چالشهايي اخلاقي در مورد نسبت ما و حيوانات

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: چالشهايي اخلاقي در مورد نسبت ما و حيوانات
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: چه مشخصه انساني‌اي باعث مي‌شود كه ما براي انسان وضعيت اخلاقي‌اي قائل شويم كه براي غيرانسان قائل نيستيم؟ پيدا كردن پاسخي مناسب براي اين سؤال به همان اندازه كه براي فلاسفه داراي اهميت است در خارج از دنياي فلسفه و در ميان كساني كه به مطالعه برخورد انسانها با حيوانات غيرانسان مي‌پردازند نيز اهميت پيدا مي‌كند.

از نظر برخي پاسخ دادن به اين سؤال به ما توانايي درك بهتر طبيعت انسان و اجبارهاي اخلاقي او را مي‌دهد. برخي معتقدند كه پاسخ به اين سؤال انسانها را از بقيه حيوانات مجزا مي‎‌كند و مي‌تواند فصل مشترك خوبي بين انسان و حيوان باشد. كساني كه بر اين باورند سعي مي‌كنند به اشكال مختلف رفتارهاي انساني‌اي را كه منجر به ناراحتي، رنج و نهايتا مرگ حيوانات مي‌شوند توجيه كنند. البته شمار زيادي از فلاسفه، بر خلاف اين ديدگاه، معتقدند كه تمايز اخلاقي قائل شدن بين انسانها و حيوانات و ناديده انگاشتن توجهات اخلاقي نسبت به حيوانات به هيچ وجه قابل دفاع نيست.

اينكه مي‌گوييم موجودي استحقاق دارد كه مورد توجه اخلاقي قرار گيرد به اين معناست كه يك سري حقوق اخلاقي‌اي تعريف شده‌اند كه اين موجود استحقاق برخورداري از آنها را داراست. و معمولاً موجودي كه مورد توجهات اخلاقي قرار مي‌گيرد ممكن است به لحاظ اخلاقي مورد بي‌انصافي نيز قرار گيرد. به طور معمول چنين تصور مي شود كه تنها انسان است كه داراي چنين حقوقي است و پاسخ دادن به اين سوال كه چرا فقط انسان ممكن است مورد بي انصافي قرار گيرد كار چندان راحتي نيست.

انسان يكي از اعضاي گروه آدم‌سانهاي انديشه ورز محسوب مي‌شود كه تنها خود را داراي حقوق اخلاقي مي‌داند اما براي اين سؤال كه چرا براي خود چنين حقي قائل هست پاسخي ندارد. اين موجودات تنها بر اساس فيزيولوژي و ژنتيك يكديگر را مي‌شناسند و بدون توجه به ويژگيها، جنسيت و يا نژاد هم‌نوعان خود را از ساير موجودات مجزا مي‌كنند. البته برخي مي‌گويند تمايز بين انسان و ساير موجودات تنها به دليل ويژگي‌هاي ژنتيكي و فيزيكي اتفاق نمي‌افتد. اين تمايز بيشتر به جهت توانايي‌هاي خاصي است كه فقط در انسان وجود دارند.

اما انسان داراي چه توانايي‌هايي است كه به سبب آن توانايي‌ها مي تواند چنين حقوقي داشته باشد؟ توسعه پيوندهاي خانوادگي، پيدا كردن راه حل براي مسائل اجتماعي، بيان احساسات، استفاده از زبان، و يا فكر كردن از جمله اين توانايي‌ها مي‌توانند باشند. اما امروز ثابت شده است اكثر اين توانايي ها منحصر به انسان نيستند و اغلب آنها با حيوانات مشترك هستند. به عنوان مثال شمار زيادي از حيوانات همچون انسانها تشكيل خانواده مي دهند و روابط خانوادگي خود را حفظ مي كنند. برخي از آنها اين روابط را براي مدت طولاني كنترل مي كنند و حتي در اين راه ممكن از جان خود را به خطر بياندازند.

اكثر حيوانات زندگي اجتماعي را در قالب گروههاي جمعي اي كه دارند تجربه مي كنند و قطعاً در اين زندگي جمعي با مشكلاتي مواجه هستند بايد راه حلي براي آنها بيابند. پس با اين توصيفات مسائل زندگي اجتماعي منحصر به انسانها نمي شود. احساسات نيز چيزي نيستند كه تنها در انسانها وجود داشته باشند. ثابت شده كه حيوانات نيز از مرگ و رنج هم نوعان خود آزرده مي شوند. پس با اين ترتيب نمي توان گفت اين توانايي ها مختص انسان ها هستند و به سبب وجود آنها انسان داراي حقوق اخلاقي مشخصي است.
دوشنبه 4 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 125]