند خودمان مقايسه كنيم و ببينيم در حال حاضر به كجا مي رويم؟
با توجه به اينكه ما بايد بسيار راحت از ديگران راه توسعه پايدار را بايد پيش گيريم. زيرا ما تنها كشور مستقل سياسي در جهان به حرمت خون هاي پاك شهداي راه اسلام عزيز كه منجر به پيروزي شكوهمندانه انقلاب اسلامي ايران به رهبري داهيانه امام راحل گرديد، هستيم و به اصطلاح «آقا بالاسر خارجي» نداريم.
در مدخل كتاب برنامه ريزي دوره اي ميان مدت و استراتژي هاي صنعت بنگلادش (در دهه گذشته) نوشته شده بود. بخش عمده درآمد كشورهاي جهان از محل توليد و فروش كالاهاي ساخته شده است. و درصد كمي به فروش مواد خام تعلق دارد. لذا گزينه بنگلادش براي كسب درآمد بايد توليد باشد. بعد نتيجه گرفته بود از آنجائيكه امكان اندك جذب محصولات توليدي صنايع در داخل كشور به دليل ضعف بنيه مالي خريد مردم وجود ندارد، فشار بايد بر روي امر صادرات انجام پذيرد و در عمل آنها اين برنامه را به خوبي محقق ساخته اند.
به طوريكه توانستند باتوجه به جمعيت سرريز كشور بيش از يكصد و بيست ميليون نفر با مساحتي در حدود استان فارس، صنعت لازم با بيشترين درجه اشتغال زائي يعني صنعت پوشاك را پي بريزنند و بهترين برندهاي پوشاك اروپا و آمريكا را سفارش بگيرند و توليد نمايند. صنعتي كه در آن روز به جز چند دستگاه چرخ خياطي و ماشين برش به چيزي نياز نداشت. هر چند در سال هاي بعد با رونق بخش پوشاك براي تامين مواد اوليه مورد نياز دست به ايجاد و توسعه صنايع پائين دستي اين رشته نيز زدند.
با توسعه اين صنعت توانستند از محل صادرات محصولات توليدي عايدات سالانه بيش از هشت ميليارد دلار براي كشور به دست آورند كه در آن موقع در دوره مشترك از سر جمع كل عايدات حاصل از صدور كالاهاي نفتي ج.ا.ا بالاتر بود.
در صورتي كه در آن وقت تمام كارگاه هاي توليدي پوشاك بنگلادش را رو هم جمع ميكردي نمي توانست با يك يا چند تا از كارخانه هاي معظم كشور در تهران و شهرستان ها رقابت كند.
آنها با ايجاد مناطق آزاد توليدي با جهت گيري صادرات (EPZ) راه را براي جذب سرمايه گذاران خارجي باز كردند نه مانند مناطق آزاد ما كه خريدار تهراني بايد به قشم و كيش و چاه بهار برود و جنس خارجي را از آنجا تهيه نمايد و نقش اينكار در توسعه كشور چيست؟ خدا مي داند. مناطق آزاد آنها مناطق توليدي است. براي ايجاد اشتغال زائي و افزايش عايدات درآمد حاصله از صادرات.
در فرودگاه داكا پاويون اختصاصي فقط به يك پاويون دولتي نظير فرودگاه هاي ايران منحصر نمي شود. بلكه داراي چند پاويون كه به لحاظ درجه مدعوين طبقه بندي شده است. سرمايه گذار خارجي از بدو ورود از زمان بازديد گذرنامه و ويزا مورد حمايت قرار مي گيرد.
تعداد اتاق هاي بازرگاني، صنايع و معادن در داكا و بندر چيتاگنگ و ساير شهرها به عناوين مختلف زمينه رقابتي خوبي را حمايت از توليدكنندگان فراهم نموده است. به طوري كه در داكا پايتخت اين كشور ده ها اتاق بازرگاني با عناوين مختلف فعال مي باشند.
زماني كه به ديدار رئيس بانك بنگلادش براي بررسي حمايت اعتباري از طرح سرمايه گذاري مشترك جهت تاسيس كارخانه آسياب كلينكر رفته بوديم. ايشان كه زماني نيز رئيس دفتر نمايندگي توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) در تهران بود اظهار مي داشت وزارت صنايع در بنگلادش برخلاف گذشته هيچ نقشي به لحاظ امكان سنجي فرآورده توليدي براي صدور پروانه تاسيس واحد توليدي مربوطه برعهده ندارد و اين امكان سنجي محصول برعهده سرمايه گذاران است تا با انجام مطالعات لازم شخصاً به صرف و صلاح سرمايه گذاري در اين مقوله بپردازند و براي ما نهادهاي دولتي، گسترش سرمايه گذاري مهم است. لذا آنها (سرمايه گذاران) بايد في المثل آنقدر در زمينه توليد سيمان پيش بروند كه ديگر اشباع تقاضا كشش عرضه بيشتري را طلب نكند.
بايد ببينيم وزارت صنايع و معادن ما چه مي كند؟ هدف اينجانب در اين بحث ارزيابي نقش وزارتخانه هاي ذيمدخل در توليد به طور مستقل از وزير و يا موقعيت كابينه يا رئيس الوزراء و يا مقام محترم رياست جمهوري مي باشد.
زيرا وزراء بيشتر جنبه سياسي قضيه بايد باشند تا جنبه اجرائي به عنوان مثال در بنگلادش با تغيير دولت ها به جز شخص وزير ساير پـرسنل وزارتخانه ها ثابت مي مانند.
يعني از قائم مقام تا معاونين كه در وزارتخانه هاي مختلف چرخ مي خورند. (با يكديگر جابجا مي شوند). بقيه كاركنان كه از طريق آزمون هاي بسيار دقيق استخدامي علمي اعم از فني و روانشناسي پذيرفته شده اند سلسله مراتب رشد را با كسب و تكميل مهارت پله پله طي مي كنند و ترفيع مي گيرند و تا حد قائم مقامي بالا مي آيند. ماحصل اينكار تقويت بدنه دستگاه هاي اداري است.
-با كسب تبحر و دانش لازم كار ارباب رجوع نيز روان تر صورت مي پذيرد. در صورتيكه يكي از مشكلات دستگاه هاي اداري كشور تغييرات سهمگين وزارتخانه ها پس از معرفي كابينه جديد و يا اعمال تغييرات در كابينه است.
و مشكل بعدي ناشي از اتخاذ اين شيوه عدم دانش و تجربه كاركنان وزارتخانه هاست كه هر چند دلسوز و متعهد نيز باشد به دليل اينكه مراحل رشد اداري را بطور دفعي پيموده و فاقد تجربه لازم است. نه تنها قادر به انجام صحيح كار ارباب رجوع در كوتاهترين زمان ممكن نمي باشد بلكه به دليل ندانمكاري فرايند كار را چند صد برابر مي كند. متاسفانه بدتر از آن هم قبيله اي كردن دستگاه هاي دولتي است. به طوريكه كليه همشهري هاي شهر و حومه آنرا در يك واحد جمع نموده است.
من منكر اين نيستم كه نبايد از افراد متخصصي كه به تخصص و تعهد و راستي و درستي آنها يقين داريم استفاده نكنيم ولي اين موضوع نبايد به صورت اصل درآيد و با سوءاستفاده افراد سفارش شده را فارغ از تعهد و تخصص آن دوربر خود پر كنيم. البته سيستم اداري بايد طوري تعريف شده باشد كه امكان اينكار را فراهم نسازد.
بيان نمونه هائي از سيستم اداري در بنگلادش، ضرورت بازنگري قوانين و مقررات جاري وزارتخانه ها و سازمان ها با اهداف غائي آنها كه حمايت از توليد است. توجه به ثبات شغلي پرسنل وزارتخانه ها و سازمان هاي مرتبط با توليد و تقويت برنامه هاي تكميل و ارتقاء مهارت شغلي آنان براي ارائه خدمات بهتر، ممانعت و پرهيز از توقف واحدهاي توليدي و بالاخره پيشنهاد تشكيل كميته تخصصي بخشي با همكاري صنايع و وزارتخانه ها و سازمان هاي ذيربط و دانشكده هاي مهندسي صنايع مراكز آموزش عالي كشور جهت بررسي وضعيت صنعت و توليد و راهها و راهبردهاي تقويت جدي آن.
شركت بازرسي فني بين المللي فني توف آلمانTUV اينك يك شركت شناخته شده در كشور است. شركت مذكور با هدف كنترل حوادث ناشي از انفجار ظروف و مخازن تحت فشار و مولدهاي بخار در آلمان غربي تأسيس گرديد.
بطوريكه با سرمايه گذاري مشترك توسط توليدكنندگان مخازن تحت فشار و ديگ هاي بخار كه ميزان سهم هر يك متناسب با ميزان توليد آنها بود صورت پذيرفت و نسبت به استخدام و تربيت بازرسان فني مستقل اقدام نمود.
برخي از ويژگي هائي كه اين موسسه دارد اين است كه علاوه بر حفظ منافع مصرف كنندگان از طريق نظارت بر رعايت استانداردها و مألا پيشگيري از بروز حوادث ناشي از كار، بصورت غمخوار صنايع توليدي است و هدف آن بهبود مستمر محصولات توليدي آنهاست.
مضافاً بازرسان عليرغم اينكه از بودجه كارخانجات عضو استفاده مي كنند ولي سيستم به نحوي طراحي شده كه كاملا مستقل اند و بدون هيچ هرگونه دغدغه اي ابراز نظر مي كنند و از همه مهمتر اينكه هيچ گونه بودجه اي را به دولت تحميل نمي كند.
اين موسسه بعدها با پيشرفت هاي بدست آورده مسئوليت بازرسي فني خودروها را در آلمان برعهده داشت و براساس مقررات مربوطه كليه خودروها مي بايست همه ساله گواهينامه سلامت فني را از موسسه مذكور دريافت و مهر سلامت بر روي پلاك خودروها الصاق مي گرديد.
لذا همانطور كه در شرح وظائف تشكيل كميته بخشي تأكيد گرديد، كميته مذكور مي بايست راهكارهاي مشكلات مشابه در كشورهاي موفق در زمينه اقتصادي و صنعتي را مورد بررسي قرار دهد و نسبت به بومي نمودن آنها براي حل معضلات كشور بكار گيرد.
به عنوان مثال در مورد رسالت موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران و نقش وي در حمايت از توليد ضرورت مطالعه سازمان هاي مشابه در كشورهاي پيشرفته صنعتي و مقايسه نقش اثربخش آنها در حمايت واقعي از مصرف كنندگان و توليدكنندگان وجود دارد.
اگر در اروپا بيش از 50 (آلمان و فرانسه و...) درصد دانش آموزان در رشته هاي فني و حرفه اي تحصيل مي كنند بايد اثرات اين كار و ايفاي نقش بهينه سازمان آموزش هاي فني و حرفه اي كشور در اين رابطه، مورد مداقه قرار گيرد.
آگاهي از نقش حساس دولت در واردات و صادرات و تعيين تعرفه هاي گمركي، مرگ مراكز صنعتي و كشاورزي كشور در صورت واردات بيش از ميزان مابه التفاوت اضافي كشش تقاضاي بازار داخلي نسبت به عرضه توليدات كارخانجات و مراكز توليدي و محصولات كشاورزي كشور.
بقا و ادامه حيات مراكز توليدي اعم از صنعتي و كشاورزي كشور بستگي كامل به كشش تقاضا براي محصولات آنها در بازارهاي داخل و توان انجام رقابت در بازارهاي پررقابت خارجي دارد.
شيوه هائي كه با توصيه واردات بي رويه سهم بازار توليدات و محصولات داخلي را از بين مي برند، ساختارهاي غلط صنعتي كه توان رقابت را در توليدكنننده ايجاد نمي كند، تيشه به ريشه صنعت و كشاورزي و با نابودي مراكز توليدي مي زند و مآلا كمك به ركود اقتصادي و افزايش بيكاري و ايجاد تورم و بروز فقر و فساد و فحشا مي نمايد.
لذا محقق نمودن استراتژي هاي تدوين صحيح تعرفه هاي گمركي براي كنترل واردات بالاخص با رعايت شيوه هائي كه به ضرر توليدكننده داخلي عمل نكند، افزايش حمايت هاي همه جانبه از صادرات اقلام توليدي نه مواد خام و بالاخره اصلاح قانون كار و تنوع بيمه هاي كارگري و اعمال فرجه هاي زماني معافيت مالياتي براي حمايت جدي و واقعي از توليد در كشور ضروري است.
در مدخل تدوين استراتژي هاي مهار تورم در كشور قول داده بوديم كه به بررسي پارامترها و عوامل مؤثر در كنترل و افت تورم بپردازيم و بحث را با حمايت وتقويت از توليد داخلي آغاز كرديم.
شناخت پديده تورم و معرفي تورم هاي حاد و شديد
تورم يعني افزايش قيمتها، در اثر افزايش هزينه هاست. براي ناميد اين وضعيت مي توان مارپيچ (دور تسلسل) هزينه فشار (cost -push spiral) يا مارپيچ (دور تسلسل) دستمزد- قيمت (wage- price spiral) را بكار برد.
به طوريكه با افزايش دستمزدها توليدكنندگان قيمت محصولات را افزايش مي دهند و با افزايش محصولات قدرت خريد كارگران كاهش پيدا مي كند و لذا تقاضاي دستمزد بيشتري مي كنند و با افزايش دستمزدها مجددا هزينه هاي توليد بالا مي رود و دور تسلسل بهمين ترتيب ادامه پيدا مي كند.
مطابق اين تعريف هركس مجبور است قيمتها را افزايش دهد چرا كه هزينه هايش بالا رفته است. كاملا طبيعي است كه هر فردي از منظر خويش به تنهايي مسئله را اين چنين ببيند. ولي واقعيت اين است كه اين امر هيچ گاه منشاء اصلي تورم نبوده است. اين امر جلوه بيروني تورم است.
اما در صورتي كه از سوي منظر كلي مسئله مورد بررسي قرار گيرد: افزايش در قيمتها ناشي از افزايش در تقاضا در مرحله نهايي است.
در يك اقتصاد بزرگ وضع به اين منوال است. هر توليد كننده اي مي گويد: «من مجبورم قيمتهاي خود را افزايش دهم، چون دستمزدهايي كه پرداخت مي كنم بالا رفته اند»، اما دليل بالا رفتن دستمزدها اين است كه يك جاي ديگر افزايش يافته است، كه به اين منجر شده است كه كس ديگري با پيشنهاد پرداخت بيشتر، كارگران را به سمت خود بكشاند. منشا نهايي افزايش قيمتها افزايشي در تقاضا براي پول بوده است.
اينك اين پرسش را مطرح مي كنيم كه افزايش در تقاضا براي پول از كجا مي آيد؟ افزايش قابل ملاحظه براي پول همواره منشا اساسي مشابهي داشته است. كسي پول بيشتري توليد كرده است.
بطوري كه فريدمن اظهار داشته است: «تورم بازتاب افزايش در حجم پول بوده است، اما دليل خاص افزايش حجم پول در دوره هاي زماني مختلف متفاوت است.
زماني تورم ناشي از افزايش حجم طلا بود. افزايش قابل ملاحظه در توليد طلا موجب افزايش حجم پول شد،كه تورم نتيجه آن بود. در جنگهاي جهاني اول و دوم در آمريكا حجم پول به سرعت افزايش يافت، چرا كه دولت پول بيشتري را براي تامين مالي جنگ منتشر كرد.
تورم بزرگ در اروپا در قرون 16 و 17 ميلادي ناشي از كشف گنجينه هاي سكه در دنياي جديد بود. دلايل متعددي براي افزايش حجم پول وجود داشته است، معذلك تورم همواره و بلا استثنا پيامد افزايش سريع تر حجم پول نسبت به حجم توليد بوده است. بنابرين تورم پيامد تنها و تنها يك علت است: افزايش در حجم پول. لذا درمان موثر تورم، يعني كاهش نرخ رشد حجم پول.»
وي همچنين درباره تورم سركوب شده و تورم نامقيد (آزاد) مي گويد: «هرچند ما به طور معمول بين تورم و ضدتورم (تورم منفي)، بين قيمتهاي صعودي و نزولي تمايز قايل مي شويم، تمايز ديگري وجود دارد كه به عقيده من اهميت آن بيشتر است. اين تمايز بين تورم نامقيد (open inflation) و تورم سركوب شده (suppressed inflation) است، تورمي كه در آن قيمتها مي توانند افزايش يابند يا اجازه افزايش دارند و تورمي كه در آن قيمتها پايين نگه داشته مي شوند.
هرچند تورم بد است، ولي بهتر است كه نامقيد باشد تا اينكه سركوب شده. تورم سركوب شده وضعيتي است كه درمانش بدتر از خود بيماري است، همچون ريختن ذغال درون يك كوره، درحالي كه همه راه هاي خروج بخار مسدود شده است، كه سرانجام اش انفجار ديگ بخار خواهد بود.
عباسعلي سياحي
سه شنبه 12 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 217]