گذري بر وضعيت جنبش هاي نو پديد باطني در جهان امروز نامديريت هاي فرهنگي مهمترين عامل نفوذ عرفان هاي وارداتي

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: گذري بر وضعيت جنبش هاي نو پديد باطني در جهان امروز نامديريت هاي فرهنگي مهمترين عامل نفوذ عرفان هاي وارداتي
شريف زاده بخش دوم و پاياني
در بخش نخست اين مطلب به اين موضوع اشاره شد كه غرب در دوران مدرنيسم با توجه و اتكا به فلسفه و باورهاي اومانيستي اش به پيشرفت هاي مادي و صنعتي قابل توجهي دست يافت ولي خلاهاي حاصل از بي توجهي به معنا و باورهاي معنوي او را با معضل جديد بي هويتي و رو به رو ساخت .
جهان غرب پس از چند صد سال گريز از معنا و معنويت و شتاب در سير عقلانيت ابزاري در قالب مدرنيسم رو به گرايش هاي دروني و تجربت هاي باطني آورد و موج معناطلبي در آن سخت بالا گرفت . هم اكنون باطن گرايي جديد غرب به شكل فرقه هاي گوناگون فكري در قالب هاي مختلفي همچون فيلم تئاتر كتاب هاي رمان مجلات و كلاس ها و جلسات به سراسر دنيا عرضه مي شود و جهان اسلام نيز از اين عرضه بي نصيب نمانده است .
همچنين به اين موضوع نيز اشاره شد كه در ميز گردي با عنوان « عرفان هاي دروغين » اين بحث مطرح شد كه چون اين خاستگاه خاستگاه انساني و فطري بوده كه در بطن خود بازگشت به معنويت را مي پروراند مشكلي وجود نداشت اما مشكل از آنجا آغاز شد كه ميان اين معنويت خواهي كه به نوعي بر پايه تفكرات و خواسته هاي غيرمادي بنا شده با دنياي غرب كه اساس فلسفه اش بر مبناي اقتصاد و انسان محوري بنيان گذاري شده است اصطكاك ايجاد شد. اين جا بود كه دنياي غرب به منظور به حداقل رساندن اين اصطكاك يك مديريت ساماندهي شده و دقيقي را در امر معنويت جويي انسان غربي اعمال كرد. به همين دليل جامعه غرب در دو دهه اخير با خيل كثيري از توليدات فرهنگي اعم از كتاب فيلم مجله و ... مواجه شد كه در ظاهر جهت اغناي خواست معنوي مردم توليد شده بود اما اين معارف در واقع تنها به بعد دروني و باطني انسان فارغ از امور قدسي نگاه كرده است . دنياي غرب بر خلاف ما كه هنوز به بحث فرهنگ نگاه جدي و عميقي نكرده ايم و باور نداريم كه مسائل فرهنگي در راس امور است به اين باور رسيده كه با ابزار قدرتمند رسانه مي تواند به همه خواسته هايش دست پيدا كند. از سوي ديگر چون مديريت فرهنگي سامان دهي شده نيست خلاهاي متعددي وجود دارد كه راه را براي ورود اين قبيل عرفان ها هموار ساخته است .
دبيري مهر : در كشوري كه حكومت ديني است مردم ديندارند بودجه هاي ديني فراوان است و به طور كلي همه چيز براي دين داري و رشد اخلاقيات مساعد است چرا بايد حرف از خلا ديني زد ما در شرايط خاصي قرار داريم نسبت به گذشته و مقايسه با خيلي از كشورهاي دنيا فضا خيلي متفاوت است . اگر در غرب از خلا معنوي صحبت مي كنيم بحث چالش چند صد ساله دين و علم وجود دارد اما در ايران چرا بايد با معضل گرايش جوانان به اين قبيل موضوعات رو به رو باشيم
نوري : به نظر بنده ابتدا بايد شاخصه ها را درست تعريف كنيم . اينكه رشد كنوني فرهنگي ايران را با رژيم پهلوي مقايسه كنيم نكته مثبتي نيست قطعا بايد اين پيشرفت صورت مي گرفت اما اينكه بايد به چه جايي مي رسيديم و نرسيديم مهم است . اما در باب بودجه كلان ملاحظه كنيد وقتي مي خواهيم تعريفي از كتاب در حوزه دين داشته باشيم وزارت ارشاد چند سال پيش آمار كتاب هاي « پائولو كوئيلو » را نيز در حوزه كتاب ديني مي آورد. دين يك مقوله كلي است چه بر له و چه عليه دين كتابي مجوز داده شود آمارش در حوزه ارائه مي شود. به تعبيري توليد دين آنگونه كه بايد باشد نيست . به علاوه بودجه كلان ما فرهنگي است نه ديني ! وقتي بودجه در موسيقي سينما و ... صرف مي شود در راستاي فرهنگ صرف شده نه دين .
عبدالهي : بايد توجه داشته باشيم كه ما يك متولي فرهنگي مشخص و معيني نداريم . حوزه علميه وزارت ارشاد سازمان تبليغات اسلامي صدا و سيما آموزش و پرورش و ... همه درد دين دارند و تلاش مي كنند در قالب دين مداري حركت كنند اما از آنجا كه كارها بيشتر موازي بوده و مديريت واحد فرهنگي وجود ندارد لذا پراكنده كاري ها بيداد مي كند.
دبيري مهر : افزون بر مطالبي كه بيان شد آيا مي توان به اين موضوع نيز اشاره كرد كه يكي از دلايل گسترش عرفان هاي كاذب در ايران به دليل بي توجهي به عرفان اسلامي بوده است ما اگر دين را مجموعه اي از احكام عقايد و اخلاق بدانيم فقه ما متولي احكام است كه شريعت را مي سازد عقايد كه اعتقادات ما را در بر گرفته و متكلمان از آن دفاع كرده و آن را ترويج مي كنند و بخشي از حاملان فرهنگ ديني ما عارفان و معلمان اخلاق هستند كه برخي اوقات اين دو خصيصه در يك فرد جمع مي شود. حال آيا بي توجهي و كم لطفي به اين افراد نبوده كه باعث شده تا اين بخش جذاب دين را كم معرفي كرده باشيم و در نتيجه آن جوانان ما به عرفان هاي وارداتي روي بياورند
نوري : واقعيت اين است كه دنياي ما همانند دريايي است كه كشورها همچون قايق هايي كنار هم قرار گرفته اند. هنگام طوفان تمامي قايق ها تكان مي خورند اما هر قايق بنا بر وزن و مساحتش دچار تكان هاي شديدتر و يا خفيف تري مي شود. وقتي ما در جامعه الگوي صحيحي ارائه نمي دهيم الگويي كه مبتني بر پاسخگويي به نيازهاي او در عرصه امروزي جامعه است كتاب موسيقي و يا فيلم مناسبي در اختيار او قرار نمي دهيم خلا معنوي به وجود آمده و جوانان ناخود آگاه به سمت نسخه باطل مي روند. ما هنوز نتوانسته ايم در كشورمان مشكل جامعه هنري و جامعه ديندار را حل كنيم . ما به دنبال ديندار شدن هستيم اما به انسجام و مهندسي فرهنگي نرسيده ايم . هر ارگان و بخشي براي خود كاري انجام مي دهد كه در واقع هيچ هارموني با ديگر فعاليت هاي ديني ندارد. ما الگوي صحيح ديني را به كالبد هنري نبرده ايم .
ما هنوز روانشناسي ديني نداريم در حالي كه دين همه اش روانشناسي است . وقتي ما مباحث ديني را در قالب هنري نمي بريم كشورهاي ديگر مباحث خود را با نمادهاي خود به كودكان و نوجوانان مي دهند. اين در واقع نشان دهنده اين موضوع است كه ما به خوبي نتوانسته ايم از پس چالش ها برآييم . فاصله ميان آرمان ها و واقعيات جامعه ما فاصله عميقي است . به عبارتي ما نتوانسته ايم الگوسازي عرفاني داشته باشيم .
شريف زاده : با توجه به پرسش جناب دبيري مهر من با ذكر چند مثال وارد موضوع مي شوم . ببينيد سالانه 85 درصد فيلم هاي غير بومي سينماي جهان را فيلم هاي آمريكايي تشكيل مي دهند به عبارتي سالانه 100 فيلم آمريكايي بار فرهنگي آمريكا را در سراسر دنيا به دوش مي كشند . اين موضوع را شما با وضعيت سينماي ايران مقايسه كنيد . در ايران سالانه 50 تا 70 فيلم ساخته مي شود . از اين تعداد فيلم تقريبا 40 فيلم شانس اكران در همان سال را پيدا مي كنند . يعني به عبارتي بين 10 تا 30 فيلم در هر سال فرصت اكران شدن را از دست مي دهند كه در طول 10 سال چيزي در حدود 100 تا 300 فيلم از اكران سينمايي محروم مي شوند .
از طرفي ديگر فيلم هاي توليد شده در سينماي ايران يا بر اساس تفكر « سينما يك هنر است » يا « سينما صنعت است » و يا « سينما اقتصاد است (گيشه ) » توليد مي شوند. اندك هستند آنان كه سينما را يك رسانه شناخته و با انگيزه رسانه بودن فيلم خود را توليد مي كنند. اما مشكل سينماي ايران و به عبارتي وضعيت فرهنگي ايران به اين دو مورد خلاصه نمي شود. عدم بهره داشتن از يك مديريت فرهنگي متمركز و اختلاف نظر ميان مديران فرهنگي مشكل سوم جامعه ما به شمار مي آيد. صرف نظر از اينكه حق با كدام طرف است در سينماي ايران فيلم ساخته مي شود اما صدا و سيما اعلام مي كند كه به دليل مغايرت اين فيلم ها با هنجارهاي جامعه نمي تواند آنها را به نمايش گذارد.
حال شما در نظر بگيريد كه در اين آشفته بازار فرهنگي ما توقع داريم كه چه اثري توليد شود كه نقش آگاهي دهنده به اجتماع را داشته باشد . ببينيد سينماي ايران سالانه بين 5 تا 7 فيلم ديني مي سازد اما اينكه چه فيلمي در حيطه فيلم هاي ديني قرار مي گيرد مشكل بعدي ما به حساب مي آيد. همانگونه كه جناب نوري به آن اشاره فرمودند تا چندي پيش كتاب هاي پائولو كوئيلو در آمار كتاب هاي ديني مي آمده است در باب فيلم هاي سينمايي نيز ما دچار همين مشكل هستيم . ما شاهد به اكران در آمدن فيلم هايي در سه سال اخير بوده ايم كه صريحا عقايد صوفيانه را مورد تاكيد قرار داده اند. به عنوان مثال فيلم « بابا عزيز » ساخته ناصر خمير كه در جشنواره فيلم فجر به نمايش در آمد حكايتي صريح از زندگي بودا بود كه كسي هم پاسخگوي آن نبود كه چرا در جشنواره فيلم فجر بايد چنين فيلمي به نمايش درآيد.
اما فيلم ديگر كه اسم آن را نمي برم چرا كه ترس دارم باعث تبليغ بيشتر آن شود در جشنواره فيلم دو سال پيش فيلم فجر به نمايش درآمد. اين فيلم كه هم اينك با مجوز ارشاد در شبكه ويدئويي پخش شده است قصه جواني را به تصوير كشيده كه براي يافتن معنويت و حقيقت از كانادا راهي ايران شده است . اين فرد بيابان هاي زيادي را پشت سر مي گذارد و با جادوگران زيادي رو به رو مي شود. او در اين تجربه ها درك مي كند كه براي رسيدن به خدا و ترك تعلقات دنيايي بايد بر بدن خود توسط يك جادوگر كه از قضا شباهت زيادي به جادوگر كتاب هاي پائولو دارد داغ بزند. از اين رو براي ترك هر تعلق داغ وحشتناكي بر بدنش زده و جالب آنكه از همين طريق به خداوند مي رسد!!!
يا فيلم ديگري چون « مواجهه » كه كارگردان و تهيه كننده آن رسما اعلام مي كنند كه داستان آن بر اساس يكي از كتاب هاي بورخس است . حال بياييد نگاهي داشته باشيم به اين مطلب كه در چنين شرايطي ما چه توقعي از فرهنگ سازي مي توانيم داشته باشيم .
دبيري مهر : با اين توضيحاتي كه شما داديد ما اميد زيادي به رسانه سينما جهت ارائه و ترويج عرفان اسلامي نبايد داشته باشيم .
شريف زاده : اجازه بدهيد به اين موضوع نيز اشاره كنم كه وضعيت در صدا و سيما نيز بهتر از اين نيست . به عبارتي بخش زيادي از توليدات سينمايي غرب در زمينه عرفان هاي غيرديني در شبكه هاي مختلف تلويزيوني به نمايش درآمده و ترويج مي شوند. فيلم هايي چون « راز » كه بيش از چهار مرتبه از شبكه چهار سيما پخش مي شود و صريحا با تاكيد بر اصل اعتماد به نفس بحث توكل را منتفي مي شمارد كه البته بايد به اين موضوع نيز اشاره كنم كه در صليبي گري نوين به اين موضوع بسيار تاكيد شده است فيلم « نمايش ترومن » « ديگران » « دهكده » « مرگ جويان » و دهها فيلم ديگر كه در اين بحث نيازي به نام بردن از آنان نيست از جمله اين آثار به شمار مي آيند.
نوري : البته در اين ميان از حوزه كودك و نوجوان نيز نبايد غافل بود. در حقيقت مرحله شكل گيري اعتقادات در افراد به سال هاي كودكي و نوجواني باز مي گردد. ما به صورت كليشه اي به كودكان خود مي گوييم دين دار باش اما محصولي كه به او مي دهيم چيز ديگري به او مي گويد. ما فرهنگ ديني را بايد به تناسب نياز فرد قالب دهيم اما آيا اين كار را كرده ايم مثلا بحث « هري پاتر » كه تلويزيون نيز بي توجه به عواقبش آن را پخش كرد مصداق بارز يكي از مديريت هاي كلان دنياي غرب در مبارزه با بحث مهدويت است .
دبيري مهر : در واقع آنچه كه من از مباحث مطرح شده استنباط كردم آنكه در عرصه جهاني شاهد يك جنگ نابرابر رسانه اي هستيم كه بدون ترديد در پشت آن يك تفكر عميق وجود دارد. سئوال اين جاست كه در چنين شرايط نابرابري براي معرفي فرهنگ ناب ديني و معنويت گرايي اسلامي ما بايد چه كار كنيم
شريف زاده : فيلم هاي توليد شده در سينماي ايران يا بر اساس تفكر « سينما يك هنر است » يا « سينما صنعت است » و يا « سينما اقتصاد است » توليد مي شوند. اندك هستند آنان كه سينما را يك رسانه شناخته و با انگيزه رسانه بودن فيلم خود را توليد مي كنند. بخش زيادي از توليدات سينمايي غرب در زمينه عرفان هاي غيرديني در شبكه هاي مختلف تلويزيوني به نمايش درآمده و ترويج مي شوند. فيلم هايي چون « راز » كه بيش از چهار مرتبه از شبكه چهار سيما پخش مي شود و صريحا با تاكيد بر اصل اعتماد به نفس بحث توكل را منتفي مي شمارد
نوري : ما هنوز نتوانسته ايم در كشورمان مشكل جامعه هنري و جامعه ديندار را حل كنيم . ما به دنبال ديندار شدن هستيم اما به انسجام و مهندسي فرهنگي نرسيده ايم . هر ارگان و بخشي براي خود كاري انجام مي دهد كه در واقع هيچ هارموني با ديگر فعاليت هاي ديني ندارد. ما الگوي صحيح ديني را به كالبد هنري نبرده ايم
سه شنبه 29 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 104]