چگونه موسوليني جاي خود را به شير طلايي داد

واضح آرشیو وب فارسی:آی تی ایران: چگونه موسوليني جاي خود را به شير طلايي داد

ترجمه: سپيده جديري: وقتي كنت جوزپه ولپي دي ميسوراتاي ايتاليايي براي نخستين بار در سال 1932 تصميم گرفت بخش ويژه سينما را در بي ينال ونيز كه قدمت آن به سال 1893 مي رسيد بگنجاند، دو سالي مي شد كه نظارت بر بي ينال از دست انجمن شهر ونيز خارج شده و به عهده دولت فاشيست وقت ايتاليا گذاشته شده بود. البته اين تغيير و تحول ها به نفع بي ينال تمام شد چرا كه به توسعه هر چه بيشتر آن كمك كرد و زمينه ساز الحاق بخش هايي ديگر به آن شد؛ بخش هايي مثل موسيقي، سينما و تئاتر.

شايد به همين دليل «جشنواره فيلم ونيز» كه برگزاري خود را به نوعي مديون بنيتو موسوليني، رهبر فاشيست ايتاليا بود، دو سال بعد مهم ترين جايزه خود را كه به بهترين فيلم سال تعلق مي گرفت به نام او نامگذاري كرد و به اين ترتيب بود كه جام هاي موسوليني يكي پس از ديگري در خلال سال هاي 1934 تا 1942 به بهترين فيلم هاي ايتاليايي و خارجي سال اهدا شد. اما بي ترديد، اين جام ها تنها دليل استقبال سينماگران و سينمادوستان از جشنواره فيلم ونيز نبودند،مهم ترين دليل استقبال آنها اين بود كه پيش از آن در سراسر جهان جشنواره اي بين المللي به فيلم هاي سينمايي اختصاص نيافته بود.

1934-1932: سرآغاز

اولين دوره نخستين جشنواره فيلم جهان با عنوان «نمايشگاه بين المللي هنر سينما» از ششم تا 21 آگوست 1932 به عنوان بخشي از بي ينال ونيز و تحت نظارت جوزپه ولپي، رئيس بي ينال، آنتونيو مارايني مجسمه ساز و دبير كل بي ينال و لوچيانو دي فئو، دبير كل موسسه بين المللي سينماي آموزشي در تراس هتل اكسلسيور جزيره ليدو واقع در شهر ونيز برگزار شد. چون هنوز جايزه اي رسمي براي جشنواره در نظر گرفته نشده بود، طبق نظرسنجي از تماشاچيان، نيكلاي اك از شوروي با فيلم Putjovka v zizn به عنوان بهترين كارگردان، فيلم
nous la Aliberte ساخته رنه كلر به عنوان بهترين فيلم، فردريك مارچ با فيلم «دكتر جكيل و آقاي هايد» و هلن هايس با فيلم «گناه مادلون كلوده» به ترتيب به عنوان بهترين بازيگر مرد و بهترين بازيگر زن شناخته شدند. هدف از برگزاري چنين جشنواره اي، مطرح كردن هنر جديد سينما و هم پايه كردن آن با هنرهاي ديگر بود، چرا كه در آن دوران سينما نوعي سرگرمي به شمار مي آمد، نه هنر. استقبال عمومي از اين جشنواره به اندازه اي بود كه دو سال بعد، دومين دوره آن از اول تا بيستم آگوست 1934برگزار شد و نخستين مسابقه سينمايي شكل گرفت و در اين دوره بود كه جام موسوليني براي نخستين بار به فيلم ايتاليايي Teresa confalonieri ساخته جودو بريجنون و فيلم بريتانيايي «مرد آراني» ساخته رابرت جي فلاهرتي اهدا شد. در اين دوره 19 كشور جهان با بيش از 300 خبرنگار در اين جشنواره شركت كرده بودند. از ديگر جوايز قديمي اين جشنواره مي توان به «مدال بزرگ طلاي انجمن ملي فاشيست براي سرگرمي» اشاره كرد كه به بهترين بازيگران نقش اول مرد و زن اهدا مي شد. در سال هاي 1932 و 1934 دو سرود هم براي جشنواره ساخته شد.

1943-1935 موسوليني و جام هايش

نمايشگاه بين المللي هنر سينما از سال 1935 به صورت سالانه درآمد كه اين بي ترديد، نشانه موفقيت بين المللي آن بود. بر تعداد فيلم ها و كشورهاي شركت كننده افزوده شد و جايزه بازيگران به «جام ولپي» تغيير نام داد.اين جشنواره در سال 1936 براي نخستين بار هيات داوراني بين المللي تشكيل داد. اما جنجال هاي سياسي آن سال ها در ايتاليا در ميان برگزاركنندگان اين جشنواره نيز اختلاف هاي زيادي ايجاد كرده بود و بسياري از منتقدان كه از اعطاي بيش از حد جوايز جشنواره به فيلم هاي آلماني و ايتاليايي نگران شده بودند به اين باور رسيدند كه در واقع، موسوليني و متحدان آلماني او جشنواره را سازماندهي مي كنند، نه برگزاركنندگان سوري جشنواره. اما يوزف گوبلس، وزير ارشاد مردم و تبليغات رايش سوم با شركت در جشنواره سال 1936 اعلام كرد كه هدف از برگزاري اين جشنواره، تقدير و اعطاي جايزه به فيلم هايي با بيان اصيل هنري است بنابراين، هيچ گونه تعصب و تبعيضي نسبت به مليت يا گرايش فيلم ها اعمال نمي شود و گراميداشت هنر سينما در اين جشنواره به دور از هرگونه دخالت سياسي است. اما در سال 1938 مسوولان جشنواره ونيز بر خلاف نظر تماشاگران و حتي هيات داوري، فيلم ضد جنگ «توهم بزرگ» ساخته ژان رنوار را ناديده گرفتند و جايزه بزرگ جشنواره را به طور مشترك به دو فيلم از آلمان و ايتاليا اعطا كردند. اين اتفاق منجر به استعفاي اعضاي انگليسي و آمريكايي هيات داوران شد با اين حال، مسوولان فرهنگي دولت موسوليني زير بار اعطاي جايزه به «توهم بزرگ» كه بنا به گفته گوبلس، «دشمن سينمايي درجه يك» لقب گرفته بود، نرفتند.
در اين ميان، ساختماني ويژه جشنواره فيلم با عنوان «كاخ سينما» در سال 1937 افتتاح شده بود كه بعدها در سال 1959 توسعه يافت.
اما به خاطر فراگير شدن جنگ جهاني دوم، كشورهاي معدودي توانستند در جشنواره هاي 1940 تا 1942 شركت كنند و اين موضوع، جشنواره فيلم ونيز را در سال 1943 به تعطيلي كشاند. آخرين جام هاي موسوليني در سال 1942 به فيلم ايتاليايي Bengasi ساخته آگوستو جنينا و فيلم آلماني
Der groBe Kڑnig ساخته ويت هارلان اهدا شد. اهداي اين جام ها از سال 1943 با بركناري موسوليني خاتمه يافت.

1968-1946 از بازگشايي تا نابودي

جشنواره فيلم ونيز در سال 1946 بازگشايي شد. در اين سال، ژان رنوار دوباره با فيلم «جنوبي» در جشنواره شركت كرد و اين بار توانست «جايزه بزرگ بين المللي ونيز» براي بهترين فيلم را از آن خود كند. اين جايزه مهم ترين جايزه جشنواره فيلم ونيز و در واقع، جانشيني براي جام موسوليني محسوب مي شد. در عين حال جشنواره سال 1947 با 90 هزار تماشاگر يكي از بهترين دوره هاي جشنواره فيلم ونيز بود كه بازگشت كشورهايي چون اتحاد جماهير شوروي و چكسلواكي را به همراه داشت كه كشور دوم با فيلم Sirژna ساخته كارل استكلي توانست جايزه بزرگ بين المللي ونيز را به خود اختصاص دهد. در اين سال، هيات داوران بين المللي جشنواره دوباره تشكيل شد و اليو زورزي رياست جشنواره را تا سال 1948 برعهده گرفت. درسال 1948جايزه بزرگ بين المللي ونيز به فيلم انگليسي «هملت» ساخته لارنس اوليوير تعلق گرفت. سرانجام در سال 1949 جايزه «شير طلايي» جاي «جايزه بزرگ بين المللي ونيز» را گرفت و براي نخستين بار به فيلم فرانسوي «مانون» ساخته آنري ژرژ كلوزو اهدا شد. جوايز شير طلايي و شير نقره اي ونيز از آن تاريخ، هر سال به جز سال هاي 1969 تا 1979 به عنوان يكي از معتبرترين جوايز سينمايي جهان اهدا شده است. عناوين ديگر برندگان شير طلايي پيش از اين وقفه 10 ساله به شرح زير بود:
«عدالت اجرا شد» آندره كايات، «راشومون» آكيرا كوروساوا، «رومئو و ژوليت» رناتو كاستلاني، «كلام» كارل تئودور دراير، «آپاراجيتو» ساتيا جيت راي، «ژنرال دلارووره» روبرتو روسليني، «جنگ بزرگ» ماريو مونيچلي، «گذرگاه راين» آندره كايات، «سال گذشته در مارين باد» آلن رنه، «كودكي ايوان» آندري تاركوفسكي، «دست ها روي شهر» فرانچسكو رزي، «صحراي سرخ» ميكل آنجلو آنتونيوني، «دب اكبر» لوچينو ويسكونتي، «نبرد الجزيره» جيلوپونته كوروو و «زيباي روز» لوئيس بونوئل.
وقفه 10 ساله پس از اهداي جايزه شير طلايي سال 1968 به فيلم تجربي «هنرمندان بالاي چادر بزرگ سيرك گيج شده» ساخته الكساندر كلوگه (آلمان غربي) پيش آمد كه هنوز قواعد انتخاب برندگان جشنواره از قوانين دوران فاشيستي ايتاليا تبعيت مي كرد و مسوولان جشنواره نمي توانستند فضاي سياسي عمومي را تاب بياورند. سال 1968 گسست چشمگيري را با گذشته جشنواره ايجاد كرد. در پي اعتراضات دانشجويي نسبت به نحوه برگزاري بي ينال، رسم اهداي جوايز منسوخ شد و اين شرايط براي بخش سينمايي بي ينال تا سال 1980 ادامه يافت.

2008-1980 درخشش فيلم هاي ايراني

پس از آنكه در سال 1979 زير نظر جوزپ گالاسو رئيس جمهور وقت ايتاليا سازماندهي فعاليت هاي هر يك از بخش هاي بي ينال ونيز را يك مدير دائمي برعهده گرفت، اهداي جايزه شير طلايي هم از سال 1980 از سر گرفته شد و به فيلم هاي «شهر آتلانتيك» ساخته لويي مال و «گلوريا» اثر جان كاساوتيس تعلق گرفت. از ديگر رويدادهاي مهم جشنواره فيلم ونيز در دهه 80 مي توان به برگزاري نمايشگاهي از آثار ژان كوكتو در سال 1989 اشاره كرد.
اما سال 1997 مقارن بود با ايجاد مهم ترين تحولات در ساختار تشكيلاتي بي ينال ونيز، چرا كه لينو ميچيكه استاد تاريخ و منتقد سينما به عنوان رئيس بي ينال انتخاب شد. در اين دوره 58 كشور جهان در جشنواره شركت كردند.
در سال 1999 همزمان با برگزاري پنجاه و ششمين دوره جشنواره فيلم ونيز، گنجايش محل برگزاري جشنواره به 580 صندلي در سالن تاريخي نمايش فيلم، 1700 صندلي در سالن PalaBNL و 11 هزار متر مربع براي سالن خبرنگاران و سينماگران حرفه اي توسعه يافت. در اين سال، جايزه شير طلايي يك عمر دستاورد هنري به جري لوئيس اهدا شد. از 30 مارس تا 16 آوريل 2000 نيز در بخش سينمايي بي ينال ونيز مروري بر آثار سينماي بالكان برگزار شد و در جشنواره فيلم آن سال، جايزه شير طلايي يك عمر دستاورد هنري به كلينت ايستوود تعلق گرفت.
در سال 2001 جايزه بهترين كارگرداني اين جشنواره نصيب بابك پيامي، كارگردان ايراني فيلم «راي مخفي» شد.
شير طلايي در سال 2002 براي نخستين بار به فيلمي ايراني تعلق گرفت؛ فيلم «دايره» ساخته جعفر پناهي. البته سابقه حضور فيلمسازان ايراني در اين جشنواره به سال ها قبل از آن باز مي گردد. حنا مخملباف نيز با فيلم «لذت ديوانگي» جايزه جوان ترين فيلمساز جهان را در جشنواره ونيز سال 2004 از آن خود كرد. همچنين در سال 2005، علي محمد قاسمي با فيلم «يادداشت زمين» و رامين بحراني با فيلم «گاريچي» در جشنواره ونيز شركت كردند.
بازگرديم به سال 2003 كه فيلم «چيزي ديگر» وودي آلن جشنواره را افتتاح كرد و علاوه بر اين كارگردان، برخي ستارگان مشهور سينماي هاليوود نظير جورج كلوني، كاترين زتاجونز، شان پن، آنتوني هاپكينز، سلما هايك، جاني دپ و نيكلاس كيج نيز به بهانه نمايش فيلم هايشان در اين دوره از جشنواره حضور يافتند.
از سال 2004 ماركو مولر مديريت جشنواره را برعهده گرفت. او در سال 2005 توانست چهره هايي چون جورج كلوني، استيون سودربرگ، آنگ لي، جرمي آيرونز، مونيكا بلوچي، سوزان ساراندون، راسل كرو، رنه زلوگر، ران هوارد، آنتوني هاپكينز و تيم برتون را به اين جشنواره بكشاند. در اين سال فيلم «كوهستان بروكبك» آنگ لي جايزه شير طلايي بهترين فيلم را از آن خود كرد.
مولر در سال 2006 نيز موفق شد پاي چهره هاي سرشناسي نظير بن افلك، ژوليت بينوش، ساندرا بولاك، جكي چان، جرمي آيرونز، ليندزي لوهان، هلن ميرن، كلايو اوون و مريل استريپ را به جشنواره باز كند. در اين سال جايزه شير طلايي يك عمر دستاورد هنري به ديويد لينچ تعلق گرفت و شير طلايي بهترين فيلم نصيب «زندگي آرام» جيا زانگكه شد.
در سال 2007 جشنواره فيلم ونيز هفتاد و پنجمين سال برگزاري اش را با برنامه اي كه به مرور تاريخ سينما در هفتاد وپنج سال گذشته مي پرداخت، جشن گرفت. در اين دوره جايزه ويژه اي با عنوان «شير طلايي جشنواره 75» ابداع شد و به برناردو برتولوچي تعلق گرفت. جايزه شير طلايي يك عمر دستاورد هنري نيز به تيم برتون و شير طلايي بهترين فيلم براي دومين بار به آنگ لي با فيلم «ميل، احتياط» اهدا شد.
جشنواره فيلم ونيز امسال كه روز 27 آگوست (ششم شهريور) با نمايش فيلم «پس از خواندن بسوزان» برادران كوئن و با حضور ستارگاني چون جورج كلوني و براد پيت افتتاح شد و تا ششم سپتامبر (16 شهريور) ادامه دارد.
در بخش مسابقه امسال 21 فيلم شركت كرده اند و رياست هيات داوران را ويم وندرس فيلمساز برجسته آلماني برعهده دارد. در جشنواره امسال كه با گراميداشت يوسف شاهين، فيلمساز فقيد مصري همراه است سه كارگردان ايراني نيز با جديدترين فيلم هاي شان حضور دارند؛عباس كيارستمي با فيلم «شيرين» در بخش خارج از مسابقه، امير نادري با فيلم «وگاس، بر اساس داستاني واقعي» در بخش مسابقه و رامين بحراني با فيلم «خداحافظ سولو» در بخش دورنماي جشنواره فيلم ونيز شركت كرده اند.
منبع: سايت بي ينال ونيز
دوشنبه 11 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آی تی ایران]

[مشاهده در: www.itiran.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 375]