هدفمند كردن يارانه ها بايد تدريجي و گام به گام باشد

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: هدفمند كردن يارانه ها بايد تدريجي و گام به گام باشد
سازمان بين المللي انرژي در گزارش اخير خود با ارائه توصيه هايي در زمينه اصلاح نظام پرداخت يارانه ها تاكيد كرد اين اقدام بايد به طور تدريجي و گام به گام انجام شود تا فشار مالي ناشي از كاهش يارانه ها نارضايتي اقشار كم درآمد را به دنبال نياورد.
به گزارش باشگاه خبرنگارانسازمان بين المللي انرژي در گزارش اخير خود به نام« اصلاح يارانه هاي انرژي» ضمن تاكيد بر لزوم اصلاح نظام كنوني پرداخت يارانه هاي انرژي در كشورهاي در حال توسعه راهكارهايي را براي انجام صحيح اين كار ارائه كرده است.

****طرح پرداخت يارانه هاي انرژي راهكار مناسبي براي حمايت از اقشار فقر نيست

بر اساس اين گزارش در برخي موارد سيستم بازار آزاد در بخش خدمات انرژي به درستي كار نمي كند و دولت ها مجبورند براي دستيابي به اهداف اجتماعي و زيست محيطي در بازار دخالت كنند .

پرداخت يارانه انرژي از لحاظ تئوري تنها زماني منطقي و مورد قبول است كه موجب افزايش سطح رفاه اجتماعي ، ارتقاي كيفيت محيط زيست و كاهش هزينه هاي اقتصادي شود . دولت ها بايد با دخالت در بازار انرژي ، از افزايش توليد گازهاي آلاينده هوا كه به ضرر محيط زيست است جلوگيري كنند .

افزايش ماليات و عوارض بر صنايع آلاينده محيط زيست يكي از بهترين راهكارها براي مبارزه با آلودگي هوا و توليد گازهاي گلخانه اي است . ماليات كربن كه امروزه در بسياري از كشورهاي توسعه يافته و صنعتي وجود دارد ، مثال روشني از اين مساله است . كاهش يارانه ها يا پرداخت يارانه به صنايع پاك و سبز نيز مي تواند راهكار موثري باشد .

اين گزارش مي افزايد: يكي از مهمترين اهداف پرداخت يارانه انرژي حمايت از اقشار فقير است . سيستم بازار آزاد توانايي حمايت از اقشار فقير و آسيب پذير را در برابر افزايش قيمت انرژي ندارد . اكثر دولتها از مكانيسم يارانه انرژي براي تامين انرژي مورد نياز اقشار كم درآمد استفاده مي كنند ، گرچه ممكن است اين مكانيسم در عمل موفقيت كافي را به همراه نداشته باشد .

****پرداخت يارانه به انرژي هاي مدرن به جاي انرژي هاي فسيلي

اين گزارش مي افزايد: علاوه بر اين دولتها مي توانند با پرداخت يارانه به انرژي هاي جديد ، زمينه لازم براي سرمايه گذاري بخش خصوصي براي توليد اين نوع انرژي ها را فراهم كنند . سرمايه گذاري در بخش توليد انرژي خورشيدي و استفاده از نيروي باد ، نيازمند حمايتهاي دولت است و دولتها مي توانند با پرداخت يارانه زمينه توليد انرژي هاي جديد و جايگزين سوختهاي فسيلي را تامين كنند .

توسعه انرژي هاي جديد و تجديد پذير موجب كاهش وابستگي كشورهاي مختلف به انرژي هاي فسيلي خواهد شد . توليد انرژي هاي جديد از سويي نيز موجب حفاظت از محيط زيست و كاهش آلاينده ها خواهد شد.

يكي از بهترين راهكارها و مثالها توليد انرژي از محصولات كشاورزي است كه مي توان از ان جمله به اتانول ، متانول و اتيل اشاره كرد . آمريكا و برخي از كشورهاي اروپايي ، يارانه هاي زيادي را براي توليد اين گونه انرژي ها و حمايت از كشاورزان اختصاص مي دهند .

سازمان بين المللي انرژي در ادامه گزارش خود پرداخت يارانه در بخش انرژي هسته اي را جايگزين مناسبي براي پرداخت يارانه به انرژي هاي فسيلي مي داند. بر اساس اين گزارش يارانه براي توليد انرژي هسته اي در بسياري از كشورها از توجيه منطقي برخوردار است . به عبارت بهتر دولتها مي توانند با پرداخت يارانه ، زمينه لازم براي دستيابي به منابع مدرن انرژي را فراهم آورند و اين مساله موجب ارتقاي سطح زندگي اقشار فقير خواهد شد

اين بحث در خصوص انرژي برق اهميت مضاعفي دارد چرا كه انرژي برق نقش مهمي در رشد و توسعه پايدار اقتصادي ايفا مي كند . بنابراين پيش بيني مي شود يارانه ها طي سالهاي آينده نيز بخش مهمي از سياستهاي انرژي در كشورهاي در حال توسعه براي حمايت از اقشار فقير به شمار رود .

****پرداخت يارانه ها بايد هدفمند، موثر، حساب شده و شفاف باشد

بر اساس اين گزارش افزايش يارانه مصرف انرژي طي سالهاي اخير موجب رشد فزاينده مصرف انرژي هاي فسيلي ، وارد امدن خسارتها و زيان هاي جبران ناپذيري به محيط زيست و افزايش چشمگير هزينه هاي اقتصادي شده است . هدف اصلي از اصلاح سيستم يارانه ها ، كاهش يا حذف كامل آن است.حذف كامل يارانه ها يك سياست برد برد است . كليه يارانه هاي مربوط به انرژي هاي فسيلي بايد كاهش يابد . البته در اكثر موارد دولتها با تضاد و تناقض بين آثار اقتصادي ، اجتماعي و زيست محيطي حذف يارانه ها روبرو مي شوند .

يارانه خوب يارانه اي است كه زمينه دستيابي به انرژي هاي مدرن را فراهم كند، تاثير مثبتي بر محيط زيست داشته باشد و موجب افزايش بهره وري مصرف انرژي شود . براي اصلاح سيستم يارانه ها يك رويكرد و مدل خاص وجود ندارد و هر كشوري بايد بر اساس منافع و شرايط محلي و اولويتهاي خود اقدام به اصلاح اين سيستم نمايد .

تجربه نشان مي دهد ، برنامه يارانه ها بايد داراي شاخص هاي زير باشد : هدفمند باشد ، به اين معني كه يارانه تنها به اقشار نيازمند و كم درآمد اختصاص يابد . موثر باشد ، به اين معني كه يارانه ها نبايد انگيزه هاي توليد يا مصرف يك كالا يا يك خدمت را از بين ببرد . يارانه ها بايد بر اساس تحليل ها و كارشناسي هاي علمي دقيق ، منطقي باشد . شفاف باشد به اين معني كه اطلاعات مربوط به هزينه هاي دولت در زمينه يارانه ها مشخص باشد و گروههاي مختلف دريافت كننده يارانه ها به خوبي تعريف شده باشند . به علاوه ترديجي باشد به اين معنا كه بايد تغيير نظام يارانه ها به طور تدريجي و غير شتاب زده باشد.

هدفمندي يارانه ها بايد به گونه اي باشد كه منافع يارانه ها تنها به اقشار فقير و نيازمند محدود شود. گروههاي هدف معمولا شامل توليد كنندگان يا بخش خاصي از مصرف كنندگان خواهند بود . هدفمندي يارانه ها موجب كاهش شديد بار مالي و هزينه هاي اقتصادي بر دولتها خواهد شد . به عنوان مثال خانوارهاي با درآمد بالا بايد از دستيابي كمتري به برق ارزان قيمت داشته باشند و يارانه مصرف برق به اقشار كم درامد و نيازمند اختصاص داده شود .

نكته ديگر اينكه ، پرداخت يارانه بايد به گونه اي باشد كه انگيزه هاي توليد و عرضه يك محصول يا يك خدمت را از بين نبرد . مساله مهم در يارانه توليد اين است كه اين يارانه بايد موجب افزايش ظرفيت يا توليد شود . به عنوان مثال ، پرداخت يارانه براي نيروگاههاي خورشيدي موجب افزايش توليد برق در اتريش ، دانمارك ، آلمان ، ژاپن و سوئد شده است .

به طور كلي يارانه توليد بايد بر اساس هر واحد توليد محاسبه و پرداخت شود . مهمترين بخش اصلاح سيستم يارانه ها ، تشخيص دقيق گروههاي هدف است . تقلب و ارائه اطلاعات نادرست و غلط معضل بزرگي در اجراي برنامه يارانه است . به عنوان مثال ، پرداخت نقدي يارانه انرژي در اكوادور و هند به گروههاي تقلبي هدف ، موجب ايجاد مشكلات زيادي در اين دو كشور شده است .

نكته ديگر اينكه كليه هزينه هاي مالي و يارانه هاي پرداختي به گروههاي هدف بايد كاملا شفاف باشد . دولت و سازمانهاي دولتي نيز بايد نظارت قاطع و كاملي را بر سيستم پرداخت نقدي يارانه ها داشته باشند .

****طرح اصلاح يارانه ها بايد تدريجي و گام به گام باشد

سازمان بين المللي انرژي در ادامه گزارش خود به مقاومت برخي گروه ها با اصلاح نظام پرداخت يارانه ها اشاره مي كند و مي افزايد: اين طرح معمولا با مقاومت گروههايي روبرو مي شود كه پيش از اين به صورت ناعادلانه از مزاياي يارانه ها بهره مند مي شدند . بي شك يارانه انرژي بار مالي سنگيني را بر دولتها وارد مي كند و گروههاي هدف بهره چنداني را از يارانه انرژي نخواهند برد . تجربه نشان داده كه كاهش يارانه ها با مقاومتهاي شديدي در كشورهاي مختلف روبر شده است . به عنوان مثال طرح افزايش قيمت برق در هند طي سال 2000 با تظاهرات گسترده و وسيع مردم همراه بود .

هدفمند كردن يارانه ها نه تنها موجب كاهش فشار و بار مالي بر دولت مي شود بلكه بخش بيشتري از اقشار فقير و كم درامد تحت پوشش يارانه ها قرار خواهند گرفت . حذف يارانه انرژي در عمل نيازمند عزم سياسي قوي براي تصميم گيري است . اين مساله به نفع كل افراد جامعه خواهد بود .

توصيه هاي زير براي غلبه بر مقاومتها در برابر كاهش يارانه ها به سياستگذاران ارائه مي شود : اصلاحات بايد تدريجي باشد تا فشار مالي ناشي از كاهش يارانه ها موجب نارضايتي اقشار كم درآمد نشود . به عنوان مثال كاهش حمايت مالي از بخش معدن فرانسه طي برنامه بيست ساله از سال 1986 ميلادي آغاز شد .

اگر اصلاح يارانه انرژي موجب كاهش قدرت خريد اقشار خاصي مي شود ، دولت بايد با استفاده از ابزارهاي مختلف از اين اقشار حمايت به عمل آورد . سياستمداران بايد با برقراري ارتباط با مردم و افزايش آگاهي مردم در خصوص آثار مثبت اصلاح نظام يارانه ها ، زمينه همراهي مردم با دولت را فراهم آورند. در بسياري از كشورها مردم به خوبي از آثار مثبت مصرف انرژي هاي جايگزين و لزوم كاهش مصرف انرژي هاي فسيلي آگاه هستند .

اصلاح نظام يارانه ها بايد بخشي از روند اصلاحات اجتماعي و اقتصادي باشد . اصلاحات اقتصادي نيز بايد با هدف اصلاح زير ساختهاي بخش انرژي و به طور كلي زير ساختهاي اقتصادي همراه باشد . دولت بايد با حمايت از بخش خصوصي ، زمينه افزايش سرمايه گذاري بخش خصوصي و سرمايه گذاران خارجي را فراهم آورد
شنبه 9 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 369]