جامعه - تلنگرهاي آموزشي

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: جامعه - تلنگرهاي آموزشي

جامعه - تلنگرهاي آموزشي

اميرعباس ميرزاخاني:شايد يكي از شاخص‌ترين تفاوت‌هاي تعليم و تربيت در گذشته و حال، لزوم توجه آموزگاران به مشكلات متعدد تعليم و تربيتي دانش‌آموزان باشد كه اين امر ناشي از درگيري دانش‌آموزان امروزي يا نابساماني متعدد، اعم از آموزشي و پرورشي است.

در نگاهي كلي مي‌توان مشكلات آموزشي- پرورشي كودكان و نوجوانان را از مواردي چون ناتواني در فراگيري آموزش‌ها تا انواع نابساماني‌هاي روحي- رواني دانست كه به اين ترتيب جاي بحثي نمي‌ماند كه آموزگاران موظف‌اند بخشي از نيازهاي اين دانش‌آموزان را پاسخ گويند. از نگاهي ديگر اگر آموزگاران نخواهند يا نتوانند نابساماني ذهني- جسمي دانش‌آموزان‌شان را برطرف كنند، بي‌ترديد دانش‌آموزان به دليل درگيري‌هاي ذهني‌شان آنچه را كه آموزش داده مي‌شود، فرا نمي‌گيرند.
در اين بررسي سعي شده تا 10 راهكار ساده اما مهم براي برقراري ارتباط آموزگار با دانش‌آموزان با هدف رفع مشكلات مختلف آنها ارائه شود.
با دانش‌آموزان مرتبط شويم
آموزگار به صندوقچه اسرار دانش‌آموزان تبديل شود، سخنان آنها را بشنود و سعي كند بي‌آنكه ديگران را به شكلي نادرست در جريان مشكلات آنها قرار بدهد، مشكلات را به بهترين نحو با والدين و اولياي مدرسه در ميان گذاشته و تلاش خود را در جهت رفع آنها معطوف كند.
اعتماد دانش‌آموز به آموزگار باعث مي‌شود تا دانش‌آموز آزادانه مسائلش را با آموزگار در ميان بگذارد و از او كمك بخواهد. براي آنكه بتوانيم دانش‌آموزان و مشكلات آنها را شناخته و ياري‌شان كنيم، دقايق پاياني كلاس را هر بار به گفت‌وگو با يك يا چند نفر از دانش‌آموزان اختصاص دهيم تا از علايق، خواسته‌ها و مشكلات آنها آگاه شويم. در سايه اين شناخت و آگاهي، برقراري ارتباط آسان‌تر و رفع مشكلات سهل‌تر خواهد شد. از سوي ديگر، ارتباط منطقي و صميمي دانش‌آموز و آموزگار، احساس آرامش را بر كلاس درس حاكم مي‌كند و اين احساس خوشايند فرآيند آموزش- فراگيري را به حركتي دلچسب و تاثيرگذار تبديل مي‌كند.
اختصاص ساعت‌هايي خاص به گفت‌وگو با دانش‌آموزاني كه با مشكلات بيشتري روبه‌رو هستند، بسيار راهگشاست.
او را به سوي خوب بودن سوق دهيم
روان‌شناسان معتقدند سرآغاز تصحيح رفتارهاي ناشايست دانش‌آموزان تفسير خوب رفتارهاي نادرست آنهاست؛ به اين معني كه براي مقابله با رفتارهاي ناپسند دانش‌آموزان، به جاي دعوا و مشاجره، با آنها به خوبي و با منطق و آرامش برخورد كرده و رفتار آنها را به گونه‌اي ديگر يا از نگاهي ديگر تعبير و تفسير كنيم.
دانش‌آموز ناآرام سعي دارد تا به هر شكل ممكن نظم كلاس را به هم بريزد و آموزگار و همكلاسي‌هايش را آزار دهد؛ كه اين ناآرامي و اذيت ممكن است به دلايل مختلف اعم از ابتلا به بيش فعالي، نابساماني‌هاي روحي- رواني، نياز به جلب توجه و... بروز كند. اما علت هر چه هست، نبايد با او برخوردي تند و خشن داشت. گفت‌وگو با او و تفسير رفتارهاي ناپسند او به گونه‌اي ديگر، دانش‌آموز را از ادامه روند نامناسبي كه در پيش گرفته، باز مي‌دارد.
به‌طور مثال، هنگامي كه با شيطنت سعي دارد تا نظم كلاس را به هم بريزد، به جاي خشمگين شدن، تنها به گفتن اين عبارت بسنده كنيد كه: «او سعي دارد تا با شوخي‌هايش خستگي را از تن همه ما به در كند.» استفاده از عبارت‌هايي از اين دست دانش‌آموز را شرمنده مي‌كند و او را به سوي تصحيح رفتار خويش سوق مي‌دهد.
راهنمايي‌ها بايد ساده، كوتاه و كارا باشد
جوانان و نوجوانان، حتي كودكان از نصيحت بيزارند و هر چه صحبت‌ها به سوي نصيحت و پرگويي پيش برود، نتيجه عكسي را به دنبال دارد. بنابراين با كوتاه‌ترين اما بهترين و تاثيرگذارترين عبارت‌ها آنها را راهنمايي كنيد. به جاي ريز شدن در مسائل و بحث و گفت‌وگوي بيهوده، تلاش كنيد تا با فهرست‌بندي مطالب و پرداختن به نكات كليدي و مورد نظر، در كوتاه‌ترين زمان ممكن به بهترين نتيجه دست يابيد.
روان‌شناسان عقيده دارند براي نتيجه‌گيري بهتر، كافي است كليدهاي موفقيت به صورت خلاصه و فهرست‌وار به آنها ارائه شود و هر بار تنها يادآوري كوتاهي درباره سرفصل‌ها صورت بگيرد. ذهن دانش‌آموزان خود به خود و بر اساس داده‌هاي كليدي، راه صحيح را پيدا خواهد كرد. اين روش براي آموزگاران و والدين توصيه شده و پرگويي مضرترين شيوه براي تصحيح رفتار دانش‌آموزان است.
دوستي و رفاقت را شكوفا كنيد
روان‌شناسان بر اين باورند كه همسالان بيش از ديگران يكديگر را باور دارند و به سخنان و رفتارهاي يكديگر اعتماد مي‌كنند. بنابراين با شكل‌گيري رفاقت‌هاي درست، خوب و محكم مي‌توان بسياري از مشكلات جوانان و نوجوانان را برطرف كرد.
از آنجايي كه آموزگار بيش از هر فرد ديگري به اخلاق و روحيه تك تك دانش‌آموزان واقف است، از اين رو به خوبي مي‌تواند شاگردانش را براي يافتن دوست خوب راهنمايي كند. ترتيب دادن بازي‌ها و فعاليت‌هاي درسي گروهي، بازديدهاي علمي- تفريحي و... نه تنها راهكار مناسبي براي ارتباط بيشتر دانش‌آموزان با يكديگر است، بلكه زمينه ساز شناسايي بيشتر دانش‌آموزان و يافتن دوستان خوب با نظارت آموزگار است. به اين ترتيب، كودكان، جوانان و نوجوانان با يافتن و حفظ دوستي‌هاي خوب مي‌توانند بسياري از مشكلات روحي- رواني خود را برطرف كنند.
آموزش‌ها را به حد نياز ارائه كنيم
اگر چه در دنياي پرتلاش امروز، كم كاري و سهل‌انگاري نتيجه‌اي جز شكست را به دنبال ندارد، اما لازم است آموزش‌ها در كمترين زمان و ميزان ممكن، اما به بهترين و موثرترين شيوه ارائه شود تا دانش‌آموزان بيشترين بهره را از آن بگيرند. از سوي ديگر آموزش‌ها، به ويژه تكاليفي كه به آنان ارائه مي‌شود بايد در حدي باشد كه علاوه بر آنكه دانش‌آموز به هدف نهايي خود يعني فراگيري بهتر و موفقيت بيشتر دست يابد، امكان رشد ابعاد ديگر شخصيت او را نيز فراهم كند. به اين معني كه اگر ذهن دانش‌آموزان نه تنها به سوي آموزش، بدون پرورش و تفريح متمركز شود، او به فردي فرسوده، خسته، عصبي، گوشه‌گير و يك بعدي تبديل مي‌شود و آنطور كه بايد، شكوفا نخواهد شد.
بنابراين سعي كنيد تا در حد توان، نياز و استعداد هر دانش‌آموز به او آموزش‌ها را ارائه دهيد و از او طلب كنيد.
آنچه را بيشتر از توان اوست، نخواهيد
آمارها نشان مي‌دهد بسياري از دانش‌آموزان به دليل آنكه تحت فشار خانواده يا اولياي مدرسه قرار گرفتند به سرعت ترك تحصيل كرده يا به لجبازي، آنطور كه بايد، روند آموزش و پرورش‌شان را پي نگرفته‌اند. روان‌شناسان معتقدند يكي از شاخص‌ترين علل موفقيت يا شكست دانش‌آموزان، شناخت توانايي‌ها و علايق آنها توسط والدين، آموزگار و اولياي مدرسه و مهم‌تر از همه خود اوست، كه پس از اين شناخت، تنها پرورش استعدادها و توانايي‌هاي او مي‌تواند دانش‌آموز را به سر منزل مقصود برساند.
به تغييرات حساس باشيد
آموزگار نخستين شخصي است كه از تغييرات، چه مثبت و چه منفي مطلع مي‌شود. بنابراين مي‌تواند به عنوان حسگري فعال و هوشيار وضعيت درسي- رفتاري دانش‌آموزش را شناخته و كاستي‌ها را برطرف كرده و توانايي‌ها را تقويت كند.
به عقيده روان‌شناسان به هر ميزان آموزگار ارتباط صميمانه‌تري با دانش‌آموزان داشته باشد، به همان ميزان شناسايي ضعف‌ها و قوت‌ها آسان‌تر و سريع‌تر بوده و امكان يافتن راه‌حلي براي رفع ضعف‌ها، محتمل‌تر است.
تمركز دقيق آموزگار روي رفتار دانش‌آموزان حين تدريس، نخستين گام براي شناسايي وضعيت دانش‌آموزان است. حركت‌هاي نابجا، حواس پرتي، خستگي و كلافگي، عصبانيت و بي‌تفاوتي، شيطنت و بي‌نظمي و... همگي رفتارهاي غيرارادي است كه در زمان تمركز دانش‌آموز در حين تدريس آموزگار به خوبي نمايان مي‌شود. حساسيت به تغييرات به راحتي آموزگار را براي شناسايي و حل مسائل و مشكلات دانش‌آموز راهنمايي مي‌كند.
با والدين ارتباط تنگاتنگ و صميمي داشته باشيد
اگر چه جلسه‌هاي انجمن اوليا و مربيان جلسه‌هايي است كه با هدف رفع معضلات آموزشي- پرورشي برگزار مي‌شود، اما در اغلب موارد آنطور كه بايد كارا نيست. بنابراين لازم است تا آموزگار با برنامه‌ريزي از والدين دانش‌آموزان دعوت كند تا با تمركز و فرصت كافي درباره هر يك از دانش‌آموزان بحث و گفت‌وگو كند. ارتباط دائمي و صميمي والدين و آموزگار به صورت هفتگي يا ماهيانه مي‌تواند بسياري از مشكلات آموزشي- پرورشي دانش‌آموزان را برطرف كند.
نكته مهم آن است كه والدين و آموزگار بايد با ديدي مثبت در جلسه‌هاي خصوصي حضور يابند تا تبادل نظر و شناسايي نقاط قوت و ضعف به خوبي انجام شود.
مشكلات رفتاري دانش‌آموز را جدي بگيريم
بروز رفتارهاي نابجا، نشان از آشفتگي‌هاست. دقت در رفتار تك تك دانش‌آموزان اعم از رفتارهاي ناهنجار، شيطنت‌هاي نابجا، ترس در رفتار و حركات، غيبت‌هاي بي‌دليل و زياد، عدم‌تمركز در كلاس درس، بي‌قراري و ناآرامي كه به اضطراب ختم مي‌شود، افت درسي، بي‌علاقگي به حضور در فعاليت‌هاي جمعي اعم از فعاليت‌هاي درسي و غير درسي و... همه نشان‌دهنده آشفتگي ذهني دانش‌آموز است. بروز اين رفتارها گاه براي جلب توجه آموزگار، دانش‌آموز ديگر يا حتي والدين است، اما در مواردي نيز شيوه‌اي براي منحرف كردن تمركز آموزگار و اولياي مدرسه و والدين از ناكامي‌ها و ناتوانايي‌هاي آموزشي- رفتاري او است.
بنابراين لازم است تا آموزگار به دقت رفتارهاي دانش‌آموزان را زير نظر بگيرد و به سرعت تغييرات را شناسايي كند و درصدد رفع آنها برآيد.
از الگوهاي رفتاري و شيوه‌هاي تصحيح رفتارها آگاه باشيم
آگاهي و تسلط آموزگار به رفتارهاي دانش‌آموزان و رده‌هاي سني مختلف به ويژه رده سني كه عهده‌دار تعليم و تربيت آن است، نه تنها باعث مي‌شود تا آموزگار عملكرد و رفتاري منطقي در مقابل دانش‌آموزان داشته باشد، بلكه باعث مي‌شود تا به سرعت كج‌رفتاري‌ها را شناسايي كرده و الگوي صحيحي را براي تصحيح رفتارها برگزيند. روان‌شناسان تسلط آموزگار بر روان‌شناسي و رفتارشناسي كودكان، نوجوانان و جوانان را ضروري مي‌دانند و معتقدند هر قدر آموزگار به روان‌شناسي كودكان و نوجوانان آگاه‌تر باشد، به همان ميزان در امر تعليم و تربيت موفق‌تر خواهد بود.
رعايت اين نكته براي والدين و اولياي مدرسه نيز بسيار ضروري است.
با نگاهي اجمالي به بحث مي‌توان به راحتي به نقش تاثير‌گذار آموزگار و اولياي مدرسه در تعليم و تربيت صحيح دانش‌آموزان پي برد؛ تاثيري كه شايد بتوان اثر آن را موثرتر از عملكرد و رفتار والدين دانست.
دوشنبه 4 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 154]