امامت در حديث غدير

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان:
پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم پس از فراغت از انجام مناسك حج در بازگشت از حجة الوداع،هنگامى كه به غدير خم رسيدند بر اساس فرمان خداوند و نزول آيه‏يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك[sup] (1) [/sup]:اى پيامبر آنچه را كه بسويت از جانب پروردگارت نازل شده است تبليغ نما،مسلمانان را فرمان دادند تا متوقف شوند.در آن موقعيت كه هوا بسيار گرم بود و براى مسلمانان كه با آن حضرت حج بجا آورده بودند و براى بازگشت به محل خويش شتاب زده بودند اين سؤال مطرح بود كه چه حادثه‏يى باعث شده كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مسلمانان را متوقف سازد؟
پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در آنجا خطبه‏اى خواندند و از مسلمانان سؤال كردند [sup](2) [/sup]:الست اولى بالمؤمنين من انفسهم؟(يا الست اولى بكم من انفسكم؟)آيا من از مؤمنان نسبت به خود آنان اولى نيستم؟(يا آيا من از خود شما به شما سزاوارتر نيستم؟)همه گفتند:چرا يا رسول الله.فرمود:«من كنت مولاه فعلى مولاه»كسى كه من مولاى او هستم(اولى بنفس و صاحب اختيار او مى‏باشم)على نيز چنين است سپس دعا فرمود:خداوندا دوست بدار هر كه على را دوست بدارد و دشمن بدار هر كه على را دشمن بدارد و يارى كن هر كه على را يارى كند و واگذار هر كس على را واگذارد[sup] (3) [/sup]،و آيه:اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا:امروز دين شما را كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و راضى شدم كه اسلام دين شما باشد در آنجا نازل گرديد[sup] (4) [/sup].
مسلمانان با على عليه السلام بيعت كردند و اين مقام و منصب جديد را به آن حضرت تهنيت و تبريك گفتند و عمر بن الخطاب از اول كسانى بود كه به آن بزرگوار تهنيت و تبريك گفت[sup] (5) [/sup].
در بسيارى از طرق حديث غدير اين مضامين هم آمده كه من در آينده نزديكى از ميان شما رخت بر مى‏بندم،ولى دو عنصر گرانقدر در ميان شما مى‏گذارم:يكى قرآن و ديگر عترتم كه اهل بيت من مى‏باشند.تا آن هنگام كه به آن دو تمسك نمائيد گمراه نخواهيد شد.آن دو از يكديگر جدا نمى‏شوند تا(روز قيامت كه)در كنار حوض بر من وارد شوند[sup] (6) [/sup].
[B]اعتبار حديث غدير حديث غدير از نظر سند قابل مناقشه نيست و از احاديث متواتر است،بلكه داراى تواترى در حد بالا است به گونه‏يى كه متجاوز از 100 تن از صحابه آن را روايت كرده‏اند.علامه امينى در جلد اول كتاب ارزشمند«الغدير»110 تن از صحابه را نام برده[sup] (7) [/sup]و مدارك و منابع آن را از اهل سنت آورده است و 84 تن از تابعين[sup] (8) [/sup]و 360 تن از علماء و راويانى كه طى قرنها اين حديث را روايت كردند نيز در همان كتاب ذكر كرده است[sup] (9) [/sup]و دانشمندانى طرق حديث غدير را در كتابهاى مستقلى آورده‏اند از جمله طبرى[sup] (10) [/sup]و ابن عقده [sup](11) [/sup]كه هر كدام كتاب مستقلى در اين زمينه تأليف كردند.مؤلف كتاب ينابيع المودة نقل مى‏كند از امام الحرمين ابى المعالى جوينى استاد غزالى كه مى‏گويد:در يك مغازه صحافى كتابى در دست صحافى بود كه روى آن نوشته بود المجلد الثامن و العشرون فى طرق حديث الغدير و يتلوه المجلد التاسع و العشرون يعنى جلد 28 در طرق حديث غدير و بدنبال آن جلد 29 خواهد آمد[sup] (12) [/sup].
بنابراين اين حديث قطعى‏ترين حديث يا از قطعى‏ترين احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به شمار مى‏آيد.
دلالت حديث نيز بر امامت على عليه السلام روشن مى‏باشد زيرا كلمه مولى چه از نظر معناى وضعى انحصارا بمعنى اولى باشد يا اولى يكى از معانى آن باشد كه در جاى خود مفصل بحث شده است[sup] (13) [/sup]در اين حديث شريف مولى قطعا به معنى اولى است(كسى كه از هر جهت اولى به تصرف در امور انسان است).اين مطلب با توجه به قرائن بسيار واضح و روشن است كه قسمتى از آن قرائن يادآورى مى‏شود:
قرينه اول:قبل از جمله:«من كنت مولاه فعلى مولاه»پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم از مسلمانان اعتراف گرفتند كه:«الست اولى بكم من انفسكم؟» [sup](14) [/sup]آيا من از خود شما به شما اولى و سزاوارتر نيستم؟قالوا:بلىـگفتند:چرا.اين مضمون كه در جمله«الست اولى بكم»نسبت به آن اعتراف گرفته شده است همان است كه در آيه كريمه:النبى اولى بالمؤمنين من انفسهم[sup] (15) [/sup]پيامبر از مؤمنان به خود آنان اولى(و سزاوارتر)است وجود دارد.در اين جمله ولايت و سرپرستى و صاحب اختيارى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم بنحو گسترده‏يى بيان شده است زيرا اولويت و سزاوارتر بودن كسى از خود انسان بطور مطلق معنايش اين است كه هر گونه تصرفى كه خود انسان در مورد خودش مى‏تواند انجام دهد و هر فعلى كه صلاحيت دارد كه متعلق اين اولويت در مورد خود انسان باشد جمله مذكور آن را براى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بطور مطلق ثابت مى‏كند.
مفسران [sup](16) [/sup]از اين جمله آيه كريمه استفاده كردند كه انسان بايد پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم را از خودش بيشتر دوست بدارد و حكم آن حضرت را از اراده و خواست خود در وجود خويش نافذتر بداند.پس از اين كه آن حضرت اين اعتراف را از مسلمانان مى‏گيرد،مى‏فرمايد:من كنت مولاه فعلى مولاه،در اين جمله همان اولويت را كه از آيه مذكور استفاده شد براى على عليه السلام نيز قرار مى‏دهد و نمى‏تواند در اين جمله مولى به معناى ديگر غير از اولى باشد كه در اين صورت انسجام و تناسب دو جمله قطعات بهم خواهد خورد.با اين وصف دلالت اين جمله بر اين كه آن حضرت مانند پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم از هر مؤمنى به خود او اولى و سزاوارتر است ثابت و واضح است.
اشكال فخر رازى و پاسخ آن يادآورى اين نكته لازم است كه فخر رازى اشكالى ذكر كرده كه مولى به معنى اولى نمى‏تواند باشد زيرا اولى افعل تفضيل است و با من بكار مى‏رود.مثلا گفته مى‏شود زيد اولى من عمرو،ولى در مورد مولى آوردن من پس از آن صحيح نيست و گفته نمى‏شود زيد مولى من عمرو.
اين اشكال از ناحيه خود علماى اهل سنت پاسخ داده شده است.به شرح مقاصد تفتازانى [sup](17) [/sup]مراجعه شود.بيان تفتازانى اين است كه اگر مولى وصف و به معنى اولى باشد اشكال مذكور وارد است ولى مولى اسم و به معناى اولى است مانند اسماء افعال كه معانى آنها فعل مى‏باشند و اصطلاحا آنها را اسماء افعال مى‏گويند با اين وصف،ديگر جايى براى آن اشكال باقى نمى‏ماند .
قرينه دوم:آن حضرت پس از جمله مذكور دعا كردند و فرمودند:اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله (كه اين جمله به طرق متعدد و با سند صحيح روايت شده است)[sup] (18) [/sup]:
خدايا دوست بدار هر كه او را(على را)دوست بدارد و دشمن بدار هر كه او را دشمن بدارد و يارى كن هر كه او را يارى كند و واگذار هر كه او را واگذارد.
اگر على عليه السلام به عنوان يك مؤمن درباره‏اش اين دعا مطرح است و ويژگى خاصى مانند ولايت و سرپرستى براى وى مطرح نيست چه معنى دارد كه درباره محبت او تأكيد كنند به گونه‏يى كه دوستى و دشمنى او دوستى و دشمنى خداوند را در پى داشته باشد.وانگهى اين چيزى است كه از دين واضح و روشن است كه هر مؤمنى را بايد دوست داشت و از دشمنى وى بر حذر بود و اگر آن حضرت داراى ويژگى خاصى است آن ويژگى چيزى جز امامت و رهبرى نمى‏تواند باشد .علاوه مسئله يارى كردن و دست از يارى برداشتن براى يك مسلمان معمولى مطرح نيست،معلوم است كه على عليه السلام در سمتى و منصبى قرار گرفته است كه مسلمانان بايد وى را دوست بدارند و او را يارى كنند و تنها در اين صورت است كه دوستى او دوستى خدا و دشمنى او دشمنى خدا و يارى وى يارى خدا و خذلان وى خذلان خدا را بدنبال خواهد داشت.
با اين توضيح پاسخ از،اشكال ديگر اهل سنت نيز روشن مى‏شود كه جمله«اللهم و ال من والاه»را قرينه گرفته‏اند كه مولى به معنى دوست است در حالى كه قرينه بودن اين جمله براى زعامت و سرپرستى آن حضرت روشن‏تر است.
قرينه سوم:آن جمعيت سنگين كه تا حدود 120 هزار نفر [sup](19) [/sup]در كتابها ذكر شده و در صحنه غدير حضور داشتند،چگونه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم آنان را در آن صحراى گرم و سوزان متوقف مى‏سازد و اين شرايط ويژه را فراهم مى‏آورد و تنها اين مطلب را متذكر مى‏شود كه اى مسلمانان هر كه من دوست و يا ناصر و ياور او هستم على دوست و ناصر او است!آيا اين با حكمت آن حضرت سازگار است و آيا عقل چنين چيزى را تجويز مى‏كند؟!!
يادآورى اين نكته لازم است كه در برخى از كتب اهل سنت آمده كه اين جمله را پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بخاطر آن فرمودند كه برخى از مسلمانان در سفرى كه با على عليه السلام بودند از آن حضرت ناراحتى پيدا كرده بودند به گونه‏يى كه به خود آن حضرت درباره او شكايت كردند.پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم اين وضعيت را بخاطر آن مطلب بوجود آوردند كه مسلمانان درباره على عليه السلام بدبين و ناراحت نباشند.
پاسخ اين مطلب روشن است،زيرا:
اولا:ناراحتى چند نفر كه در قضيه‏يى از على عليه السلام ناراحت شدند دليل نمى‏شود كه آن حضرت آن جمعيت سنگين را بخاطر آن چند نفر متوقف سازند.
ثانيا:حضرت درباره آن مسئله شخصى هيچ تعرضى در آن صحنه ننمودند و اگر اين اجتماع تنها در آن رابطه بود شايسته بود آن مسئله را در آنجا مطرح فرمايند.
ثالثا:به فرض اين كه آن مسئله هم در كار باشد،انگيزه اين اجتماع انگيزه خاصى بود كه خود پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم آن را يادآور شدند و آن امامت على عليه السلام بود و قرينيت قرائن و صراحت آنها به گونه‏يى است كه آن مطلب بر فرض وجود آن به هيچ وجه مضر نيست،اگر مؤكد امامت آن حضرت نباشد.و همگان از اين بيانات دريافتند كه على عليه السلام شخصيت عادى و معمولى نيست،بلكه او يك رهبر است و مى‏بايست در رفتار و عملكرد و سلوكشان با وى اين مطلب را در نظر داشته باشند.
قرينه چهارم:فهم معناى امامت و رهبرى از جمله مذكور و برداشت آن توسط حاضران و غير آنان بود تا آنجا كه اين برداشت در اشعار و ادبيات طى قرنها آمده و در كتابها ذكر شده است .علامه امينى كتاب الغدير را بر اساس همين محور تأليف كرده است،يعنى اشعار شعرايى كه درباره غدير شعر گفته‏اند و مسئله امامت و رهبرى على عليه السلام را در اشعار خويش آورده‏اند در رأس آنان خود على عليه السلام و پس از آن حضرت،حسان بن ثابت و عمرو بن عاص و قيس بن سعد بن عباده و ديگر شاعران كه در طول قرنها اين معنى را از جمله مذكور استفاده كرده‏اند[sup] (20) [/sup]مطرح كرده است.
قرينه پنجم:تبريك و تهنيت از ناحيه مسلمانان چه اينكه اگر آن حضرت منصب و سمت جديدى پيدا نكرده بود و تنها تاكيد و يادآورى لزوم محبت و نصرت آن حضرت مطرح بود اين مطلب شايسته تبريك و تهنيت نبود.
قرينه ششم:در عبارت تهنيت عمر بن الخطاب[sup] (21) [/sup]ذكر شده است:«اصبحت مولاى و مولى كل مؤمن و مؤمنة»تو مولاى من و مولاى هر مؤمن و مؤمنين گرديدى و اين حاكى است از منصبى كه آن حضرت قبلا نداشته و بعد آنرا پيدا كرده است.
قرينه هفتم:حديث ثقلين در بسيارى از طرق همراه حديث غدير است چنانكه گفته شد و اين حديث به وضوح تمسك به اهل بيت و على عليه السلام را بطور مطلق بر مردم لازم مى‏سازد و اهل بيت را ملازم با قرآن يادآور مى‏شود و اين با زعامت و رهبرى مناسبت دارد.
پى‏نوشتها:
1) كتاب الولاية في طرق حديث الغدير للطبرى(الغدير،ج 1،ص 215 نقلا عن ضياء العالمين)،الدر المنثور:3/117 دار الفكر،اسباب النزول:ص 135 انتشارات الشريف الرضى.تاريخ مدينة دمشق :ج 42 ص 237 دار الفكر بيروت.
2) مجمع الزوائد:ج 9 ص 129،130،131،134 دار الفكر،تاريخ مدينة دمشق:ج 42 ص 205 234 دار الفكر،بيروت.
3) مجمع الزوائد:ج 9،ص 130،تاريخ مدينة دمشق:ج 42 ص 207،208،210،212،219،230،دار الفكر،بيروت .البداية و النهاية:ج 5 ص 185 و ج 7 ص 360 دار الكتب العلمية.
4) تاريخ بغداد:ج 8،ص 290،دار الفكر.
5) تاريخ بغداد:ج 8،ص 290،دار الفكر.
6) مجمع الزوائد:ج 9،ص 258 و 259 دار الفكر،تاريخ دمشق:ج 42 ص 219 دار الفكر،البداية و النهاية:ج 5،ص 184 دار الكتب العلمية.
7) الغدير:ج 1،ص 60 دار الكتاب العربى بيروت.
8) الغدير:ج 1،ص 72 دار الكتاب العربى بيروت.
9) الغدير:ج 1،ص 151 دار الكتاب العربى بيروت.
10) البداية و النهاية:ج 5،ص 186 دار الكتب العلمية،تهذيب التهذيب:ج 7،ص 297 دار الفكر .
11) تهذيب التهذيب:ج 7،ص 297 دار الفكر.
12) ينابيع المودة:ص .36
13) الغدير:ج 1،ص .344 350
14) به ص 17 مراجعه شود.
15) سورة الاحزاب:آيه .6
16) الكشاف:ج 3،ص 227 محاسن التاويل:ج 13،ص 227 البحر المحيط:ج 7،ص 212 روح المعانى :ج 22،ص .150
17) شرح المقاصد:5/273 منشورات الشريف الرضى ايران قم.
18) البداية و النهاية 5/184 188 دار الكتب العلمية،مجمع الزوائد 9/104 108.براى آگاهى از مدارك قرائن مذكور در حديث به ص 17 و 18 مراجعه شود.
19) السيرة الحلبية:ج 3،ص .308
20) الغدير:ج 1،ص 340 342،ج 2 ص 34 و 67 و 114 و 180 و 213
21) تاريخ بغداد:ج 8،ص 290،دار الفكر.
امامت در حديث غدير، ثقلين، منزلت ص 17
[/B]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 266]