طوفان سهمگين دريايي هاريكين چيست؟

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: طوفان سهمگين دريايي هاريكين چيست؟
علمي آموزشي. هواشناسي. هاريكين. طوفان
هاريكين يا گردباد شديد در اقيانوس اطلس شمالي كه همه ساله با شدت و ضعف ها و دفعات مختلف منطقه كاراييب و سواحل جنوب شرقي آمريكا را در مي‌نوردد ، مي‌تواند بادهايي با سرعت بيش از ‪۳۰۰‬كيلومتر در ساعت ايجاد كند.

هاريكين چيست؟
- هاريكين نام خاصي است كه به گردبادهاي قوي گرمسيري در اقيانوس اطلس شمالي، شمال شرقي اقيانوس آرام در شرق خط زمان و نيز اقيانوس ارام جنوبي در شرق ‪۱۶۰‬درجه شرقي اطلاق مي‌شود.

همين گونه گردبادهاي دريايي در ديگر نقاط نام‌هاي ديگري دارند مثلا تايفون در شمال غرب اقيانوس آرام در غرب خط زمان ، گردباد شديد گرمسيري ( در جنوب غربي اقيانوس آرام در غرب ‪۱۶۰‬درجه شرقي و يا در اقيانوس هند ر شرق ‪۹۰‬درجه شرقي)، بادهاي شديد گردبادي (در اقيانوس هند شمالي) و گردباد گرمسيري( در جنوب غربي اقيانوس هند).

ريشه كلمه هاريكين ، هوريكان ‪ , Hurican‬الهه بدي‌هاي كاراييب است كه اين كلمه نيز خود از نام يك الهه قوم مايا به نام هوراكان ‪ Hurakan‬گرفته شده است. به اعتقاد قوم منقرض شده مايا، هوراكان ، كه يكي از خدايان آفريننده است، نفس تندش را به آبهاي متلاطم دميد و باعث بيرون آمدن زمين خشك از زير آب شد و بوسيله يك طوفان و سيل عظيم، انسان‌هاي جنگلي را نابود كرد.

-هاريكين چگونه پديد مي‌آيد؟
هاريكين در هواي گرم و مرطوب شكل مي‌گيرد اما عوامل فراواني بايد دست به دست هم دهند تا يك هاريكين شكل بگيرد. دانشمندان نمي‌دانند چرا بايد همه اين عوامل براي به وجود آمدن يك هاريكين وجود داشته باشد اما مي‌دانند كه اين عوامل بسيار مهم هستند.

يك مطالعه نشان داد از ‪ ۶۰۸‬شرايطي كه مي‌توانست طوفانزا باشد، فقط ‪۵۰‬مورد به هاريكين تبديل شد.

يك عامل مهم در به وجود آمدن هاريكين، ايجاد يك منطقه كم فشار روي سطح وسيعي از آب گرم است. هوايي كه به سمت مركز منطقه كم فشار مكيده مي‌شود، در نتيجه اثر كوريوليس ‪ Coriolis‬انحنا پيدا مي‌كند.

و به اين ترتيب است كه در هاريكين، هوا به صورت چرخشي به حركت درمي آيد.

حرارتي كه زمان فشرده شدن آب ايجاد مي‌شود، موجب گرم شدن هوا در بخش فوقاني و افزايش فشار مي‌شود. به دليل وجود ناحيه پرفشار، هوا در بخش مركزي يا چشم هاريكين مطلوب است. اين وضعيت سرآغاز يك مكانيسم بازخورد است كه تا زماني كه آب گرم وجود داشته باشد و هاريكين از آن انرژي بگيرد، آن را پيوسته تشديد مي‌كند.

زماني كه هاريكين از روي زمين عبور مي‌كند، بخش اعظمي از انرژي حاصل از اقيانوس، ديگر در كار نيست و ديگر بازخورد، طوفان را تشديد نمي‌كند.

هاريكين همچنان كه به حركت خود در روي زمين ادامه مي‌دهد، رفته رفته انرژي از دست مي‌دهد و در نهايت از بين مي‌رود.

- طبقه بندي هاريكين ها
طبق اعلام مركز ملي هاريكين در آمريكا ، هاريكين گوستاو كه به سمت سواحل خليج مكزيك در حركت است به احتمال كم قبل از فرو ريختن باران ، به طوفان درجه ‪ ۵‬تبديل مي‌شود. به اين ترتيب مي‌تواند سرعت باد در آن از حدود ‪۲۵۰‬كيلومتر در ساعت تجاوز كند.

در طبقه بندي هاريكين‌ها درجه ‪ ۶‬وجود ندارد شايد به اين دليل كه زماني كه هاريكين به درجه ‪۵‬برسد نيز اوضاع حقيقتا بد و خطرناك است.

دانشمندان مي‌گويند در مقياس سفير-سيمپسون براي درجه بندي هاريكين ها، روي كاغذ نهايتي در نظر گرفته نشده است اما در تئوري، بادهاي شديد يك هاريكين مي‌تواند كل اين مقياس را از بين ببرد.

در هاريكين درجه يك، سرعت باد حدود ‪۱۲۰‬تا‪ ۱۵۰‬كيلومتر در ساعت است اما در هاريكين درجه ‪ ۵‬سرعت باد تا حدود ‪۲۵۰‬كيلومتر در ساعت يا بيشتر مي‌رسد.

محاسبه از روي برون يابي يا استقرا نشان مي‌دهد كه اگر يك هاريكين درجه ‪۶‬به وجود آيد، سرعت باد در آن در حدود ‪ ۲۲۱‬تا ‪۳۱۴‬كيلومتر در ساعت خواهد بود.

-گرم شدن زمين باعث تشديد طوفانها مي‌شود
در سال ‪ ۲۰۰۵‬در هاريكين ويلما حداكثر سرعت باد به حدود ‪۲۲۰‬كيلومتر در ساعت رسيد.

شماري از دانشمندان معتقدند با روند گرمتر شدن هواي زمين و با توجه به اين كه گرماي آب انرژي لازم براي طوفان‌هاي دريايي را فراهم مي‌كند، هاريكين‌ها در آينده شدت بيشتري خواهند يافت.

اما قوانين فيزيكي مي‌گويند كه بايد براي اين سرعت محدوديتي وجود داشته باشد. با توجه به شرايط اقيانوسي و جوي امروز كره زمين، اين حداكثر بالقوه براي شدت باد در هاريكين حدود ‪۳۰۶‬كيلومتر در ساعت است.

كري امانوئل اقليم شناس ام آي تي (موسسه تكنولوژي ماساچوست) در سال ‪۱۹۹۸‬ با محاسبات خود اين حداكثر را تعيين كرده است..

با اينحال اين حداكثر، مطلق نيست و در نتيجه تغييرات اقليمي مي‌تواند تغيير كند. ولي دانشمندان در مورد اين حداكثر اتفاق نظر ندارند.

امانوئل و ديگر دانشمندان پيش بيني كرده‌اند كه سرعت باد ( شامل حداكثر سرعت باد) به ازاي افزايش يك درجه سلسيوس در دماي اقيانوس‌هاي گرمسيري، بايد حدود ‪۵‬درصد افزايش پيدا كند.

اما كريس لندسي ، هواشناسي كه در مركز ملي هاريكين فعاليت دارد با اين نظر موافق نيست.

بعد از هاريكين ويلما لندسي گفت حتي در بدترين شرايط ممكن از لحاظ گرم شدن هوا يعني در شرايطي كه دماي كره زمين يك تا شش درجه سلسيوس بيشتر شود ، تا پايان قرن بيست و يكم بطور كلي فقط پنج درصد مي‌تواند به شدت بادهاي هاريكين افزوده شود.

اين بدان معناست كه بعيد است در يك هاريكين سرعت باد از ‪ ۳۲۰‬كيلومتر در ساعت تجاوز كند.

- سرعت باد حد و مرزي دارد؟
طبق اعلام كميسيون اقليم شناسي سازمان جهاني هواشناسي در سال ‪ ،۱۹۶۱‬در طوفان نانسي كه در شمال غرب اقيانوس ارام اتفاق افتاد، حداكثر سرعت باد به ‪۳۴۶‬كيلومتر در ساعت رسيد كه اين سرعت بي‌سابقه، ركورد شديدترين وضعيت هوايي و اقليمي را شكست. (قبلا هم اشاره شد كه طوفان همان هاريكين است اما در يك منطقه ديگر).

ركوردهايي در مورد سرعت باد در جهان به ثبت رسيده كه از تمامي حداكثرهاي ثبت شده در مورد تمامي هاريكين‌ها فراتر مي‌رود.

سريع‌ترين باد معمولي كه شمار زيادي از كارشناسان در مورد آن اتفاق نظر دارند و آن را تاييد مي‌كنند، بادي با سرعت حدود ‪۳۷۰‬كيلومتر در ساعت است كه در ‪۱۲‬آوريل سال ‪ ۱۹۳۴‬ماونت
واشينگتن در ايالت نيوهمپشاير را در نورديد.

در گردبادي كه در ماه مه سال ‪۱۹۹۹‬در اوكلاهما پديد آمد، محققان سرعت باد را حدود ‪۵۱۲‬كيلومتر در ساعت تخمين زدند.
دوشنبه 11 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 75]