یادداشتی بر فیلم زندگی در کسوف ساخته ی فتح الله امیری

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: یادداشتی بر فیلم زندگی در کسوف ساخته ی فتح الله امیری

جهشی برای مستند حیات وحش ایران

همايون امامی

[تصویر: HE-Jaheshi_Baraye_Mostanade_Hayate_Vahshe_Iran.jpg]

[تصویر: HE-Jaheshi_Baraye_Mostanade_Hayate_Vahshe_Iran.jpg]

یکی از گونه هایی که در سینمای مستند ایران نتوانسته از رشد چشمگیر و متوازنی همپای دیگر گونه های فیلم مستند برخوردار شود. مستند حیات وحش است. این کاستی دلایل متعدد و در عین حال آشکاری دارد. نخستین عامل به موقعیت تثبیت نشده ی مستند سازی در سینمای ایرانباز می گردد. برخلاف ایران، در بیشتر کشورهای اروپایی و بویژه در انگلستان مستند سازی موقعیت ویژه ای داشته و به عنوان حرفه ای جدی شناخته شده است. پی آمد این تثبیت حرفه ای، تقسیم کاری حرفه ای است. به این معنی که هریک از گونه های فیلم مستند، از کارشناسان حرفه ای خاص خود برخورداراست. به عنوان نمونه کارگردانی که در حوزه ی حیات وحش فیلم می سازد بی نیاز از آنست که برای تأمین معاش خود به ساخت دیگر گونه های فیلم مستند روی آورد. بنابراین مستند سازی آنجا حرفه تلقی شده و ما را با با مستند سازانی روبرو میکند، که به عنوان متخصص رشته ی خاصی از فیلم مستند فیلم می سازند. شاخص ترین نمونه در این زمینه دیوید آتن بورو
[1][/size]
[/url][/font]
است. که بیشتر به عنوان مستند سازی پرنده شناس شهره شده است.

در ایران همه چیز برعکس است. اگر به عنوان مستند ساز تلویزیونی شناخته شده باشی که برحسب نیاز گروه و شبکه هر پیشنهادی را باید پاسخ دهی. حالا یکی دوتا را هم جاخالی بدهی دیگر سومی را نمی شود کاری کرد. چنین است که در کارنامه ی مستند سازان تلویزیون، ترکیب ناهم سانی از گونه های مختلف فیلم مستند دیده می شود: مستند تاریخی، مستند سیاسی، مستند مردم نگاری، مستند حیات وحش ، محیط زیست و غیره ... کیفیت همه هم روشن است، در بهترین حالت این فیلمها در یک قدمی اثری ماندگار در آن رشته ی خاص می ایستند.
اگر هم که در چرخه ی آزاد تولید فعالیت داشته باشی، وضع از این هم بدتر است. چرا که در تلویزیون تا حدودی یک حق انتخاب اولیه وجود دارد؛ ولی بیرون کمتر. مگر در طول سال یک مستند ساز با چند پیشنهاد روبرو می شود که از بین آنها دست به انتخاب بزند؟ در سینمای مستند این یک مشکل رایج محسوب می شود؛ مشکلی همگانی که در ساخت گونه های مختلف از وزن متفاوتی برخوردار است. مستند حیات وحش بواسطه ی ویژگی های منحصر به فردش از یک سو، و دشواری خاصی که تولید آن به دنبال دارد نسبت به گونه های دیگر از اقبال چشمگیر مستند سازان برخوردار نیست و به اصطلاح کمتر مستند سازی به تجربه در آن متمایل است. مگر مستند سازانی که شمار بسیار اندکی را تشکیل داده وبه دنیای حیات وحش و مستند سازی در باره آن حقیقتاً عشق می ورزند.کمتر مستند سازی می تواند برای مدتی طولانی در کومه - کمین گاه کوچکی که امکان هرگونه حرکتی را از او سلب می کند.
–
به انتظار پیدا شدن حیوان مورد نظر بنشیند تا از رفتار ویژه او فیلم بگیرد.با خطر گرسنگی، تشنگی، گم شدن، و سقوط از پرتگاه و یا حمله ی حیوانات درنده ای چون خرس و پلنگ و یا جانوران مرگ آفرینی چون مار و عقرب و رطیل و ... مواجه است.

با چنین پیشینه و شرایطی وقتی نورسیده ای چون فتح الله امیری پیدایش شده و طی زمانی کوتاه دو فیلم
[2][/size]
[/url][/font]
قابل توجه حیات وحش ایران را می سازد. متعجب می شوی. این نشانه ها دال بر حضوری متداوم در این رشته از مستند سازی است. از جوانی حکایت دارد که راه خود را در مستند سازی یافته و قرار نیست جز حیات و حش و محیط زیست، موضوع دیگری برای کار خود برگزیند؛ و همین را باید نوید گردش خونی تازه در رگهای مستند حیات وحش ایران به حساب آورد. اگرچه مستند حیات وحش ایران با امیری آغاز نشده و از زمانی بسیار پیشتر، نام های دیگری نیز مطرح بوده اند از جمله محمدعلی اینانلو، و اما زندگی در کسوف

فیلم به زندگی خفاش می پردازد. و موضوع کار خود را به خفاش های یکی از غار های دهلران به نام غارخفاش محدود می کند. زندگی در کسوف از پژوهشی قابل توجه برخوردار است. پشتوانه ای مؤثر در جلب اعتماد مخاطب. همه چیز با قید جزئیات ولی به گونه ای موجز مورد تشریح و توضیح قرار می گیرد. و مخاطب ناآشنا با این معمای خلقت، بیشتر آشنا می شود. به رغم تلاش امیری و گروه پژوهش فیلم
[3][/size]
[/url][/font]
، کاستی هایی در توضیح برخی رفتار های خفاش به چشم می خورد؛ از جمله علت عادت او در آویزان ماندن از دیوار و سقف غار، که در فیلم مورد اشاره قرار گرفته و بی هیچ توضیحی از کنار آن عبور می شود؛ و یا در صحنه ای که با استفاده از دوربین ترموگراف به شمارش و رصد خفاش ها اشاره می شود، کنجکاوی و نیاز مخاطب به چگونگی این فعالیت بی پاسخ باقی می ماند.

فیلم شروع گیرا و حساب شده ای دارد. نخست از عنوانبندی فیلم بگویم که کاربرد زیبایی از رنگ و گرافیک محسوب می شود. امیری با استفاده از دو رنگ سبز (برای کلمات زندگی در) و سیاه که کلمه کسوف را به نمایش می گذارد. استفاده ی مؤکد از اثرات شنیداری مرتبط با فضای درون غار و خفاش، ابعاد دیگری است که ماهرانه در این قسمت و در طول فیلم به کار گرفته می شود.
ترکیب متنوع نم ها یکی دیگر از امتیاز های فیلم محسوب می شود. فیلم علاوه بر تنوع دیدگاه های دوربین کوشیده است دقیق ترین تصویر را آنطور که شایسته ی یک فیلم علمی است به نمایش بگذارد. نم های زیبای غار خفاش دهلران، در کنار تصاویر بدیع دیگری که ارسطو مداحی گیوی از فض های درون و بیرون غار، همراه نم های هلی شات و تصویر های درشتی که رفتار و زندگی گاه راز آمیز خفاش را به نحو احسن درخود قاب کرده است، نمونه های بارزی از این دست محسوب می شوند. در کنار قوت تصویر باید به اهمیت نور نیز اشاره کرد؛ و از نورپردازی های جذابی یاد کرد که در عین زیبایی و تناسب با فضای یک غار تاریک، امکان نمود بافت های مختلف را بخوبی مهیا ساخته و تصویرهایی واقعی و جذاب از سنگ و سقف و کف غار بدست می دهد. ارسطو مداحی گیوی نامی شناخته شده است؛ و بی نیاز از تعریف؛ بی تردید حضور او در کنار امیری را باید گزینشی سنجیده و حضوری مؤثر دانست.
کاربرد به قاعده ی انیمیشن در ترسیم حرکات مختلف خفاش و یا نمایش ماکت غار خفاش دهلران که دید کاملی از موقعیت این غار به ما می دهد، نیز یکی دیگر از نقاط قوت فیلم محسوب می شود. موردی که همراه باری آموزشی، بر زیبایی فیلم نیز افزوده است.
همانطور که فیلم به درستی برآن تأکید می کند زندگی خفاش برای عامه ی مردم در هاله ای از رمز و راز قرار دارد. موردی که به خوبی در موسیقی فیلم القاء می شود. تناسب و هماهنگی بین موسیقی و صحنه های مختلف فیلم گاه نقشی فراتر ایفا کرده و تا حد تصویری دوم در گسترش حس و معنای فیلم پیش می رود. برغم این دقت و خلاقیت در این رابطه رد پای یک کاستی را می توان دید. توزیع موسیقی در فیلم گاه چنان است که به فاصله ی بسیار کوتاهی شاهد شنیدن دوقطعه موسیقی پشت سر هم می شویم. رویکردی که عملاً به کاهش اثر هریک از قطعه ها می انجامد. یکی از محسوس ترین این نمونه ها در دقیقه
در کنار این نقاط قوت باید از تدوین نه چندان موفق فیلم یاد کرد، که در ایجاد بستری مناسب برای پلان ها و صحنه های فیلم، به نحوی که کلیتی واحد و متناسب سامان داده شود؛ به توفیق چندانی دست نمی یابد. عمده ی کاستی تدوین به ریتم و تمپوی پلانها باز می گردد. ترس از کندی ریتم، و ملالت زایی، فیلم را به سمتی سوق داده تا بی توجه به حس صحنه یا پلان مورد نظر، به محض اتمام روایت و یا پایان یافتن کنشی خاص به پلان دیگری قطع شود. موردی که مانع از آن شده هرصحنه یا پلان وزن واقعی و کارکرد حسی خود را بطور تام و تمام داشته باشد. به دیگرسخن وزن و وقار صحنه ها و سکانس های فیلم فدای نوعی روانی تدوینی شده است. مشکلی که در فیلم دیگر امیری، غروب خجیر نیز دیده می شد.
به هرروی ما با مستند ساز جوانی روبرو هستیم که اگرچه گامهای نخستینش را گاه با لغزش بر می دارد؛ که امری طبیعی نیز هست؛ ولی استحکام گامهایش ما را به شوق می آورد. او کمر همت بسته تا رهرو جدی مستند حیات وحش ایران باشد؛ و آنرا به سهم خود پیش برد؛ و این امید آفرین است. راهش مستدام.
[1] -
[color=black][2] - امیری در زمینه ی مستند حیات وحش فیلم دیگری نیز دارد که غروب خجیر نام دارد. و فیلم دیگری که به محیط زیست می پردازد؛ [3] - گروه پژوهش فیلم زندگی در کسوف که زیرنظر و با همکاری فتح الله امیری پژوهش فیلم را به انجام رسانده اند عبارتند از: راضیه نورالدین موسی، یعقوب امیری، یعقوب قیصریان، و علی امیری

[/align]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1356]