مقايسه ديدگاه پياژه و پردازش اطلاعات

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: مقايسه ديدگاه پياژه و پردازش اطلاعات
1- شناخت اكتسابي :
بسيار گسترده, وسيع و شامل اطلاعات و به طور كلي دانشي است كه از طريق تجربه كردن روي اشيا» و در ارتباط ميان آنها به دست مي آيد و هوش عملي يا حسي - حركتي را مداومت مي بخشد. در اين نوع شناخت , صفات در شي» يا موضوع موجود است و از طريق تجربه كردن روي آن كشف مي شود.
2 -شناخت غريزي :
كه به صورت موروثي و فطري برنامه ريزي شده و سازمان يافته است. اين نوع شناخت نزد انسان , محدود و حتي موجوديت آن زير سوال است.
3- شناخت منطقي - رياضي:
كه گسترشي به ميزان نوع اول دارد. اين نوع شناخت با آنكه از آغاز به تجربه وابستگي دارد , ولي خيلي زود نسبت به آن استقلال مي يابد و برخلاف شناخت نوع اول , از تجربه فيزيكي به دست نمي آيد. يعني مبناي آن , انتزاع يا كشف صفت موجود در موضوع از خلال تجربه كردن روي آن نيست, بلكه ماهيت آن ذهني و انتزاعي است و از تركيب شدن اعمال و فعاليت هاي انجام يافته توسط فاعل روي موضوع به دست مي آيد.
تقليد در ديدگاه پياژه:
پياژه تقليد كودكان را در دوران پيش از زبان گشودن و در شمار تجليات هوش قرار مي دهد . تقليد در دوره حسي - حركتي , پيش شكل تجسم است. زيرا كودك در اين مرحله با حركات تقليدي خود, رويداد يا صحنه اي رامجسم مي كند. در اواخر همين دوره , به تدريج تقليد دروني مي شود, يعني به جاي اينكه كودك صحنه اي را با حركات و اعمالش نشان بدهد, آن را در ذهنش مجسم مي كند. از اين هنگام است كه تقليد , دروني و آماده تبديل به انديشه مي شود. در ضمن درست در اين مرحله از تقليد است كه زبان , گفتاري مي شود.
كاركردهاي نشانه اي ( تقليد, نقاشي, تصوير ذهني , بازي نمادي و زبان گفتاري ) به طور محسوسي موجب دروني شدن اعمال مي شوند , اما اين اعمال دروني شده بايد مجددا در سطح انديشه و تجسم , بازسازي شوند. بنابراين تكوين آنها 6 - 5 سال طول مي كشد. براي مثال كودك 4-3 ساله قادر است مسير خانه تا كودكستان را بپيمايد. راه را درست مي يابد و جابجائي ها را هماهنگ مي كند, اما نمي تواند همين مسير را در ذهنش مجسم كند. تنها در سن 8 - 7 سالگي است كه قادر به تجسم آن است.
مقايسه نظريه ذهن با ديدگاه پياژه :
توانايي شناخت ادراك ديگران به عنوان موجوداتي نيت مند و داراي باورها و تمايلات, درك اين مطلب كه دنياي بيرون هميشه آن نيست كه انسان مي پندارد و هم چنين توجه به اين موضوع كه كودك چگونه و در چه زمان در دوران رشد بر باورها, تمايلات , حالات رواني خود و ديگران آگاهي مي يابد و ان را در پيش بيني رفتار آنها دخالت مي دهد, تحت عنوان نظريه كودك در باره ذهن پژوهش هاي بسياري را موجب شده است. توانايي ياد شده را ذهن خواني نيز ناميده اند.
نظريه ذهن شامل مفروضه هاي زير است: ذهن فطري, مستقل از دنياي بيرون است. حوادث و رويدادها را به صورتي درست يا نادرست مجسم مي كند, آن رويدادها را تفسير مي كند و بر مبناي آن برحوادث دنياي بيروني اثر مي گذارد.
بسياري از شواهد تجربي نشان مي دهند كه از حوالي سنين 3 تا 4 سالگي , كودكان بر هيجانات , باورها و تمايلات ديگران شناخت مي يابند. پل هاريس يكي از نظريه پردازان شناخته شده در اين زمينه, معتقد است كودكان درباره هيجانات , تمايلات و باورهاي ديگران , نوعي فرضيه سازي دارند كه مي توان آن را نظريه ذهن يا ذهن خواني دانست.
از نظر هاريس , آگاه شدن كودك به حالت رواني خود به او اين امكان را مي دهد تا از طريق يك مكانيسم وانمود سازي , حالات رواني خود را بر ديگري فرافكند.
هاريس وجود سه شرط را براي ذهن خواني در ديگران لازم مي پندارد.
خودآگاهي : از حوالي ماه هاي هجدهم به بعد , خودآگاهي آغاز مي يابد و از حدود 2 سالگي , كودك مي تواند حالات هيجاني خود را به صورت كلامي بيان كند.
توانايي وانمود سازي :
ادعائي است بر اينكه يك چيز ( چيزي در دنياي خارج وجود دارد ) , چيز ديگري است . كودكان با حيوانات مصنوعي و يا عروسك هاي خود , صحنه هايي از زندگي خود را بازي مي كند.
توانايي تميز دادن واقعيت از وانمود سازي :
كودكان در جريان بازي هاي نمادين , واقعيت را از وانمود سازي جدا مي كنند. هاريس در اين مورد كه چگونه سه شرط ياد شده بالا تواما به ادراك كودك از دنياي ذهني ديگران امكان مي بخشند, معتقد است كه وقتي كودك نسبت به حالات هيجاني خود آگاه باشد, مي تواند از توانايي وانمود سازي استفاده كرده و حالات هيجاني خود را به موجودات بي جان ( در بازي استعاره اي ) يا به افراد ديگر نسبت دهد و بفهمد كه واقعيت در تصور افراد ديگر مي تواند متفاوت از واقعيت براي خود آنان باشد.
نظريه پياژه و نظريه ذهن:
نظريه ذهن و پژوهش هاي مربوط به نظرات پياژه در مورد انطباق يابي هاي ديدگاهي در سطح درون فردي و بين فردي , نزديكي و شباهت بسياري دارند. ولي از سوي ديگر به علت اينكه قبل از سن شش سالگي , كودكان در ذهن خواني توفيق مي يابند و طبق نظريه پياژه خود محوري در محدوده سنين پيش دبستاني بر رفتار كودك حاكم است, نظراتي ابراز شده اند مبني بر اينكه نظريه ذهن در تضاد با پياژه است و او را تاييد نمي كند.
طبق مطالعات ديگر , اين دو رويكرد به لحاظ هدف و نيز فرايند هاي مربوط شباهتي اساسي دارند. به اين معنا كه هدف هر دو رويكرد, بررسي توانايي كودك يا فرد در متمايز دانستن نقطه نظر شخصي از نقطه نظر ديگري , تفكيك باورها و دانش نسبت داده به ديگري از باورها و دانش شخصي درباره يك زمينه ياموقعيت خاص و نيز پيش بيني رفتار ديگري بر مبناي باورهاي اوست. در مورد فرايندهاي شناختي نيز , هر دو رويكرد , فرايندهاي مشابهي را درگير و دخيل مي دانند . اين فرايند ها عبارتند از : تركيب كردن و سازمان دادن به تجسم هاي متعدد از يك موضوع يا از حالات ذهني مختلف , كه حاصل آن پديدايي نظريه ذهن است.
ارزيابي و نقد نظريه رشد شناختي پياژه:
دانش روان شناسي رشد مرهون تحقيقات و يافته هاي پياژه است . انتقادات زيادي در زمينه هاي اهميت تاثيرات اجتماعي - فرهنگي در رشد شناختي , غفلت پياژه از قابليت هاي تغيير پذيري و گسترش هر يك از مراحل رشد و كم توجهي به سازمان شخصيت و انگيزش هاي فرد و نارسائي هاي روش شناختي كه باعث كم برآورد كردن توانايي هاي ذهني فرد شده است, بر نظريه پياژه وارد شده است.
لئو ويگوتسكي نشان داده است كه رشد شناختي نه آنطور كه پياژه گفته است , توالي جهانشمول دارد و نه آنچنان مرحله اي است كه او اظهار كرده است. نظريه اجتماعي - فرهنگي ويگوتسكي امروزه طرفداران زيادي پيدا كرده است و نشان مي دهد كه چگونه فرهنگ ( باور, ارزش ها, عادات و مهارت هاي اجتماعي گروه ) از نسلي به نسل ديگر منتقل مي شود . ويگوتسكي مي گويد كودك موجود مستقلي نيست كه خود دست به اكتشاف بزند, بلكه رشد شناختي او فعاليتي است كه با واسطه جامعه و فرهنگ وبا كمك بزرگسالان صورت مي پذيرد, هم چنين مهارت هايي كه كودك به دست مي آورد بيش از انكه يك ساختار شناختي جهانشمول داشته باشد, عموما ويژگي هاي فرهنگ خاص او را دارد.
طرفداران نظريه پردازش اطلاعات مخالف رشد مرحله اي پياژه اند و معتقدند كه برنامه هاي ذهني در جمع آوري, ذخيره سازي, بازيابي و به كارگيري اطلاعات براي حل مساله , به تدريج و به طور مداوم در كودكي و نوجواني رشد و گسترش مي يابد.
تحليل گران رواني معتقدند كه پياژه تاثير انگيزش ها و عواطف را بر فرايندهاي تفكر انسان ناديده گرفته است.
وول فولك اين انتقاد رابه پياژه وارد كرده است كه , او قابليت هاي شناختي كودكان به ويژه, كودكان خردسال را كمتر ازانچه هست برآورده كرده است و حل مسائل بيش از حد مشكل را ازآنان خواسته است و نيز دستور العمل هاي پياژه به كودك براي اجرا و حل تكليف , نارسا و مغشوش بوده است.
گلمين, لطف آبادي و همكاران نشان داده اند كه توانايي درك مفهوم عدد كودكان پيش دبستاني, بسيار بيشتر از ان چيزي است كه پياژه گفته است.
در بعضي تحقيقات ديگر معلوم شده است كه تفكر دوره بزرگسالي و پختگي , بسيار پيچيده تر از چيزي است كه پياژه به عنوان منطق صوري يا عمليات صوري يا عالي ترين سطح تفكر, در آخرين مرحله رشد شناختي ارائه كرده است. تفكر بزرگسالي به خصوص در دوره پختگي, علاوه برآنكه صوري ياانتزاعي است , انعطاف پذير , باز , همه جانبه نگر و سازگار شونده با راه هاي جديد فراتر از منطق محض مي باشد. اين تفكر را ميتوان تفكر ما بعد صوري يا فرا صوري خواند. در اين تفكر پيشرفته, تركيبي از عناصر عيني با عناصر ذهني ( عناصر مبتني بر تجربه شخصي و شهودي ) مشاهده مي شود. با اين تفكر , بزرگسال علاوه بر منطق رياضي و عمليات صوري صرف, از احساس و نتيجه گيري هاي شخصي خود بهره مي گيرد. تا هم خواني ها و تضادها و نقص ها را مي پذيرد و به مصالحه هايي براي اقتضاي زندگي واقعي تن مي دهد. انسان رشد يافته و پخته به استدلال خود جذبه شخصي و اختصاصي مي دهد و براي حل مساله هاي مبهم و پيچيده از تجربه هاي شخصي و تمام نظام روان شناختي خود ( منطق , انگيزش ها و ارزش ها و ...) كمك مي گيرد و به اين ترتيب از سطح منطق صوري پياژه بسيار فراتر مي رود.
تحقيقات نشان داده كه هرچند خود مداري از ويژگي هاي تفكر پيش عملياتي است (از نظر پياژه ) , كودك پيش دبستاني مي تواند نظر شخص ديگر را بفهمد. پژوهشگران در كودكان خردسال , شاخص هاي نوع دوستي و رفتار پيش اجتماعي مشاهده مي كنند. ادامه دارد
يکشنبه 10 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3980]