روز داروسازي يادآور درخشش علم طبابت در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: روز داروسازي يادآور درخشش علم طبابت در ايران
در اوايل قرن پنجم ميلادي كه تعصبات مذهبي در اروپا به اوج خود رسيده بود عده زيادي از پزشكان و داروسازان از اروپا طرد شدند و ايران را بهترين پناهگاه دانستند و با مساعدت شاهپور اول به خدمت دانشگاه جندي شاپور در آمدند و بالاخره جندي شاپور به مركز تجمع انديشه هاي يونان، هند، آسياي غربي و ايران تبديل شد و علم پزشكي و داروسازي در آن رونق چشم گير يافت.
براي اولين بار رشته پزشكي از داروسازي تفكيك شد و نيز كتاب هاي داروسازي و طبي حكماي يوناني چون ارسطو، سقراط و جالينوس در ايران به فارسي ترجمه شد. در دانشگاه جندي شاپور تدريس را پزشكان ايراني، يوناني سرياني و هندي به عهده داشتند و زبان رسمي اين دانشگاه يوناني بود ولي داروسازي به زبان پارسي تدريس مي شد زيرا پزشكان ايراني در امور داروسازي مهارت خاصي داشتند. به طوري كه اولين داروسازي در دنيا به دست شاپور بن سهل نوشته شد. در جندي شاپور بالاخره طبي به وجود آمد كه حاصل دانش و تجربيات طب ايراني يوناني و هندي بود و طب ايراني قبل از اسلام نام گرفت. اين طب پايه و اساس طب ابن سينا است.

ظهور اسلا م

پس از حمله اعراب در زمان خلا فت عمرجندي شاپور به تصرف ابوموسي اشعري درآمد اما بيمارستان جندي شاپور همچنان برقرار بود تا آن كه منصور دوانقي سر سلسله خلفاي عباسي جبرائيل بن مخبشيوع و عده ديگري از حكما و دانشمندان جندي شاپور را به بغداد برد و با اين اقدام (خليفه عباسي) بغداد كه در آن روز پايتخت كشورهاي اسلا مي بود مركز علم پزشكي شد. در زمان مامون قسمت عمده كتاب هاي علمي فارسي سرياني و هندي به زبان عربي ترجمه شد. ترجمه كتب به زبان عربي زمينه را براي پيشرفت علمي ساير دول اسلا مي فراهم آورد در ايران نيز به محض آن كه پادشاهان آل بويه در 320 هجري قمري (922- م) استقلا ل از دست رفته خود را بازيافتند، عضدالدوله پادشاه آن سلسله به بغداد آمد و با وجود خليفه عباسي عملا زمام امور ممالك اسلا مي را به دست گرفت و به ترويج علم و تاسيس موسسات خيره پرداخت از آن جمله احداث نخستين بيمارستان به نام «بيمارستان عضديه» در شهر بغداد بود و پس از آن با همت بزرگان ايراني نه تنها در بغداد بلكه در بسياري از شهرهاي مهم ايران مانند نيشاپور، بلخ، بخارا دانشگاه و بيمارستان هاي مهم داير شد و بخش داروسازي بيمارستان يكي از مهمترين بخش هاي بيمارستان به شمار مي رفت و نيز سرپرست بخش داروسازي را مهم تر مي گفتند. بنابراين ايرانيان را بايد پايه گذار تشكيلا ت صحيح داروسازي در بيمارستان دانست .يكي از مهمترين و معروف ترين آنها بيمارستان و مدرسه نظاميه است كه به همت وزير لا يق ايران خواجه نظام الملك طوسي داير شد. (نيمه اول قرن 7) كه بزرگترين علماي آن روز در اين مدارس تربيت يافته چنان كه شيخ سعدي به شاگردي در اين مدرسه افتخار مي كرد.

ابوبكر محمد بن زكرياي رازي

«ابوبكر محمد بن زكرياي رازي» از مفاخر ايران و جهان و كاشف الكل در 5 شهريور 209 هجري شمسي در ري متولد شد. رازي هوشي سرشار و حافظه اي قوي در فراگيري علوم داشت و با اين كه از 40 سالگي به طور جدي به كسب علوم پرداخت در مدت 20 سال به پيشرفت هاي خارق العاده در علوم مختلف دست يافت. رازي كاشف بزرگ ايراني دهها تاليف از خود به يادگار گذاشته است كه از جمله آن آثار در علوم پزشكي، رياضيات نجوم، الهيات، كيميا و دهها كتاب ديگر درباره موضوعات مختلف مي توان اشاره كرد.
«الحاوي» يكي از معروف ترين كتاب هاي رازي است كه شامل همه نظرات پزشكي قبل از خود اوست و به قول مورخان اروپايي بزرگ ترين دايره المعارف طبي به زبان عربي است اما عمر زكرياي رازي مهلت نداد تا آن را به اتمام برساند. 412 صفحه از كتاب (الحاوي» درباره داروسازي است و نيزيكي از آثار ارزنده رازي كتابي است كه در موزه آستان قدس موجود است.
او در اين كتاب شكل گياهان دارويي را نيز ترسيم كرده است رازي اين نابغه علم شيمي و داروسازي علا وه بر تاليفات ارزشمند متعدد بزرگترين نتيجه تحقيقات علمي خود يعني الكل را كه كشف آن كاري در خور ستايش و خدمتي ارزنده به جهان علم بود از خود به يادگار گذاشت. سالروز تولد زكرياي رازي در ايران روز داروسازي نام گرفته است.

فرقه اسماعيليه
توليد كنندگان گياهان دارويي

به موازات پيشرفت هاي چشمگير در علوم داروگياهي مصارف آن درميان مردم نيز افزايش مي يافت و توليد اين نوع گياهان شغل پر درآمدي براي توليدكنندگان محسوب مي شد به طوري كه در اواخر قرن 5 هجري، پيروان حسن صباح در توليد و صدور گياهان دارويي نقش فعال داشتند و بدين طريق بخش عمده اي از بودجه اداره كشور خود را تامين مي كردند. به اعتقاد برخي تاريخ نويسان اطلا ق نام «حشيشيون» به معني گياه شناسان يا گياهيون به پيروان حسن صباح به همين مناسبت بوده است. ادوات ساخت داروهاي گياهي و تاسيس داروخانه در طي چهار قرن شكوفايي علم طب و داروسازي در ايران در اكثر شهرهاي بزرگ چون بغداد، بلخ، بخارا و نيشاپور دانشكده و بيمارستان هاي بزرگي را تاسيس و سرپرست آن را مهتر مي ناميدند بدين سبب ايرانيان را ابداع كننده داروخانه يا داروسازي در بيمارستان ها مي ناميدند.
شيخ فريدالدين عطار يكي از حكما و عرفاي نامي ايران مدت ها به اين حرفه اشتغال داشت و موفق به ساخت انواع ظروف و ابزارهاي داروسازي شد وي توانست تحولا ت تازه اي در صنعت داروسازي و تركيب آن به ارمغان آورد.
جمعه 8 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 246]