رماني براي نوجوانان اما بزرگترها هم بخوانند...!!!! «خودتان برويد جنگ»

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: رماني براي نوجوانان اما بزرگترها هم بخوانند...!!!! «خودتان برويد جنگ»
اثر اكبر صحرايي
محمد مهدي طالقاني
كاش كمي بزرگتر بودم
نويسنده: اكبر صحرائي
تصويرگر: بهمن زارعيان
ناشر: انتشارات علمي و فرهنگي
پاييز 1386اكبر صحرايي سال 1378 با تأليف مجموعه داستان «كانال مهتاب» به دنياي حرفه اي نويسندگي وارد شد.
«هزار و نه»، «خمپاره هاي خواب آلود»، «پرونده 312» و مجموعه داستان «آنا هنوز مي خندد» نام صحرايي را بين نويسندگان مطرح ساخت. صحرايي برنده جايزه قلم بلورين نهمين (1381) و سيزدهمين (1385) جشنواره مطبوعات ايران در بخش دفاع مقدس، برگزيده داستان كوتاه اولين دوره جايزه ادبي اصفهان (1382)، برگزيده داستان هاي جنگ سال 1382 به انتخاب انجمن قلم ايران و بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس، برنده سرو بلورين پنجمين جشن فرهنگ فارس با مجموعه داستان طنز «خمپاره هاي خواب آلود» (1382)، برگزيده داستان كوتاه چهارمين (1384) و پنجمين (1385) همايش ادبي «سوختگان وصل» دانشگاه تهران و برگزيده اول رمان و مجموعه داستان دومين همايش «پاسداران اهل قلم» (1385) با رمان «پرونده 312» و مجموعه داستان «خمپاره خواب آلود» است.
معمولا خواننده با احتياط و ترديد به يك كتاب كه به نظر مي رسد به يك سوژه تكراري است نزديك مي شود. اين هم به خاطر نمونه آثار ضعيفي است كه مخاطب از قبل با اين موضوع آشنا شده و متأسفانه گاهي اين پيش داوري باعث مي شود كه يك اثر خوب خوانده و ديده نشود.
در ژانر جنگ تحميلي هشت ساله، آثار گوناگوني براي مخاطبان سني مختلف به نگارش درآمده كه در اغلب آنها به جذابيت هاي هنري و اصول داستان نويسي چندان پرداخته و توجهي نشده است و پيدا كردن كتابي قوي كه مخاطب را از چند صفحه اول به جلوتر بكشد گاهي سخت و دشوار است. هر چند در سال هاي اخير شاهد تغييراتي در اين زمينه بوده ايم.
اما رمان «كاش كمي بزرگتر بودم» اكبر صحرائي هر چند رماني براي نوجوانان است اما نقاط برجسته بسياري دارد كه بزرگترها هم، از خواندن آن پشيمان نخواهند شد. اين كتاب با وجود اينكه برگزيده كتاب فصل (زمستان 76) شده است اما هيچ گونه نقد و بررسي از اين كتاب در جايي نمي بينيم. و اين مهجوري حوزه نقد كتاب را دوباره به ما گوشزد مي كند و درحقيقت كتاب هاي خوبي به علت عدم معرفي مناسب ممكن است ديده نشدند.
روايت و نثر ساده و صميمي- كشش و گره هاي داستاني منطقي و روراستي راوي با مخاطب باعث مي شود مخاطب از همان خط هاي اول همراه داستان بشود و اين كاركرد هوشمندانه از طرف نويسنده اتخاذ شده است. «بچه مردم را به كشتن مي دهيد» مخاطب را در ابتدا از آن ذهنيتي كه دارد؛ جدا مي كند، تا با يك داستان، با شعارهاي هميشگي، روبرو مي شود، جدا شود. و به خودت مي گويي عجب پس در رمان هاي ما هم يك پدر مي تواند با اعزام فرزندش به جبهه مخالفت كند. نويسنده آرام تو را به دنياي نوجواني كه هنوز 13 ساله هم نشده است آشنا مي كند. نوجواني كه تمام لحظه هايش را با آرزوي جبهه رفتن ربط مي دهد و سير مي كنند. اين رمان اولين رمان كودك و نوجوان است كه در حوزه جنگ توسط انتشارات علمي- فرهنگي چاپ شده و جسارت اين ناشر در چاپ كتابي در حوزه ادبيات نوجوانان و جنگ قابل تقدير و اعتنا است. اين كتاب داستان جوانان و نوجواناني است كه از شعار پا را فراتر گذاشته اند و در يك پروسه خاص به شعور رسيده اند. در مقابل انبوه كتاب هاي حوزه دفاع مقدس كه قهرمانان شان از ابتدا آدم هايي كامل و آرماني و دست نيافتني هستند.
در اوايل داستان؛ در برشي احساسي، بخش هايي از نامه همكلاسي رزمنده (قاسمي) توسط معلم براي بچه ها خوانده مي شود و آتش اشتياق آنها را براي ديدن فضاي جبهه و جنگ بيشتر مي افروزد. هر چند كه خيلي سريع و بدون مقدمه لازم فورا با شهادت اين هم كلاسي روبرو مي شويم. در اين نامه قاسمي از ترس و اضطراب و پشيماني اوليه اش در اوايل اعزام مي گويد و از تلاش براي غلبه بر آن.
ديالوگ هاي اين رمان از نقاط قوت آن است و بسيار حرفه اي به رشته تحرير درآمده است و به ارتباط مخاطب بسيار كمك مي كند. و همچنين قهرمان هاي اين رمان افرادي با نگراني ها ترس ها و وابستگي هايي كه خود ما هم آنها را تجربه كرده و مي شناسيم هستند و اين باورپذيري رمان و در نتيجه انتقال مفاهيم ارزشي رمان را تسهيل كرده است و مخاطب را تحت تأثير قرار داده. مثلاً قهرمان داستان (سهراب) در يك آتش بازي سنگين دشمن از ترس خودش را خيس مي كند و در مراحل بعدي به مرور به بازسازي منطقي اين شخصيت و كنترل ترس او پرداخته مي شود.
نكته مهم اين رمان زميني ملموس وباورپذيري بودن قهرمان اين رمان (سهراب) است نه اين كه اسطوره هاي غريب با رفتار و عملكردي بعيد و آرماني.
در بخش ديگر از كتاب كه با تيترهاي مناسب انتخاب شده اند- شاهد صحنه حمله هوايي دشمن به يكي از پادگان هاي شيراز هستيم كه در پايان آن، پدر در يك دوئل نفس گير پس از مدت ها مخالفت دست از عزيزش مي شويد و اجازه مي دهد كه پسرش به جبهه برود در پرده اي از غم اشك او را بدرقه مي كند.
روايت دست بردن در شناسنامه ها و تغيير تاريخ تولدها و پاسداراني كه گاهي اين نوجوانان را در اتاق تله شناسايي و از اعزام آنها جلوگيري مي كنند- تصور كودكانه مسعود از جبهه وايستگاه هاي صلواتي اش (شربت و آب ميوه) و بعد رشد و بالندگي او در آن محيط خاص- رضايت نامه هاي قلابي و صحنه شهادت پسر بابا رستم كه بغض را به گلوي مخاطب مي آورد و اشك را بر چهره جاري مي كند- اين موارد تعدادي از لحظه هاي زيباي رمان مي باشد.
¤
نويسنده با يك پرداخت روانشناسانه سهراب را نشان مي دهد كه با كشتن يك سوسك سياه بزرگ سعي دارد شجاعت و بزرگ شدنش را به همه نشان بدهد وبعد از اين عمل شجاعانه! راهي محل اعزام رزمندگان مي شود... استفاده از نمادهاي ملي (شاهنامه) سهراب و بابا رستم براي چند شخصيت كليدي رمان يادآور مفاخر ملي اين ملت در كنار اعتقادات مذهبي رزمندگان، يادآوري مناسبي به وجود آورده است. هر چند رستم هم در اين داستان بالاي پيكر فرزند غرق به خونش نشسته است؛ در شاهنامه پدر و پسر در دو سو جنگ قرار دارند- ولي در اينجا هر دو در يك جبهه مي جنگند و رستم آقاي صحرايي به عبارتي با دستان خودش سهراب (امير) را به قربانگاه آورده است و رستم چه زيبا در خود مي شكند و درد از دست دادن فرزند به خوبي در حالات او بيان شده است و همچنين استواري او بعد از اين حادثه زيبا به تصوير درآمده است.
در كنار اين نكات مثبت شتاب نويسنده در به پايان رساندن سرانجام داستان و شتاب زدگي اش در پايان رمان در سكانس آزادسازي خرمشهر براي مخاطب حرفه اي مشهود است و به نظر مي رسد مطرح كردن داستان ابراهيم و اسماعيل در ص 59 به كمي پرداخت بيشتر احتياج داشته باشد و همچنين در صحنه ديدن جنازه همكلاسي شهيد انتظار واكنشي متفاوت با توجه به سن (سهراب) مي رود.
¤
در اين رمان از طنزهاي در ميان فصلها استفاده شده است كه به خوبي در جاي خود قرار گرفته اند و در كنار اين كه لبخندي بر لبان مخاطب مي آورند باعث افزايش گيرايي رمان شده اند و زيباترين اين طنزها، به اشتباه اسير گرفتن چند ايراني توسط قهرمان داستان مي توان اشاره كرد كه به جذابيت رمان افزوده است و همچنين اسم عزرائيل براي مسئول آبرساني و همچنين وقتي پدر مي گويد «بزرگ كه شدي برو جنگ» و (سهراب) با گريه مي گويد: جنگ تمام ميشه و با غصه مي گويد و طنز تلخي در اين جمله- هست آرزو براي ادامه جنگ چيزي كه به خودي خود خوب نيست و اين نشان مي دهد سهراب چه كودكانه به جنگ مي نگرد مثل يك بازي كودكانه...
¤
يكي از نقاط قوت كتاب تصويرگر كتاب (بهمن زارعيان) با تصويرگري هنرمندانه خود به ارتباط مخاطب با متن اثر بسيار كمك شاياني كرده است و نمادهاي پلاك- چفيه- و همچنين ماهي به خوبي و در جاي خودش استفاده شده و با استفاده از حالات صورت تا حدي به معرفي شخصيت ها پرداخته است و به جاي نماد تكراري كبوتر در اين اثر به زيبايي طراح از ماهي استفاده كرده است. ماهي و تشنگي، ماهي لغزندگي، ماهي بازي گوشي، ماهي و شايد عشق.
¤
در پايان مي توان اين رمان را نمونه موفقي از آثار قوي و در خور توجه حوزه دفاع مقدس ناميد كه بار هنري اثر دوشادوش پيام ارزشي آن به پيش رفته است و خواننده را چه بزرگ و چه كوچك به برشي كوتاه از دوران گذشته اي نه چندان دور از تاريخ پرافتخار اين سرزمين مي كشاند و روايتي سليس و روان و باورپذير براي نسلهاي بعد به ارمغان گذاشته است. اميد است با توجه به خريد اين اثر از طرف «سيما فيلم» اين كار به تولد يك اثر سينمايي قوي در اين حيطه نيز بينجامد چرا كه اين رمان ظرفيت تبديل شدن به يك كار قوي را در خود دارد.
چهارشنبه 6 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 129]