شمه اي از مقام مقدس مادر

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: در ميان گل واژه ها كم تر واژه اي را مي يابيم كه زيباتر، مقدس تر و عميق تر از گل واژه ی «مادر» باشد، روز ولادت حضرت زهرا(س) (روز بيستم جمادي الثاني) را به عنوان روز زن و روز مادر برگزيده اند تا انسان ها در اين روز نهايت تشكر و سپاس خود را به پيشگاه اقدس مادر ابراز نمايند. به راستي چه گزينش زيبا و معني داري، چرا كه حضرت زهرا(س) يگانه يادگار پيامبر اسلام (ص) همان گونه كه در همه ابعاد انساني الگو است، در زمينه «مادري » نيز الگو است.

او مادر حسن، حسين(ع) دو امام معصوم، و دو اختر فروزان آسمان ولايت، و دو نمونه عالي انسانيت است. او مادر زينب و ام كلثوم(س) دو بانوي قهرمان و ارزشمند، و دو انسان والا و جهادگر، در همه عرصه هاي زندگي است، از اين رو، در اين گفتار برآنيم توجه شما را به شمه اي از مقام اقدس مادر از ديدگاه اسلام جلب كنيم.

مساله حق شناسي و حسن عهد

خصلت حق شناسي و نيك نگه داشتن خاطرات شايسته گذشته، ازارزش هاي بسيار والا از ديدگاه عقل و فطرت بوده، و از اصول زيبايي ها و شكوه عظيم انسانيت مي باشد. انسان ارجمند، انساني است كه حق شناس، وفادار، هم دل، سپاسگزارو جبران كننده زحماتي كه ديگران در مورد او نموده اند باشد چنين انساني درپيشگاه خداوند، بسيار ارجمند است. و اين يك موضوع قطعي است كه نه تنها دراسلام، بلكه در ميان همه اديان و مكاتب آسماني همين گونه است.

امام صادق(ع)فرمود: حضرت موسي(ع) مشغول مناجات و راز و نياز با خدا بود، در اين هنگام مردي را در سايه عرش خدا ديد، عرض كرد: «خدايا! اين مرد كيست كه او را در جايگاه عظيم در سايه عرش خودت جاي داده اي؟» خداوند فرمود: «هذا كان بارابوالديه....; اين شخصي است كه به پدر و مادرش نيكي كرده است.»

مساله حق شناسي نسبت به پدر و مادر، در قرآن چنين بيان شده است: «و وصينا الانسان بوالديه حملته امه وهنا علي وهن و فصاله في عامين ان اشكر لي و لوالديك; ما به انسان در مورد پدر و مادر سفارش (به نيكي) كرديم، مادرش او را با ناتواني روي ناتواني حمل كرد (به هنگام بارداري هر روز، رنج و ناراحتي تازه اي را متحمل مي شد) و دوران شيرخوارگي او در دو سال پايان مي يابد (آري به او وصيت كرديم) كه براي من و پدر و مادرت شكر به جاي آور.» يعني مادري كه آن همه رنج دوران حمل و شيرخوارگي فرزند را ديده، بايد حق او را شناخت، و به پاس زحمات او به اواحترام و نيكي كرد و از او سپاس گزاري نمود.

جالب اين كه در اين آيه، سپاسگزاري از پدر و مادر، در كنار ستايش از خداقرار گرفته و خداوند به صورت فرمان اعلام مي كند كه قطعا بايد اين قدرداني (باقلب و زبان و عمل) انجام گيرد. و در مورد ديگر خداوند اين سپاسگزاري را چنين تبيين نموده كه درباره پدر و مادر چنين دعا كن: «رب ارحمهما كما ربياني صغيرا; خدايا همان گونه كه پدر و مادرم مرا در كوچكي (با مهر و محبت) تربيت كردند، به آن ها مهرباني كن.» در اين آيه به مساله مربي بودن مادر، و رنج ها وزحمت هاي او در مورد تربيت فرزند اشاره شده كه بسيار طاقت فرسا است. يادآوري اين مساله حس حق شناسي انسان را تحريك مي كند، و وجدان نهفته او را بيدارمي سازد، كه بايد در اين راستا از هرگونه غرور و غفلت پرهيز كند و به ياد دوران كودكي و زحمت هاي سخت مادر بيفتد و با حق شناسي صحيح وهمه جانبه خود، خشنودي كامل مادر را تحصيل نمايد.

امام سجاد (ع) در بيان حق شناسي انسان نسبت به مادرچنين مي فرمايد: «حق مادر اين است كه بداني تو را در جايي (رحم) نگه داشته وجا به جا نموده كه هيچ كس ديگر را در آن جا نگه ندارد، از قلبش ميوه اي به تو خورانده كه هيچ كس به ديگري نخوراند. و تمام جسم و جان خويش را با شادماني و طيب نفس سپر جان ساخته و همه رنج ها و سختي ها را در دوران حمل براي حفظ جان تو به جان خريده است، تا آن گاه كه دست قدرت پروردگار، تو را از تنگناي رحم به پهنه زمين آورده است، در اين هنگام مادر خشنود بوده كه خود گرسنه بماند و تورا سير كند، خود برهنه باشد و تو را بپوشاند، خود تشنه بماند و تو را سيراب نمايد، خود در آفتاب باشد و تو را در سايه نهد، سختي ها را بپذيرد و تو را باناز بپروراند، بيدار بماند و تو را به خواب نوشين كند، اندرون خود را ظرف وجودتو كرده، دامنش را آرامگاه، جانش را سپر بلاي تو ساخته است، گرم و سرد جهان رابه خاطر تو به جان خريده، بنابراين: «فتشكرها علي قدر ذلك، و لاتقدر عليه الابعون الله و توفيقه; تو بايد به همين اندازه از او سپاسگزاري و قدرداني كني،ولي انجام چنين حق شناسي به قدري سنگين است كه تو آن را جز به ياري و توفيق الهي نمي تواني انجام دهي.»

نظير اين مطلب در گفتار امام صادق(ع) آمده، آن جاكه به يكي از شيعيان به نام ابراهيم بن مهزم كه با مادرش به نام «خالده »درشت گويي مي كرد، فرمود: «يا بامهزم مالك ولخالده اغلظت في كلامها البارحه،اما علمت ان بطنها منزل قد سكنته، و ان حجرها مهد قد غمزته، و ثديها وعاء قدشربته; اي ابومهزم! چرا با مادرت خالده درشت گويي مي كني؟ چنان كه شب گذشته بااو با خشم و خشونت سخن گفتي، آيا نمي داني كه رحم او منزل سكونت، و دامنش گهواره نوازشگر تو بود، و سينه اش ظرفي بود كه از آن شير نوشيدي.»

كوتاه سخن اين كه با صراحت بايد گفت هر قدر درباره عظمت مقام و حق مادر بگوييم كم گفته ايم، آيا با يك ظرف ليوان مي توان آب دريا را برداشت؟ در يك مرحله مادر حق حيات بر انسان دارد، بنابراين بايد تا سر حد امكان حق او را شناخت و از اوقدرداني و تجليل كرد. براي اين كه باز با حق عظيم مادر و اوج مقام او ازديدگاه اسلام بيش تر آشنا شويم، نظر شما را به چند روايت زير جلب مي كنم:

1 مسلمانان مشغول طواف كعبه بودند، شخصي مادر سال خورده اش را بر دوش گرفته واو را در ميان ازدحام جمعيت طواف مي داد، او پيامبر(ص) را در ميان طواف كنندگان ديد، پس از طواف به آن حضرت عرض كرد: «آيا با اين كار حق مادرم راادا كردم؟» پيامبر(ص) فرمود: «نه، حتي اين كار دشوار تو نمي تواند يكي ازناله هاي او به هنگام وضع حمل را جبران كند.»

2 امام باقر(ع) فرمود: موسي بن عمران(ع) در مناجات خود با خدا عرض كرد: «مرا سفارش و موعظه كن » خداوند سه بار به او فرمود: «اوصيك بي; تو را به (رابطه و ياد) خودم سفارش مي كنم.»

موسي(ع) عرض كرد: باز مرا موعظه كن، خداوند دو بار به او فرمود: «اوصيك بامك; تو را به نيكي به مادرت سفارش مي كنم » و يك بار فرمود: «تو را به نيكي به پدرت سفارش مي نمايم.» بعضي از دانشمندان از اين عبارت چنين استفاده كرده اند كه اگر نيكي به پدر و مادر را سه بخش كنيم، دو بخش آن از آن مادر است.

3 - در سيره پيامبر گرامي اسلام آمده:

آن بزرگوار، سال ها بعد از وفات حضرت خديجه(س) به عنوان حق شناسي از او، به دوستان او محبت مي كرد. روزي پيرزني را فوق العاده مورد عطوفت قرار داد و به او احسان مضاعف نمود، عايشه از علت آن همه عنايت مخصوص پرسيد، پيامبر(ص) درپاسخ فرمود: «ان حسن العهد من الايمان; همانا نيكو نگه داشتن سابقه و وفاداري به خاطرات گذشته، از نشانه هاي ايمان است.»

4 حليمه سعديه كه چند ماهي به پيامبر(ص) در دوران شيرخوارگي شير داده بود و به عنوان مادر رضاعي پيامبر(ص) محسوب مي شد، پس از گذشت سال ها بر اثر قحطي و گرسنگي به مكه آمد و تقاضاي كمك نمود، پيامبراكرم(ص) به پاس حق شناسي و احترام به مادر رضاعي خود، از اموال حضرت خديجه(س) با كسب رضايت او چهل شتر و گوسفند به حليمه سعديه داد و او رابا خشنودي بدرقه كرد.

نظير اين مطلب در مورد بانويي به نام «ثويبه » نقل شده كه او در دوران شيرخوارگي پيامبر(ص) چند روزي به آن حضرت شير داد، پيامبر(ص) وقتي كه به مقام نبوت رسيد، به خاطر محبت هاي «ثويبه » در دوران شيرخوارگي، به او احسان مي كرد،در مدينه براي او كه در مكه مي زيست، لباس و هداياي ديگر مي فرستاد. «ثويبه »در سال هفتم هجرت از دنيا رفت، پيامبر(ص) از وفات او غمگين شد، آن بزرگوار ازآن پس به ياد محبت هاي «ثويبه » به خويشان او محبت و نيكي مي كرد، و براي آن هانان و غذا مي فرستاد، و به اين ترتيب از زحمت هاي اندك گذشته او حق شناسي وقدرداني مي نمود.» اين همان شيوه اي است كه قرآن به آن دستور داده و مي فرمايد:

«هل جزاء الاحسان الا الاحسان; آيا پاداش نيكي، جز نيكي است؟» نتيجه اين كه:

حقيقت اين است كه هيچ كس بعد از پيامبر(ص) و امامان معصوم(ع) مانند مادر برگردن انسان حق ندارد، و انسان بايد كمال حق شناسي و قدرداني را نسبت به مادرداشته باشد.

بنابراين، يكي از مسووليت هاي سنگين و مهم آن است كه انسان با عناوين مختلف وشيوه هاي گوناگون از مادر تجليل و احترام كند و خشنودي او را به دست آورد، تاشايد يكي از هزار زحمت خالصانه او را جبران كرده باشد.

امامان معصوم(ع) به قدري نسبت به رعايت احترام به مادر حساس بودند كه روايت شده از امام سجاد(ع)سوال شد: «با اين كه تو از نيكوكارترين انسان ها هستي، چرا با مادرت در يك كاسه غذا نمي خوري؟ با توجه به اين كه مادرت دوست دارد با تو در يك كاسه غذابخورد؟»

آن حضرت در پاسخ فرمود:

«اكره ان تستبق يدي الي ما سبقت اليه عينها فاكون عاقا لها; از اين رو دوست ندارم دستم به لقمه اي پيشي گيرد، كه چشم مادرم به ديدن آن پيشي گرفته است،آن گاه عاق مادرم گردم (يعني نسبت به مادر بي مهر شوم)
آثار نيكي و بدي به مادر

يكي از اموري كه در رابطه با مادر، از امور قطعي است و تجربه نيز آن را تاييدمي كند آثار وضعي رفتار با مادر است، كه اگر نيك باشد، آثار وضعي و پاداش بسيارنيك خواهد داشت، و اگر بد باشد داراي كيفر سخت و ناهنجار خواهد شد، به همين اساس، بايد توجه داشت كه منظور از احترام به مادر احترام ظاهري و خشك و خالي نيست، بلكه علاوه بر آن بايد به او احسان نمود و از هرگونه آزار رساني به اوپرهيز كرد. ما وقتي كه آيات قرآن را در رابطه با پدر و مادر مورد بررسي قرارمي دهيم، مي بينيم در سيزده مورد از احترام به پدر و مادر سخن به ميان آمده كه شش مورد آن با تعبير «حسن و احسان » به آن ها عنوان شده است.

و در موردنيازردن آن ها خداوند از كم ترين اظهار ناراحتي به پدر و مادر نهي فرموده و باصراحت مي فرمايد: «و لاتقل لهما اف; به آن ها اف نگو.» امام صادق(ع) در شرح اين آيه فرمود: «اگر چيزي كم تر از اف (براي اظهار ناراحتي) وجود داشت، خدا از آن نهي مي كرد.» پيامبر(ص) فرمود: «اثنان يعجلهما الله في الدنيا: البغي و عقوق الوالدين; دو كار است كه خداوند در همين دنيا كيفر آن را به صاحبش مي رساند (ومجازات زودرس دارد)، 1 ظلم و تجاوز 2 آزردن پدر و مادر.»

نيز آن حضرت فرمود: «فوالذي بعثني بالحق لانسها بك ليله خير من جهاد سنه في سبيل الله;سوگند به خداوندي كه مرا به پيامبري برانگيخت، انس يك شب مادر با تو از يك سال جهاد در راه خدا بهتر است.»

كوتاه سخن آن كه: پاداش و كيفر نيكي و بدي به پدر و مادر در دنيا و آخرت از امور قطعي است، و از آيات قرآن و روايات بسياركه از پيامبر(ص) و امامان معصوم(ع) نقل شده، اين مطلب به قدري روشن است كه ازبديهيات به شمار مي آيد.

آخرين سخن در اين باره اين كه پيامبر(ص) فرمود: «اياكم و عقوق الوالدين، فان ريح الجنه توجد من مسيره الف عام و لايجدها عاق; بترسيد و بپرهيزيد از اين كه عاق پدر و مادر و مورد خشم آن ها قرار گيريد، زيرا بوي بهشت از هزار سال راه به مشام مي رسد، ولي اين بوي خوش به مشام چنين كسي نمي رسد.» نيز فرمود: «يقال للعاق اعمل ما شئت فاني لااغفر لك و يقال للبار اعمل ما شئت فاني ساغفر لك; ازسوي خداوند به كسي كه نسبت به پدر و مادر نامهربان است گفته مي شود، هركار نيك انجام مي دهي بده، ولي به خاطر بي مهري به پدر و مادرت، تو را نمي آمرزم، ولي به نيكي كننده به پدر و مادر گفته مي شود، هركار مي كني انجام بده، ولي من به زودي تو را مي بخشم.»

پاداش نظر مهر انگيز به پدر و مادر به قدري عظيم است كه پيامبراكرم(ص) در سخني فرمود: «ما من ولد بار ينظر الي والديه نظر رحمه الاكان له بكل نظره حجه مبروره; هر فرزند نيكوكاري كه با نظر مهرانگيز به پدرومادرش مي نگرد، خداوند براي هر نگاه او پاداش يك حج شايسته به او خواهد داد.»

حاضران از آن حضرت پرسيدند: «گرچه فرزند در يك روز صدبار اين گونه به پدر ومادرش بنگرد آن همه پاداش را دارد؟» پيامبر(ص) در پاسخ فرمود: «نعم الله اكبر و اطيب; آري خداوند بزرگ تر و پاك تر است.»(1)

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 279]