آداب طبابت و وظايف طبيب از منظر اسلام

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: آداب طبابت و وظايف طبيب
درآمد
حرفه پزشكى ، از آن رو كه با جان ، ناموس و اسرار زندگى مردم سر و كار دارد، علاوه بر مقررات اسلامى ، در همه حرفه ها داراى آداب و احكام ويژه اى است كه رعايت آن براى پزشك مسلمان ، لازم و ضرورى است . در اين جا اشاره اى كوتاه به مهم ترين آداب آن خواهيم كرد.

1 - احساس مسئوليت
احساس مسئوليت ، از مهم ترين و اصلى ترين آداب پزشكى است ؛ زيرا اين احساس است كه پزشك را به رعايت وظايف اخلاقى ، قانونى و شرعى خود در مورد درمان بيمار، وادار مى سازد.
امام صادق (عليه السلام )، سخنى سخت تكان دهنده درباره مسئوليت پزشك حضرت مسيح (عليه السلام ) نقل فرموده است :
مسيح (عليه السلام ) مى گفت : ان التارك شفاء المجروح من جرحه شريك لجارحه لا محالة ...؛
آن كه درمان كردن زخم زخمديده اى را واگذارد، ناگزير، شريك كسى است كه زخم را بر بدن وى نشانده است .
اين سخن ، متكى بر منطق روشنى است كه نه تنها پيروان اسلام و مسيحيت ، بلكه هيچ پزشك با وجدانى نمى تواند آن را انكار كند. از اين رو، شايسته است همه پزشكان ، آن را قاب كنند و در مطب خويش ‍ بياويزند.
بر اساس اين منطق ، كوتاهى پزشك در درمان بيمار، به معناى سهيم بودن او در بيمارى و گاه ، هلاكت بيمار است . لذا پزشك ، مسئول است با همه توان براى درمان بيمار، تلاش كند و با هيچ بهانه اى نمى تواند از زير بار مسئوليت ، شانه خالى نمايد.
بر همين اساس ، معتقديم يكى از وظايف مهم دانشگاههاى علوم پزشكى ، برنامه ريزى براى پرورش حس مسئوليت شناسى در دانش پژوهان اين دانش است .

2 - تقواى پزشكى
تقوا در هر حرفه اى به معناى رعايت قوانين الهى در انجام دادن آن است . بنابراين ، تقواى پزشكى ، شامل همه آداب و احكام اسلامى در مورد اين حرفه است ؛ ليكن در تقواى پزشكى ، دو نكته اهميت فوق العاده اى برخوردار است : يكى خيرخواهى براى بيمار، و ديگرى تلاش براى درمان او. از اين رو، امام على (عليه السلام )، پس از توصيه پزشكان به تقوا، بلافاصله به اين دو مصداق بارز تقواى پزشكى اشاره مى فرمايد:
من تطبب فليتق الله ولينصح وليجتهد.(64)
هر كس طبابت پيشه كند، بايد كه از خدا پروا بدارد و خيرخواهى و جديت به خرج دهد.
((نصح )) كه در اين سخن بدان اشاره شد، به معناى خير خواهى و ((اجتهاد))، به معناى به كارگيرى همه توان است . بنابراين ، تقواى پزشكى بدين معناست كه پزشك براى حسن انجام وظيفه ، اولا بايد سود بيمار را در نظر بگيرد نه سود خود را. ثانيا بايد از همه توان فكرى و عملى خود براى درمان وى استفاده كند و پزشك با تقوا، كسى است كه در صرف وقت براى تشخيص بيمارى ، در تجويز دارو، در چگونگى درمان و طول آن ، به چيزى جز سود بيمار نينديشد.

3 - پاك دامنى
يكى از مصاديق مهم تقواى پزشكى ، عفت جنسى و پاك دامنى است . پزشك با تقوا، به خود اجازه نمى دهد از بيمار، سوء استفاده جنسى كند و حتى در نگاه كردن براى معاينه ، حدود اسلامى را رعايت مى نمايد، بدين معنا كه اگر از طريقى بجز نگاه كردن به مواضعى كه نگاه كردن به آن در اسلام ممنوع است ، بتواند بيمارى را تشخيص دهد، مبادرت به نگاه نامشروع نمى ورزد و در صورت نياز به اين كار نيز، به اندازه ضرورت ، اكتفا مى كند.

4 - اهتمام به تشخيص بيمارى
يكى از نكات آداب پزشكى كه در احاديث اسلامى بر آن تاكيد شده ، اهميت دادن به تشخيص بيمارى است . پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم ) به يكى پزشكان معاصر خود، چنين توصيه مى فرمايد:
لا تداو اءحدا حتى تعرف داءه .(65)
هيچ كس را درمان مكن ، مگر آن گاه كه بيمارى او را بشناسى .
مكرر شنيده مى شود كه به دليل تشخيص نادرست طبيب و داروى نامناسب ، بيمارى تشديد شده و گاه بيمار، هلاك شده است . رعايت اين ادب ، اقتضا مى كند كه پزشك ، همه توان خود را براى تشخيص بيمارى به كار گيرد و پيش از تشخيص آن ، اقدام به تجويز دارو نكند و اگر فرصت لازم براى تشخيص ندارد يا خسته است و يا به هر دليل ديگر، آمادگى لازم را براى اظهار نظر ندارد، معاينه بيمار و دادن دارو، به طور جدى خوددارى كند.

5 - تلاش براى شناخت داروهاى طبيعى
احاديث باب سوم از فصل اول تاءكيد دارند كه همه بيمارى ها به استثناى مرگ ، در نظام آفرينش ، دارو دارند و قابل درمان اند. برخى تصريح مى كنند كه خداوند براى همه بيمارى ها دارو نازل كرده است .
ظاهر اين دو تعبير اين است كه داروى همه بيمارى ها در طبيعت وجود دارد. بى ترديد، داروهاى طبيعى ، زيان كمتر و سود بيشترى براى درمان دارند. با عنايت به اين واقعيت است كه گياه درمانى ، به تدريج در كشورهاى پيشرفته رايج مى گردد.
بنابراين ، يكى از مسئوليت هاى مراكز علمى پزشكى ، تلاش براى كشف داروهاى طبيعى و آشنا كردن جامعه پزشكى با اين داروهاست .

6 - رعايت ضرورت در تجويز دارو
در روايات فراوانى اهل بيت (عليهم السلام )(66) تاءكيد شده است كه تا آن جا كه بدن ، قدرت تحمل بيمارى را دارد، بيمار نبايد به پزشك مراجعه كند؛ زيرا مصرف دارو بدون ضرورت براى سلامت انسان ، زيانبار است .
امام على (عليه السلام ) مى فرمايد:
امش بدائك ما مشى بك .
با درد خويش تا آن هنگام كه با تو مدارا مى كند، مدارا كن .
و از امام كاظم (عليه السلام ) روايت شده است :
ادفعوا معالجة الاطباء ما اندفع الداء عنكم ؛ فانه بمنزلة البناء قليله يجر الى كثيره .
تا زمانى كه بيمارى به جد با شما درگير نشده است ، درگير معالجه طبيبان نشويد، كه درمان ، به مانند ساختمان است كه مقدار كمى از آن ، شخص را به مقدار فراوانش مى كشاند.
طبق دلالت التزامى اين احاديث ، بر فرض ، اگر بيمارى اين رهنمودها را ناديده گرفت و به پزشك مراجعه كرد، پزشك متعهد و با تقوا، كسى است كه پس از معاينه ، اگر تشخيص داد بيمارى او جزئى است و نيازى به دارو ندارد، اقدام به نوشتن نسخه و تجويز دارو نمى كند، و اگر تشخيص داد كه مصرف دارو ضرورت دارد، بيش از انده لازم ، دارو تجويز نمى نمايد تا كيسه توليد كنندگان دارو را پر كند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 322]