بررسي اخلاق و عرفان اسلامي در آخرين شماره ماه‌نامه «معرفت»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي اخلاق و عرفان اسلامي در آخرين شماره ماه‌نامه «معرفت»
گروه انديشه: سخنراني آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي درباره اخلاق و عرفان اسلامي نگارش يافته و در آخرين شماره از مجله «معرفت» (شماره 128، مرداد‌ماه 1378) منتشر شد.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، در آموزه‌هاي ديني خوف، رجاء، اندوه، ترس، فرح و شادي چه جايگاهي دارند؟ به عبارتي از ميان اين ويژگي‌ها و احوال نفساني كدام يك مطلوب و پسنديده است و كدام يك نامطلوب و ناپسند؟ به بياني ديگر آيا خوف و حزن و اندوه هم مي‌تواند پسنديده باشد؟ و به عكس آيا شادي و خوشحالي ممكن است ناپسند هم باشند؟ چرا و چگونه؟

اين مجموعه از سخنراني‌هاي استاد مصباح يزدي، بر آن است كه از منظر اسلام، شادي، حزن، و ترس مطلوبند، اما نه به صورت مطلق. مطلوبيت شادي از آن‌رو است كه انسان در صدد استفاده از نعمت‌هاي الهي در مسير صحيح برآيد. از سوي ديگر، ترس و اندوهي در اسلام مطلوب است كه مثبت، سازنده و منشأ اثر باشد.

از نظرگاه اسلام شادي، حزن و ترس مطلوبند، اما نه به صورت مطلق، بلكه شادي و سرور براي نعمتي كه به وسيله آن انسان راه‌هاي تكامل را بپيمايد. شايد براي موقعيت اجتماعي، سلامتي و محبوبيتي كه انسان در خانواده و بين دوستان و در جامعه دارد و آثار سازنده و ارزشمند بر آن‌ها مترتب مي‌شود، خوب و مطلوب است و مطلوب بودن اين شادي از آن‌روست كه انسان در صدد استفاده از نعمت‌هاي الهي در مسير صحيح بر مي‌آيد و ضمنا از ياد و توجه به خداوند غافل نمي‌شود.

در مقام استفاده از نعمت‌هاي الهي و ابراز شادماني، انسان بايد لذت‌هاي دنيوي را با لذت‌هاي بي‌نهايت آخرت بسنجد و شادي بابت نعمت‌هاي مادي را با شادي حاصل از نعمت‌هاي اخروي مقايسه كند، آن‌گاه به گونه‌اي عمل كند كه لذت‌هاي دنيوي مانع از دست‌يابي به لذت‌هاي اخروي نشود. اين در صورتي است كه لذت‌ها و نعمت‌هاي دنيوي در راه حرام صرف نشود.

از سوي ديگر، ترس و اندوهي مطلوب است كه اولا مثبت، سازنده و منشأ اثر باشد و انسان را به توبه و جبران كوتاهي‌هاي گذشته و يافتن همت بيشتر بر انجام وظايف پيش‌رو وادارد. ثانيا ترس و اندوه منحصر به بي‌بهره ماندن از دنيا و نعمت‌هاي دنيا نيست و انسان بيشتر بايد در برابر محروم شدن از نعمت‌هاي ابدي آخرت و گرفتار شدن به عذاب‌هاي الهي ترسناك و اندوهگين باشد. ترس و اندوه او بيشتر بايد از ناحيه آثار بد و نامطلوب گناهش باشد كه در آخرت نمايان مي‌شوند.

بدين ترتيب، آن‌چه در فرهنگ الحادي غرب ترويج مي‌شود كه انسان بايد به دنبال شادي مطلق باشد و ترس و اندوه بيماري و براي جسم و روان انسان زيان‌بار است و انسان بايد خود را از هر ترس و اندوهي برهاند، مردود است. براي انسان هم شادي و آرامش مفيد است و هم ترس و اندوه.

اساسا اگر انسان از بيماري و زيان‌هاي دنيوي ترسي نداشته باشد، آيا به رعايت بهداشت غذا و بدن مي‌پردازد؟ آن عاملي كه باعث مي‌شود كه غذاي فاسد مصرف نكند و از زياده‌روي در مصرف غذا بپرهيزد، ترس از بيماري است. هم‌چنين ترس از زيان‌هاي دنيوي است كه او را وامي‌دارد با اطلاعات و آمادگي لازم و استفاده از فرصت‌ها و امكانات، به اهداف دنيوي خود برسد و از خطرات و زيان‌هاي احتمالي مصون بماند.

هم‌چنين حزن و اندوه براي زندگي انسان مفيد و سودمند است، چون وقتي انسان كار زشتي انجام داد، توجه به آن كار زشت اندوه و سپس پشيماني را در پي دارد و اين اندوه و پشيماني موجب مي‌شود كه انسان ديگر آن كار ناشايست را انجام ندهد و به انجام كار نيك اقدام كند، پس اگر در برابر كارهاي زشت خود اندوهگين نمي‌شد و اين اندوه مثبت نمي‌‌بود، كماكان به انجام كارهاي ناپسند و نامطلوب مي‌پرداخت و دنياي خود را آشفته و تباه مي‌ساخت.

مجله علمي ـ ترويجي معرفت به صاحب امتيازي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) و به مدير‌مسئولي «سيد‌احمد رهنمايي» و به سردبيري «ابوالفضل ساجدي» منتشر مي‌شود. اين شماره (شماره 128، مرداد‌ماه 1378) به فلسفه اختصاص يافته است.
جمعه 1 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 262]