گفت و گوى اختصاصى «ايران» با معاون وزير نيرو مديريت، كليد حل بحران خشكسالى

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: گفت و گوى اختصاصى «ايران» با معاون وزير نيرو مديريت، كليد حل بحران خشكسالى
[آتوسا دينياريان]
گفت وگويمان با آقاى دكتر رسول زرگر در يكى از گرم ترين روزهاى تابستان صورت گرفت. تابستانى كه قطع مكرر برق گرم ترش كرده بود و تأمين آب هم در شرايط خوبى نبود. با اين حال قطع آب اتفاق نيفتاد. زرگر اگرچه خشكسالى امسال را در طول تاريخ ۵۰ سال گذشته كشور بى سابقه مى داند اما از برنامه ريزى براى مقابله با اين پديده سخن مى گويد و تأكيد مى كند: «خشكسالى عارضه اى طبيعى است. مشكل اساسى عدم سازگارى ما با اين شرايط است، عدم سازگارى در برنامه ريزى هاى توسعه، بهره بردارى و.‎/.»
آقاى دكتر، بگذاريد از آخرين وضعيت خشكسالى در كشور، گفت وگو را شروع كنيم. آخرين گزارش ها چيست
آخرين گزارش ها در ارتباط با مسئله خشكسالى حاكى است كه حدود ۲۲۰ ميليارد مترمكعب يا به عبارتى ۱۳۳ ميلى متر بارندگى در مردادماه در كل گستره كشور اتفاق افتاده است كه اين ميزان بارش نسبت به درازمدت حدود ۴۶ درصد كاهش و نسبت به سال قبل (كه سال ترسالى محسوب مى شد) 52 درصد كاهش را نشان مى دهد. به مضمون ديگر ما امسال نسبت به سال گذشته ۲۰۰ ميليارد مترمكعب كاهش بارش در كشور داشتيم كه نسبت به سال ۸۰-79 كه خشك ترين سال در طول ۴۰ سال قبل بوده باز حدود ۱۰ درصد كاهش بارندگى (۳۰ ميليارد مترمكعب) داريم. در واقع خشكسالى امسال در طول تاريخ ۵۰ سال گذشته كشور بى سابقه است.
در حال حاضر ذخاير سدهاى كشور چگونه است
در حال حاضر ۱۱ ميليارد مترمكعب آب پشت سدهاى كشور ذخيره است كه اين ميزان سال گذشته در همين زمان ۲۴ ميليارد مترمكعب بوده است. به عبارتى ۴۶ درصد كاهش را در ذخاير آب پشت سدهاى كشور شاهد هستيم. تحليل ها نشان مى دهد تا آخر بهمن ماه سال گذشته وضعيت بارش ها در كشور اگرچه زير نرمال بوده (اما حدود ۲۰ درصد كاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.) ولى در ماه هاى اسفند، فروردين، ارديبهشت و خرداد ميزان جريان هاى سطحى تنها ۳۰ درصد، سال قبل بوده و شرايط، شرايط بسيار خشك و استثنايى بوده است. ميزان آورد رودخانه ها در اين زمان ۷۰ درصد كاهش را نسبت به دوره مشابه نشان مى دهد. آمارها حاكى است در ۹ ماهه گذشته تنها ۳۰ ميليارد مترمكعب آب وارد سدهاى كشور شده است ولى ۳۵ ميليارد مترمكعب آب از سدها خارج شده است به عبارتى ما از ذخاير سدها هم استفاده كرده ايم.
خشكسالى تا حدودى قابل پيش بينى است ضمن اين كه ما كشور خشكى هستيم و بايد هميشه آمادگى مقابله با اين پديده را داشته باشيم. با اين وجود چرا وقوع اين پديده در كشور پيش بينى نشده بود و حالا همه آن را فرياد مى زنند
ما هميشه ۵ تا ۷ سال يك بار، يك دوره خشكسالى در كشور داشته ايم. براساس آمارهاى ۴۰ سال گذشته، پيش بينى ما نشان مى داد كه ما از سال ۱۳۸۳ وارد چرخه ترسالى شده ايم و سال ۸۶-82 براساس دوره هاى آمارى نبايد خشكسالى اتفاق مى افتاد، اما شرايطى در اقليم جهان حادث شده كه دوره هاى خشكسالى است.سرى هاى آمارى ۴۰ سال گذشته دقت كافى براى اعمال در آينده را نخواهند داشت و با توجه به متغيرهاى ديگرى كه وارد شده، بايد شرايط را با دانش هاى اقليم شناسى، هواشناسى و نظاير آن پيش بينى كنيم.
شما به عنوان متولى بخش آب كشور از چه وقت متوجه وقوع خشكسالى شديد
واقعيت اين است كه ما بعد از ۲ ماه كه از سال آبى مى گذرد (اواخر آبان ماه) حدوداً مى توانستيم وضعيت سال آبى را پيش بينى كنيم. سال آبى ۸۷-86 هم پيش بينى مى شد كه سال آبى زير نرمال از لحاظ بارش خواهد بود ولى با ۲۰ درصد كاهش كه اين پيش بينى تا اواخر بهمن ماه درست بود. از اسفند ماه بود كه شرايط بسيار ويژه شد و ما تا ۵۰ درصد كاهش بارندگى را شاهد بوديم.
زمانى كه مشخص شد پديده خشكسالى در كشور اتفاق افتاده چه اقداماتى انجام شد
از اواسط اسفند ماه زمانى كه مشخص شد ما با شرايط ويژه و خاصى امسال روبه رو هستيم، مديريت ويژه بر منابع آب را در ۳۰ استان كشور حاكم كرديم. ذخاير آبى سدهاى كشور را برآورد كرديم كه تا آخر شهريور ميزان آوردشان به چقدر مى رسد و ميزان مصرف چقدر است و از آنجا كه پيش بينى مى شد ميزان منابع پاسخگو نيست اولويت در مصرف مدنظر قرار گرفت، به اين ترتيب اولويت بندى هايى انجام شد به اين ترتيب كه ابتدا تأمين آب شرب و محيط زيست، تأمين آب صنعت، تأمين آب باغدارى ها، تأمين آب كشاورزى كشت و زرع هاى يك ساله و پس از آن نيز موارد مدنظر قرار گرفت و براى هر قسمت برنامه ريزى شد.
اين اولويت بيشتر تأمين آب بخش هاى مختلف تا چه زمانى پيش بينى شده است
با در نظر گرفتن تعديل هايى، تا شهريور ۱۳۸۸ اين اولويت ها در بخش آب اعمال خواهد شد.
با توجه به اين رتبه بندى تأمين آب بخش كشاورزى با مشكل جدى روبه رو خواهد شد. براى بخش كشاورزى چه تمهيداتى در نظر گرفته ايد
قرار شده برنامه ريزى براى ميزان مصرف آب بخش كشاورزى را ستادهاى خشكسالى استان ها انجام بدهند. در همه استان ها ستاد كاهش اثرات خشكسالى به رياست استاندار تشكيل شده است و با توجه به نوع محصول، ميزان بارندگى و آب موجود در منطقه در مورد سهميه آب كشاورزى تصميم گيرى شده و مى شود.
فكر نمى كنيد سپردن تأمين آب بخش كشاورزى به ستادهاى خشكسالى در اين شرايط منصفانه نيست
خير، چرا كه در اين ستادها نمايندگان ۳۰ دستگاه مختلف و استاندار هر استان حضور دارند و با شناخت هايى كه از وضعيت هر استان دارند تصميم هاى درست ترى گرفته مى شود.
مى توان گفت با برنامه ريزى صورت گرفته ما در بخش آب مشكل كمبود نخواهيم داشت
ببينيد قبل از بروز خشكسالى هم تعدادى از شهرهاى كوچك كشور با مشكل كمبود آب روبه رو بوده اند. (شهرهاى با تنش آبى كه استان هاى سيستان و بلوچستان، بخش هايى از كرمان و يزد از آن جمله اند) مسئله اين شهرها به خشكسالى مربوط نمى شود بلكه اينها اصولاً از نظر منابع آب دچار كمبود هستند و بايد با آبرسانى مشكل آنها را حل كرد. اما به جز اين شهرها تأمين آب براى شهرهاى بدون تنش آبى با برنامه ريزى صورت گرفته است و ساكنان آنها تاكنون آب تمام وقت و مطمئنى را داشته اند و اميد داريم با تدابير انديشيده شده و ۱۰ درصد صرفه جويى مردم، نياز به اعمال محدوديت در بخش آب نداشته باشيم.
در حال حاضر مساعدت مردم و به ويژه بخش دولتى به عنوان يكى از بزرگترين مصرف كنندگان آب در زمينه صرفه جويى و مصرف درست آب چگونه بوده است
ما براساس سياستى كه از فروردين ماه اعمال شده با مصرف كنندگان پرمصرف (بيش از ۲ برابر الگوى مصرف) برخورد كرده ايم، تذكر داده ايم و جريمه هم كرده ايم. ضمن اين كه براى بخش دولتى از اول خردادماه قيمت آب به قيمت تمام شده محاسبه و اعمال شده است. در حال حاضر قيمت يك متر مكعب آب شهرى ۱۳۰ تا ۱۴۰ تومان هزينه بهره بردارى و حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ تومان هزينه سرمايه گذارى اش است به عبارتى براى هر متر مكعب آب كه از منابع سدها تأمين مى شود ۴۰۰تومان هزينه مى شود در حالى كه مصرف كنندگان ۸۰ تومان مى پردازند.
با واقعى شدن قيمت قطعاًدرست مصرف كردن بيشتر مدنظر قرار خواهد گرفت. همچنين در حال حاضر ستادهاى كنترل و نظارت بر صرفه جويى آب تشكيل شده و اقداماتى هم صورت گرفته است.
آمارى داريد كه كمبود آب در بخش كشاورزى، تا چه ميزان به محصولات زراعى زيان وارد كرده است
در بخش كشاورزى حدود ۴‎/۵ ميليون هكتار اراضى آبى از آب زيرزمينى تغذيه مى شوند و چون وضعيت بارش به منابع آب زيرزمينى تأثيرپذيرى طولانى مدت دارد ۱۰ تا ۱۵ درصد كشت هاى اين بخش داراى تنش آبى شده اند. از ۴ ميليون هكتار اراضى آبى كه از سدها تغذيه مى كنند ۳۵ تا ۴۰ درصد داراى تنش آبى شده اند و محدوديت هايى دارند و در بخش ديم برآوردها اين است كه تا ۸۰ درصد كشت ديم از خشكسالى متأثر شده است.
به نظر شما واقعاً خشكسالى براى كشور ما با توجه به موقعيت جغرافيايى و آب و هوايى بايد سبب يك بحران شود
كمبود آب و بروز خشكسالى در كشور ما مشكل نيست بلكه عارضه اى طبيعى است پس نبايد آن را چالش تلقى كرد. مشكل اساسى عدم سازگارى ما با اين شرايط، عدم سازگارى در برنامه ريزى هاى توسعه، بهره بردارى و ‎/‎/‎/ است و تا زمانى كه اين سازگارى حاصل نشود ما با خشكسالى، ترسالى، سيلاب و ‎/‎/‎/ مشكل خواهيم داشت. در اين راستا لازم است در بخش كشاورزى با درك و پذيرش اين شرايط از بذور مقاوم در برابر خشكسالى، الگوى كشت كم آب بر، شيوه هاى آبيارى با راندمان هاى بالا و بهره ورى بالا استفاده كنيم.
همچنين سازه هاى آبى بسازيم كه ميزان تبخير آنها درحد نرمال و قابل قبول باشد، تخليه آب هاى زيرزمينى و كنترل سيلاب را به صورت برنامه ريزى شده انجام دهيم. در بخش شرب حركت كردن به سمت رعايت الگوى مصرف معتدل و بهينه ، جلوگيرى از پرت ها بايد مدنظر قرار گيرد به عبارتى مديريت تقاضا را بايد در برنامه داشته باشيم تا با شرايط خشكسالى و كم آبى وفق يابيم و خشكسالى تبديل به بحران نشود.
و به نظر شما سدسازى در كشور ما با اين مشخصات و دماى بالاى هوا و.‎/‎/ درست است
به نظر من سدسازى در همه نقاط مختلف كشور درست نيست بلكه كشور ما با توجه به نوع اقليم و توپوگرافى در برخى نقاط با ايجاد سدها، در برخى نقاط با آبخوان دارى و آبخيزدارى بايد از آب حداكثر استفاده را برد. بى شك سدها نقش بسيار مهم و ضرورى در تأمين آب در بحث خشكسالى ايفا كردند و اگر اين سدها نبودند قطعاً با مشكل روبه رو مى شديم. خشكسالى نشان داد مهار و استحصال جريان هاى سطحى در كشور ما بايد در اولويت باشد و جايگاه مهم و نقش اساسى سدسازى در مديريت آب كشور به نحو بارزترى مشخص شد. ايجاد سازه هاى آبى كه يكى از آنها ساختن سد است جريان هاى پايه رودخانه را در خود ايجاد مى كند، سيلاب هاى بزرگ را در خود نگه مى دارد و انرژى برقابى توليد مى كند لذا بايد رويكردمان به اين بخش، رويكردى جدى باشد و همه تلاش مان اين است كه سدها در مكان هاى مناسب تر با طراحى كاملتر و رعايت مسائل اجتماعى و زيست محيطى بيش از گذشته ساخته شوند.
آقاى دكتر بپردازيم به بحث هاى مديريتى، شما بارها از مديريت به هم پيوسته منابع آب صحبت كرديد، آيا بالاخره اين مديريت مستقر شد
ما بحث مديريت به هم پيوسته منابع آب را به دقت و با قوت پيگيرى مى كنيم در اين راستا سازه هاى جديد سازه هايى علمى تر، مؤثرتر و با كمترين خسارت خواهد بود. ما در اين بحث رويكردمان اين است كه كميت آب همان كيفيت آب يا كيفيت آب همان كميت آب است و اين دو از هم قابل تفكيك نيستند پس براى هر دو تلاش خواهيم كرد و هر دو در جايگاه ويژه اى خواهند بود. بحث دوم بلكه در اين رويكرد آب سطحى همان آب زيرزمين و آب زيرزمينى همان آب سطحى است و بحث سوم اينكه احداث سازه ها و بهره بردارى از آنها در يك راستا است.
موضوع ديگر در بحث مديريت به هم پيوسته منابع آب تسريع در اجراى طرح هاى فاضلاب است. پساب آب جديدى تلقى مى شود كه ما تاكنون آن را از دست داده ايم. از اول امسال پيش بينى و برنامه ريزى شده است كه ۵۰۰ ميليون مترمكعب پساب فاضلاب (به عنوان تخصيص منابع آب جديد) به بخش كشاورزى اختصاص يابد. همچنين سال آينده ميزان استفاده از پساب به يك ميليارد مترمكعب بايد برسد. اين برنامه ها را به طور جدى در دستور كار داريم و در حال اجراست.
امسال باز هم شاهد خشك شدن زاينده رود بوديم. چرا
زاينده رود خشك نشده، ۲۵ تا ۴۵ مترمكعب آب زاينده رود در فاصله سد زاينده رود تا شهر اصفهان براى شرب و صنعت مصرف مى شود و ۱۰ تا ۱۵ مترمكعب هدر مى رود يا به زمين نفوذ مى كند. در حال حاضر ما هيچ مصرف كننده اى بعد از اصفهان نداريم لذا تمهيدى انديشيده ايم كه آب اضافى را از سد خارج نكنيم و در واقع آب كم شود تا بتوانيم آب شرب شهرهاى يزد، كاشان و اصفهان را تأمين كنيم.
در مورد سد سيوند اخيراً شايعاتى شنيده شده مبنى بر بالا رفتن ميزان رطوبت در منطقه، آيا درست است
پشت سد سيوند ميزان آب ناچيزى ذخيره شده است. ميزان بارش در منطقه امسال به يك سوم كاهش يافته است لذا امكان اينكه اين اتفاق افتاده باشد ناچيز است ضمن اينكه دستگاه هاى رطوبت سنج در منطقه مشغول كار هستند و ما كاملاً شرايط را كنترل مى كنيم.
امسال چند طرح در بخش آب و فاضلاب كشور به بهره بردارى خواهد رسيد
امسال حدود ۳۰ طرح آبى بزرگ شامل ۱۰سد بزرگ، سه طرح شبكه آبيارى و زهكشى، ۱۱ طرح فاضلاب و ۷ طرح بزرگ آبرسانى در كشور افتتاح مى شود همچنين ۶۰ طرح بزرگ ديگر به بهره بردارى خواهد رسيد.
به عنوان آخرين سؤال عمليات اجرايى چند سد امسال شروع مى شود
امسال عمليات اجرايى ۵ سد جديد در كشور شروع مى شود. اين سدها شامل سدهاى كالپوش در شاهرود، سدهاى هايقر و چشمه شاشق در استان فارس، بفرلجرد در خلخال و گاوى در استان ايلام است.
پنجشنبه 7 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 137]