گل گشت

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: گل گشت
اصفهان
تاريخچه اصفهان
اصفهان در ميان شهرهاي ايران گوهري يگانه است كه در پي فراز و فرودهاي تاريخي و از پس غبار قرون و اعصار همچنان درخششي ناب و سحرانگيز دارد. چنان تازه و پرطراوت است كه گوئي هم امروز پا به عرصه هستي نهاده و چنان اصيل و ريشه دار كه گوئي همواره بوده. فرهنگ غني و طبيعت زيباي اصفهان هماهنگي شگفتي دارند چنانكه گوئي بازتاب يكديگرند.گنبدهاي فيروزه اي ، آسمان آبي را طنين تكرار بخشيده ، گلدسته هاي بلند ، نداي خاموش چنارهاي كهنسال را كه آيه هاي خاكي خداوندند به بانگي رسا نغمه توحيد سرداده و نقش و نگار گل و بوته ها و اسليمي ها ، باغهاي خرم و شاخه هاي پرشكوه را بي خزان و جاودان كرده و جلوه هاي رنگ و نور در كاشي ها ، آفتاب درخشان اصفهان را معناي تازه اي بخشيده است.اصفهان از ديرباز بخاطر وجود پربركت زاينده رود ، اين سرچشمه حيات ، از كانونهاي مهم زندگي در اين سرزمين بوده است ، چنانچه در تمامي ادوار تاريخي شناخته شده از شهرهاي مهم ايران به شمار ميرفته است.در دوره هخامنشي آن را گابا يا گي مي ناميده اند كه بعدا به جي تبديل شده و از اقامتگاههاي ويژه پادشاهان و از استانهاي مهم ايران بوده است. در دوره اشكاني نيز اصفهان يكي از چهار ايالت پهله قديم و از مراكز مهم حكومت اشكاني بوده است . قلعه سارويه و گنجينه بزرگ كتاب آن مربوط به همين دوره است. در دوره ساساني اصفهان مركز تجمع سپاهيان و پادگان مركزي ايران بوده است و از همين رو آن را اسپاهان يا سپاهان ناميده اند. اصفهان در سال 21 هجري به تصرف سپاهيان اسلام در آمد و در سده هاي چهارم و پنجم هجري در دوره حكومت ديلميان اصفهان پيشرفت و عمران بسياري يافت ، كتابخانه بزرگي داشت و مهمترين مركز علوم ديني ، ادبي و فلسفي در ايران بود. در همين دوره است كه ابن سينا دانشمند و فيلسوف بزرگ ايران به تدريس مي پردازد و چندي نيز وزارت مي يابد.اصفهان در دوره سلجوقي و صفوي كه بعنوان پايتخت برگزيده شده به اوج شكوه و عظمت خود دست يافت و يكي از بزرگترين و آبادترين شهرهاي جهان بود. در فاصله ميان دوره سلجوقي و عصر صفوي يعني در دوره اوج و شكوفائي دو مصيبت بزرگ نيز بر اصفهان وارد آمد. يكي حمله مغول در قرن هفتم و ديگري قتل عام تيمور در اواخر قرن هشتم . اما اصفهان آنچنان كه در طول تاريخ پرفراز و نشيبش نشان داده بار ديگر از ميان آتش و خاكستر سربرآورد شكوه گذشته را باز يافت .اكنون اصفهان بعنوان يكي از زيباترين شهرهاي جهان با پشتوانه عظيم فرهنگي ، هنري ، صنعتي و اقتصادي خود مورد توجه جهانگردان و ايرانگردان داخلي و خارجي قرارگرفته است.

مسجد آقا نور
در محله دردشت اصفهان مسجدي قرار دارد كه طبق سنتهاي معماري ايران به صورت 4 ايوانه طراحي شده است. وروديهاي مسجد آقانور در ضلع شمالي و شرقي مسجد قرار گرفته كه توسط كوچه هاي اطراف به بازار دردشت و محله اي به همين نام مربوط مي شود.
باني مسجد «نورالدين محمد اصفهاني» از افراد خير و نيكوكار است كه ساختمان مسجد را در زمان سلطنت شاه عباس اول شروع كرده است اما در اولين سال سلطنت شاه صفي به اتمام رسيده است. كتيبه سردر مسجد كه به خط محمد رضا امامي و تاريخ 1039 هجري قمري است بيانگر همين مطلب است. كتيبه اي كه در ايوان جنوبي مسجد وجود دارد به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي مورخ به سال 1258 هجري زمان محمد شاه قاجار است. خطاط اين كتيبه محمد باقر شيرازي است در اشكال مربع شكلي كه در داخل اين ايوان وجود دارد با خطوط بنايي ساده لاجوردي بر زمينه آجري و خط بنائي حنائي بر زمينه فيروزه اي، آيات قرآن نوشته شده است. در ايوان شرقي مسجد نيز با خط نستعليق به رنگ زرد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي اشعاري نوشته شده است. مصراع آخر اشعار ماده تاريخي است كه سال 1034 را نشان مي دهد. يكي از نفايس مسجد آقا نور شبستان زيبا و جالب آن است. نور اين شبستان بوسيله قطعاتي از سنگ مرمر شفاف تامين مي شود ستونهاي شبستان مسجد نيز بسيار جالب توجه هستند. بر طرفين محراب شبستان با خط بنائي مشكي ساده بر زمينه زرد عبارات مذهبي نوشته شده است سردر خارجي اين شبستان نيز با كاشي گره و خطوط بنائي تزئين شده است. اين شبستان در قرن سيزدهم به مسجد الحاق شده است. سردر شمالي مسجد آقانور كتيبه اي دارد كه به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي به وسيله محمد باقر شيرازي كتابت شده است. مضمون اين كتيبه آيات قرآن مجيد است. مسجد آقانور در جنگ تحميلي آسيب هاي بسيار ديده كه به شيوه اول بازسازي شد.
مسجد لنبان
مسجد لنبان از مساجد زيباي اصفهان است كه در محله قديمي لنبان واقع شده است. اين مسجد در زمان شاه سليمان صفوي بر خرابه هاي مسجدي بنا شده كه در قرن هشتم احداث شده بود. خطوط باقيمانده بر دو لوح كاشي به خط ثلث سفيد بر زمينه لاجوردي رنگ و قلم محمدرضا امامي نوشته شده است. تاريخ اين كتيبه سال 1080 هجري قمري است. مردم اصفهان براي مسجد لنبان احترام خاصي قائل هستند و عقيده دارند حضرت امام حسن (ع) در اين مسجد نمازگزارده اند. بر بالاي در ورودي مسجد به خط نستعليق سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي اشعاري نوشته شده كه نويسنده محمد رضا امامي و تاريخ آن 1080 هجري قمري است. مفاد اين كتيبه از تعميرات مسجد در زمان شاه سليمان صفوي حكايت مي كند. كتيبه سر در مسجد لنبان در قرن سيزدهم هجري به مسجد اضافه شد و تاريخ آن 1256 هجري قمري است نويسنده اين كتيبه محمد باقر شيرازي است كه به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي آيات قرآني با كتابت كرده است.
مسجد سيد
يكي از بناهاي با شكوه و نفيس شهر اصفهان مسجد سيد است. اين اثر ارزنده و مشهور كه در ضلع جنوبي خيابان مسجد سيد واقع شده از حيث مطالعه معماري و هنر كاشيكاري مخصوصا گره كشي، خط بنائي و كاشي 7 رنگ در شمار بهترين آثار قرن 13 هجري قرار دارد. ساختمان مسجد سيد زير نظر مرحوم حجت الاسلام سيد محمد باقر شفتي معروف به سيد شروع شد. اما عمر آن مرحوم براي پايان آن وفا نكرد. بنابراين بقيه كارهاي آن زير نظر فرزند و نوه او ادامه يافت.
مسجد سيد با چهار در اصلي، دو شبستان بزرگ، دو گنبد كوچك و بزرگ، دو چهلستون، دو مهتابي وسيع كف حياط، چهار مهتابي طبقه فوقاني، سه ايوان و يك گلدسته معظم، ساعتي رفيع و بيش از 45 حجره و چند دهليز جمعا8075 متر مربع مساحت دارد. پس از انقراض صفويه با ركودي كه گريبانگير وضع اقتصادي كشورمان شده بود كه كاشيكاري و بطور كلي مسجد سازي دچار وقفه محسوسي شد. بنابراين اگر بگوئيم مرحوم سيد با آغاز ساختمان مسجد سيد بار ديگر احداث مسجد در ايران را رونقي تازه بخشيد سخني به گزاف نگفته ايم. سردر شمالي مسجد كه ورودي اصلي به حساب مي آيد دري رفيع با دوسكو از سنگ پارسي است كه طرفين آن تزئيناتي از كاشي 7 رنگ و گل و بته و كيبه هائي به خط ثلث جاي گرفته اند. اين كتيبه ها شامل آياتي از قرآن كريم است. سر در جنوب غربي كه آن نيز يك ورودي رفيع است با كاشيهاي 7 رنگ و كتيبه ها و اسپرهاي مكتوب تزئين شده است. كتيبه هاي اين سردر به خط محمدباقر شيرازي خوشنويس بزرگ عصر قاجار كتابت شده است. سر در جنوب شرقي با جلوخاني وسيع همچون نگيني در كوچه مي درخشد. در اسپرهاي طرفين اين سر در اشعاري به خط نستعليق بسيار زيبا در مده مرحوم سيد به چشم مي خورد مسجد سيد از نوع مساجد چهار ايواني است كه ايوان شمالي با كاشيهاي 7 رنگ و گل و بوته اسليمي تزئين شده است. ايوان جنوبي جلوي شبستان زيرگنبد قرار دارد. ايوان هاي شرق و غرب در جلو شبستان زمستاني مسجد واقع شده اند.
سه شنبه 5 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 200]