اقتصاد - بازهم تشنگي

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: اقتصاد - بازهم تشنگي
اقتصاد - بازهم تشنگي

كاوه رضايي:در حالي‌كه آخرين دوره خشكسالي در ايران تنها شش سال قبل پايان يافت، مقام‌ها بار ديگر نسبت به وقوع آن در بسياري از مناطق كشور در تابستان جاري هشدار داده‌اند. زمستان گذشته وقتي بسياري نواحي بارش سنگين برف را تجربه مي‌كردند كمتر كسي تصور مي‌كرد كه در فصل بهار نسبت به خشكسالي اخطارهاي متعدد صادر شود. اما در چند ماه اخير دولت گزارش‌هاي گوناگوني در مورد مشكل كمبود آب ارائه كرده است كه هرچند تا حدودي در مورد ابعاد مشكل ابهام‌آور است اما يك مسئله را به خوبي روشن مي‌كند: اينكه بسياري از مناطق ايران با خشكسالي جدي روبه‌رو هستند و شواهد آن از رودهاي مازندران گرفته تا سدهاي خوزستان آشكار شده است. در اين ميان هيچيك از اخطارها به اندازه سخنان سه هفته پيش مجيد نامجو معاون وزارت نيرو زنگ خطر را به صدا در نياورد: «ايران با بدترين خشكسالي در 40 سال اخير روبه‌رو است به طوري كه سطح بارندگي 44درصد پايين‌تر از ميانگين است.» اين اخطار براي مناطقي كه خشكسالي شديد سال‌هاي پاياني دهه 1370 را تجربه كرده‌اند، مي‌تواند بسيار نگران‌كننده باشد. اين نگراني در سخنان غلامعلي حدادعادل رئيس سابق مجلس آشكار بود: «پس از سرماي بي‌سابقه‌اي كه سال گذشته تجربه كرديم و باعث خسارت قابل توجه به كشاورزان شد، حالا در سال 1387 با خشكسالي مواجه هستيم كه اين خشكسالي اكنون شماري از استان‌ها از جمله تهران را تحت تاثير قرار داده است.» «اين خشكسالي عواقب ناگواري خواهد داشت، كه يكي از آنها كمبود مواد غذايي مانند برنج، گندم و غلات است و اين كمبود به افزايش قيمت‌ها منجر خواهد شد.» به گفته مديران دولتي كمبود بارندگي كه هم‌اكنون كشور تجربه مي‌كند در سه دهه اخير بي‌سابقه بوده است. رسول زرگر معاون وزارت نيرو ماه پيش گفت كه بارندگي در ماه‌هاي گذشته بسيار پايين‌تر از ميانگين 30سال گذشته بوده است. به گفته وي «احتمال دارد كه 120 شهر كوچك و 60هزار روستا امسال تابستان با كمبود آب مواجه باشند.» هرچند گزارش‌هاي كم‌آبي حتي از استان‌هاي معمولا پرآبي مثل مازندران هم به گوش مي‌رسد اما براساس اطلاعاتي كه مقام‌ها ارائه كرده‌اند بخش‌هاي مركزي، جنوبي و جنوب شرقي كشور بيش از سايرين در معرض خطر هستند. رسول زرگر معاون وزارت نيرو در مجموع از 9 استان بوشهر، كهكيلويه و بويراحمد، فارس، كرمان، هرمزگان، خراسان جنوبي، سيستان و بلوچستان و يزد به عنوان استان‌هايي كه در معرض خشكسالي هستند نام برده است. استان تهران نيز هرچند به اخطار مسوولان با كمبود شديد آب روبه‌رو است اما رسما جزء استان‌هاي دچار خشكسالي محسوب نشده است. به داوود ملايمي مديرعامل سازمان آب و فاضلاب تهران چندي پيش گفته بود كه با توجه به كمبود بارندگي در اسفند و فروردين، استان تهران شرايط خشكسالي را تجربه مي‌كند. آقاي كيارشي نيز گفت: «با وجود آنكه استان تهران در سال جاري به شدت براي تامين آب شرب شهروندان دچار مشكل است، ولي متاسفانه در وزارت كشور، جزء 14 استان دچار خشكسالي محسوب نشده است.» به‌رغم اين وضع مديران دولتي مي‌گويند كه مجبور به سهميه‌بندي آب نيستند. آقاي زرگر روز پنج‌شنبه گفت كه «امسال بحث جيره‌بندي آب در دستور كار وزارت نيرو نيست.» البته وي افزود «اگر مردم 10درصد در مصرف آب صرفه‌جويي كنند، مي‌توان خشكسالي تابستان امسال را بدون هيچگونه محدوديت و مشكلي پشت سر گذاشت»؛ اين بدان معني است كه در صورت عدم‌صرفه‌جويي مردم احتمال قطعي آب وجود دارد. همچنين مجيد نامجو از معاونان وزارت نيرو به ايسنا گفته بود كه دولت در حال ساختن يك شخصيت كارتوني است تا عموم را از اين وضع آگاه كند. وي گفت كه جيره‌بندي آب آخرين راه چاره براي مقابله با خشكسالي خواهد بود.

عواقب اقتصادي
اما خشكسالي جدا از آنكه مي‌تواند از طريق قطع آب شرب آسايش روزمره مردم را بر هم بزند عواقب اقتصادي گسترده‌اي دارد كه در درجه اول به صورت افزايش بهاي كالاهاي اساسي مانند برنج و گندم خودنمايي خواهد كرد، آن هم در شرايطي كه بهاي اين كالاها- به خصوص برنج- به دلايل مختلف در سطح جهان و ايران دچار تورم شديد است. از ماه پيش همزمان با انتشار گزارش‌هاي خشكسالي خبرهايي از تاثير آن بر صنعت كشاورزي منتشر شد. به نقل از محمدحسين شمس فرد، رئيس اتحاديه صادركنندگان خشكبار، گزارش داد كه توليد محصول پسته در سال 2008 به شدت افت كرده است. وي به خبرگزاري برنا گفت كه توليد پسته از 300 هزار تن در سال 2007 به 100 هزار تن در سال 2008 افت كرده است و به همين دليل قيمت آن 26درصد افزايش يافته است. وي گفت خشكسالي و سرمازدگي 50درصد محصول پسته را از بين برده است كه به پيش‌بيني او باعث خواهد شد ايران امسال در بازار جهاني پسته ديگر در صدر نباشد. مسوولان همچنين از افت شديد آب در سدهاي دز، كرخه، كارون، شهيد عباس‌پور و مارون در استان خوزستان نسبت به سال 1385 سخن مي‌گويند كه مي‌تواند براي كشاورزان استان تبعات جدي داشته باشد. البته وزارت نيرو به اهالي خوزستان كه 60درصد برق مورد نياز آنها از طريق اين سدها توليد مي‌شود اطمينان داده است كه با كمبود آب و برق مواجه نخواهند شد. در استان مازندران كه معمولا با مشكل كم‌آبي ناآشناست نيز مقام‌ها زنگ‌هاي خطر را به صدا در آورده‌اند. عنايت الله تورنگ، رئيس سازمان جهان كشاورزي اين استان، روز پنجم مي‌گفت كه «مشكل ما نه فقط در بخش برنج، بلكه همچنين در جو، گندم، سويا و بسياري ديگر از محصولات كشاورزي است.» وي گفت اين استان براي تامين پمپ براي كشاورزان به دو ميليارد تومان اعتبار نياز دارد. به گفته مقام‌هاي اين استان سطح آب در رودهاي اصلي آن 98درصد پايين‌تر از مدت مشابه سال گذشته است. آنها نسبت به آتش‌سوزي‌هاي جنگلي و همچنين نزول چند هزار آهو از ارتفاعات به سوي مناطق پست كه خطر كشته شدن آنها در حوادث را افزايش مي‌دهد هشدار داده‌اند.
چاره‌انديشي دولت
دولت از ابتداي سال با تشكيل «ستاد خشكسالي» سعي كرده است حداقل تاحدودي از شدت تبعات كم‌آبي امسال بكاهد. معاون رئيس‌جمهور و وزراي كشور، انرژي، بازرگاني، بهداشت، كشاورزي و امور اقتصادي و دارايي از جمله اعضاي اين ستاد هستند.
يزد از استان‌هايي است كه با خشكسالي مواجه است
اين ستاد در ارديبهشت در نخستين جلسه خود با اتخاذ 14 تصميم، وظايف سازمان‌هاي دولتي را براي كاهش آثار خشكسالي مشخص كرد. آن زمان قرار شد اين ستاد لايحه‌اي براي تخصيص دوهزار ميليارد تومان جهت مقابله با خشكسالي و همچنين سرمازدگي زمستان گذشته تهيه كند. دولت اين لايحه را به عنوان بخشي از لايحه‌اي دو فوريتي در روز اول خردادماه تحويل مجلس داد كه همزمان بود با آخرين روز فعاليت مجلس هفتم و تصميم‌گيري در مورد آن به مجلس بعدي سپرده شد. پيش‌بيني مي‌شود لايحه در تيرماه مورد بررسي قرار گيرد. اين لايحه همانطور كه مقرر شده بود خواستار دوهزار ميليارد تومان (بيش از دوميليارد دلار) بودجه براي جبران خسارات خشكسالي مي‌شود. تامين آب شرب، تامين نهادهاي دامي، خوراك دام و حفظ حيات وحش، آب شرب دام و حيات وحش، پرداخت سود و كارمزد ناشي از استمهال تسهيلات دريافتي خسارت‌ديدگان و تقويب بيمه كشاورزي، توسعه سيستم‌هاي آبياري و كمك به كشاورزان و باغداران خسارت‌ديده در جريان سرمازدگي مواردي است كه اين بودجه قرار است پوشش دهد. با اين حال منتقدان اين مبلغ را براي مقابله با بحران ناكافي مي‌دانند. ايرج نديمي، نماينده لاهيجان در مجلس هفتم، يك روز پيش از طرح لايحه دولت، در گفت‌وگو با خبرگزاري فارس گفت: «در صورتي كه حجم خسارات كشاورزي حدود سه‌هزار ميليارد تومان است، فقط 300 ميليارد تومان به صندوق بيمه محصول كشاورزي تعلق مي‌گيرد، آن هم به محصولاتي پرداخت مي‌شود كه پوشش بيمه‌اي داشته باشند.» وي افزود كه براي مقابله با كم‌آبي و بي‌آبي حداقل 2500ميليارد تومان اعتبار لازم است. ايران در فاصله سال‌هاي ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ نيز يك دوره خشكسالي را پشت سر گذاشت كه خسارات گسترده به خصوص به كشاورزي وارد كرد و آب آشاميدني برخي شهرها از جمله شهر تهران نيز سهميه‌بندي شد. سال آبي ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹ در آن زمان خشك‌ترين سال در چهار دهه اخير توصيف شد.
پنجشنبه 31 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 299]