يك قرن پر فراز و فرود براي نشريات محلي اردبيل

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: يك قرن پر فراز و فرود براي نشريات محلي اردبيل
داخلي. فرهنگي. مطبوعات.

يكصد سال قبل و زماني كه شادروان ميرزا فضل‌الله شيخ‌الاسلام زاده در چنين روزهايي از مرداد ماه با انتشار نخستين نشريه محلي اردبيل موسوم به " برگ سبز " برگ زريني از تاريخ پرافتخار فرهنگي و تاريخي در ديار دارالارشاد و دارالامان را ورق زد، شايد تصور نمي‌كرد كه عرصه مطبوعات محلي اين استان طي يك قرن شاهد فراز و فرودهاي تلخ و شيريني باشد.

به گزارش خبرنگار ايرنا، با تولد اين نشريه شهر اردبيل به عنوان يكي از پيشگامان انتشار نشريات محلي در ايران مطرح شد و به دنبال آن با فراهم شدن زمينه فعاليت ، مردم شهر فرهنگ دوست اردبيل براي چندين سال متمادي شاهد تولد و انتشار ديگر نشريات محلي شدند.

در سال‌هاي ‪ ۱۲۸۷‬تا ‪ ۱۳۵۴‬خورشيدي كه آفتاب درخشان نشريات محلي گوناگون بر ذره ذره سرزمين سبلان مي‌تابيد و گاهي پرتوهاي روشنگري و ادب آن به پايتخت هم مي‌رسيد، كمتر شخصي تصور مي‌كرد كه به يكباره اين خورشيد فروزان رو به سردي و خاموشي گذارد.

اما پس از ‪ ۶۷‬سال ابرهاي تيره بر فضاي فرهنگي و اطلاع‌رساني اردبيل سايه افكند و اين فترت مطبوعاتي تا سال ‪ ۱۳۷۳‬خورشيدي دوام يافت و مردم فرهنگ دوست منطقه را آزرده خاطر كرد.

براساس منابع موجود اولين روزنامه اردبيل موسوم به برگ سبز در سال ‪۱۲۸۷‬ به مديريت شادروان ميرزا فضل‌الله شيخ‌الاسلام زاده و به همت سيداحمد ، صاحب چاپخانه احمد منتشر شد.

اتفاق ، صداي اردبيل ، جودت ، شاعرلر مجلسي ، رستاخيز آذربايجان ، شمس ايران ، پيك روز ، فرهنگ ، سبلان ، دفاع مردم ، دامن حق ، آينده سپيد ، پيغام آشنا ، بهار آذربايجان ، قزلباش ، آتش ، توجه ، قبس ، آزادي ايران، شعاع سبلان ، اراده ملت ، خراسان - ايران ، مساوات ، پروين ، كوكب ايران ، عصر انقلاب ، پهلوي شهر ، مجله ادبي ، مقاصد اسلام ، كامونيست ، آژير ، آذربايجان ، ابومسلم ، كمال كودكان ، شير و خورشيد سرخ ، شورا ، پرند ، پيش آهنگي ، كارنامه چهار ساله و بهداشت نشرياتي هستند كه طي اين سال‌ها يا در اردبيل منتتشر مي‌شدند و يا در صورت انتشار آن‌ها در شهرهاي ديگر از جمله تهران، مشهد و تبريز مديران مسوول و صاحب امتياز آن‌ها اردبيلي بودند.

قبس آخرين نشريه محلي اردبيل در قبل از پيروزي انقلاب اسلامي ايران بود كه با مرگ عزيز صابر ، صاحب امتياز و مدير مسوول آن ، نشريه هم به سرنوشت مدير مسوول خود دچار شد و اين درحاليست كه اين نام‌ها در تاريخ فرهنگ اردبيل ماندگار شده‌اند.

با فوت اين روزنامه‌نگار برجسته و علاقه‌مند اردبيلي نه‌تنها قبس از انتشار بازماند، بلكه مرگ او انگار عاملي براي خاموشي طولاني مدت آفتاب مطبوعات محلي در منطقه بود.

گويا هوشنگ يزداني ، يكي از نويسندگان قبس در آن زمان آينده مطبوعات محلي اردبيل را درست پيش بيني كرده بود بطوريكه در آخرين شماره اين نشريه پس از مرگ مدير مسوول آن نوشت : " فقدان عزيز صابر، فقدان هفته نامه قبس و فقدان جامعه مطبوعاتي در شهر تاريخي اردبيل است كه بدين زودي پركردن اين خلاء آسان نخواهد بود."
به گزارش خبرنگار ايرنا با گذشت چندين دهه از آن زمان و در عصري كه فن‌آوري‌هاي پيشرفته در زمينه تهيه اخبار و گزارش‌ها ، صنعت چاپ و ليتوگرافي به وجود آمده است، هنوز نيز مطالعه ابتدايي‌ترين نشريات اردبيل كه با كمترين امكانات چاپ و منتشر مي‌شدند براي خوانندگان احساس آرامش و لذت معنوي عجيبي را به دنبال دارد.

آن نشريات چه راز و رمزي داشتند كه اين چنين در قلب‌ها و اذهان مردم جاي ويژه‌اي براي خود باز كرده بودند و پرتوهاي روشنگرانه و آگاهي بخشي آن‌ها باوجود سپري شدن چندين دهه از زمان مرگ‌شان هنوز نيز قلوب مردم اين ديار را روشني و گرمي مي‌بخشد.

اولين نشريه محلي استان پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران ، در سال ‪۱۳۷۳‬ مجوز انتشار گرفت و دست‌اندركاران آن با امكانات اندك خود توانستند آن را منتشر و در پيش‌خوان دكه‌هاي مطبوعاتي قرار دهند.

چند سال بعد از آن هم دو هفته نامه محلي در استان اردبيل مجوز گرفته و انتشار يافتند.

دبير خبر خبرگزاري‌هاي آنا و ايسكانيوز در اردبيل مي‌گويد: باتوجه به اينكه نشريات سراسري اغلب موضوع‌هاي كشوري و بين‌المللي را منعكس مي‌كنند اين وظيفه نشريات محلي است كه با زير ذره‌بين قرار دادن مسايل شهرها و روستاهاي حوزه مربوط خواسته‌هاي مردم را به آگاهي مسوولان برسانند و به تحليل و بررسي مسايل بپردازند.

غلام‌حسين غاربي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود : از شواهد پيداست كه اغلب صاحبان نشريات محلي و نيز مسوولان سازمان‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي در استان اردبيل به‌اين باور در زمينه اهميت و جايگاه نشريات محلي نرسيده‌اند.

وي تصريح كرد : طي چند سال گذشته كم توجهي مسوولان ذيربط به تجربه و تخصص مديران مسوول سبب سرازير شدن سيل مجوزهاي صادره و افزايش بي‌رويه نشريات محلي در استان اردبيل شده و اين موضوع موجبات ضعف و كاستي‌هاي نشريات محلي را از نظر محتوايي و صفحه‌آرايي فراهم كرده است.

وي افزود: اين ضعف‌ها و آشنا نبودن صاحبان نشريات با نحوه تامين هزينه مطبوعات محلي سبب شده است كه بيشترين هم و غم اين نشريات تامين آگهي باشد كه اين موضوع به كيفيت كار آن‌ها لطمه وارد كرده است و در اين آشفته بازار مطبوعات محلي جذب افراد متخصص ، اتخاذ رويه‌اي حرفه‌اي‌تر ، طرد افراد غير مطبوعاتي ، تعطيلي و يا اصلاح نشريات بي‌محتوا ، خارج كردن نشريات از وابستگي به آگهي‌هاي دولتي ، تقويت جايگاه صنفي خانه مطبوعات و تعامل با صاحبان صنايع منطقه راه‌هاي بهبود وضعيت نشريات محلي استان هستند.

سردبير نشريه " صبح سبلان " نيز مي‌گويد : كمبود توانايي‌هاي حرفه‌اي و امكانات و نيز پشتوانه مالي براي استمرار فعاليت از مشكلات اساسي نشريات محلي استان اردبيل است.

ياشار پورمجيد در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود : باتوجه به سرعت انتشار اخبار و نيز به‌لحاظ كمبود امكانات از جمله چاپخانه‌هاي ويژه انتشار نشريات به تعداد كافي و سرعت پايين انتشار نشريات در كنار اندك بودن توانايي‌هاي مالي ، بسياري از نشريات محلي استان اردبيل قبل از تولد مي‌ميرند.

او گفت: براي انجام كار حرفه‌اي بايد اسباب لازم فراهم شود و مهمترين مانع در برابر حرفه‌اي شدن نشريات محلي استان اردبيل پايين بودن درآمد و وضعيت اقتصادي و مالي آن‌هاست.

وي افزود: نابساماني وضعيت آگهي‌ها دراستان نقش توليد خبرها و گزارش‌هاي با محتوا در نشريات محلي استان اردبيل را به كمترين ميزان كاهش داده و اين موضوع بزرگترين ضربه را به نشريات محلي وارد كرده است.

او گفت : تعرفه‌هاي آگهي‌هاي دولتي طي پنج سال گذشته با وجود تورم حتي يك ريال نيز افزايش نداشته است و به لحاظ تقاضاي زياد از سوي نشريات محلي براي آگهي نرخ اين آگهي‌ها به پايين‌ترين حد ممكن رسيده است.

مدير مسوول نشريه " طنين حق " هم مي‌گويد : رعايت اصول حرفه‌اي روزنامه نگاري ، درج مطالب و مقالات ارزشمند با موضوعات مختلف مذهبي ، سياسي ، اجتماعي ، اقتصادي ، فرهنگي و هنري و ورزشي نياز و خواست اساسي مخاطبان روزنامه‌ها ، هفته نامه‌ها و ماهنامه‌هاي محلي استان مي‌باشند.

زهرا جوادي افزود: انتشار منظم ، نوع كاغذ ، كيفيت آرايش صفحه و رنگ اين نشريات در جذب مخاطبان و ايجاد علاقه در آنان براي استمرار مطالعه نشريات تاثير زيادي دارد.

وي معتقد است : هر چند كه اكثر انتشاردهندگان نشريات محلي با عشق و علاقه پا در اين عرصه نهاده‌اند و اين راه را ادامه مي‌دهند اما با مشكلات گوناگوني مواجه مي‌باشند و در وهله اول به حمايت‌هاي معنوي و در مرحله بعد به پشتيباني مسوولان ذيربط به منظور دلگرمي خويش نيازمند هستند.

وي همچنين خالي بودن جاي مراسم گرامي‌داشت يكصدمين سال‌گرد انتشار اولين نشريه محلي در استان اردبيل را باعث تاسف دانست و گفت بايد با مغتنم شمردن چنين روزها و مناسبت‌هايي افتخارات فرهنگي منطقه را قدر بدانيم.

يكي ديگر از فعالان عرصه خبر و اطلاع‌رساني در اردبيل مي‌گويد : در عصري كه رسانه‌هاي ديداري ، شنيداري و نوشتاري حرف اول را از لحاظ اطلاع‌رساني مي‌زنند نگاه دقيق به نشريات محلي استان اردبيل در چند دهه اخير نشان مي‌دهد كه اكثر اين نشريات نه تنها پيشرفتي نداشته‌اند بلكه دچار پسرفت‌هاي عميقي از لحاظ كمي و كيفي شده‌اند.

شهرام هدايتي به خبرنگار ايرنا گفت : در شهر بسته‌اي مانند اردبيل وجود نشريات محلي متعدد نمي‌تواند اطلاع‌رساني مطلوب براي مخاطبان را به همراه داشته باشد و بايد پرسيد در كلان شهرهايي مثل تهران ، تبريز و مشهد با تعداد نشريات محلي محدود كار اطلاع‌رساني چگونه انجام مي‌شود؟
وي معتقد است : در شهر اردبيل رويش قارچ گونه نشريات محلي سبب افزايش بي‌حد و حساب شمار خبرنگاران عرصه اطلاع‌رساني شده است و بايد توجه داشت كه هميشه زياد بودن تعداد نشريات و خبرنگاران نمي‌تواند ملاك اطلاع‌رساني مفيد براي مخاطبان باشد.

وي افزود : آشنا نبودن اكثر خبرنگاران با حرفه خود و افزايش بي‌رويه آنان سبب مي‌شود خبرنگاراني كه با ديد اطلاع‌رساني واقعي وارد عرصه مطبوعات شده‌اند به تدريج عقب نشيني كنند و وضعيت مطبوعات محلي استان روز به روز بدتر شود.

او گفت : برداشتن خبر از سايت‌هاي خبري و درج آن‌ها با نام خود در نشريات به عنوان معضل مهم جامعه مطبوعاتي تقدس كار خبرنگاري را به حد بسيار پاييني تنزل داده است و مگر غير از اين است كه خبرنگار بايد توليدكننده خبر باشد اما عده‌اي براي انتشار نشريه در موعد مقرر با برداشتن مطالب از سايت‌ها فقط با عوض كردن عنوان ، آن‌ها را با نام خود در نشريه درج مي‌كنند.

وي از مسوولان استان اردبيل به ويژه اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي اين استان خواست كه نشريات و خبرنگاراني را كه با تمسك به آموزه‌هاي حيطه خطير خبرنگاري گام‌هاي استواري در راه اطلاع‌رساني ، فرهنگ‌سازي و آگاهي بخشي به جامعه بر مي‌دارند در زير سايه حمايتي خود قرار دهند.

مدير كل فرهنگ و ارشاد اسلامي اردبيل در اين زمينه مي‌گويد: تاكنون براي حدود ‪ ۳۴‬نشريه در اين استان مجوز فعاليت صادر شده است.

به گزارش خبرنگار ايرنا اصغر تقي زاده شكيبا افزود : پرونده ‪ ۳۱‬فقره تقاضاي نشريه محلي ديگر توسط اين اداره كل تكميل شده است كه در هيات مطبوعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي منتظر صدور مجوز هستند و در آينده نزديك حدود ‪ ۱۸‬نشريه محلي در استان اردبيل مجوز فعاليت دريافت خواهند كرد.

وي گفت: انتظار داريم همه افرادي كه با مايه‌هاي اعتقادي و فرهنگي قدم به عرصه مهم اطلاع‌رساني گذاشته و اين مسووليت خطير را عهده‌دار شده‌اند در انجام رسالت خويش دردها و مشكلات جامعه را واقع‌بينانه به گوش مسوولان خدمتگزار برسانند و از طرفي تلاش‌هايي را كه از سوي مسوولان به‌عنوان خادمان مردم انجام شده است منعكس نمايند.

او افزود: حوزه اثرگذار فرهنگي شامل رسانه‌ها ، مطبوعات محلي و خبرگزاري هاي مستقر در استان اردبيل باوجود اين نارسايي‌ها در حد امكانات خود فعاليت مي‌كنند و كارنامه قابل قبولي دارند.

به گزارش خبرنگار ايرنا وي با تاكيد بر اينكه براي ارتقاي عرصه فرهنگي استان بايد اميددهنده و پشتيبان همديگر باشيم افزود : دست‌اندركاران حوزه اطلاع‌رساني و به ويژه مديران مسوول نشريات محلي در استان اردبيل بايد براي رشد و پويايي حوزه‌هاي خود بيش از اين تلاش نمايند.

تقي زاده شكيبا ، تصريح كرد : با كمال تاسف به غير از تعداد اندكي از نشريات محلي استان اردبيل كه داراي غناي مطالب هستند و مخاطبان را به خود جذب مي‌كنند و بايد از دست‌اندركاران آن‌ها تقدير شود بقيه نشريات محلي اين استان با كاستي‌هايي در اين زمينه مواجه هستند.

وي با اشاره به اينكه مدت زماني كه يك مخاطب نشريه‌اي را مطالعه مي‌كند ملاك ارزيابي از لحاظ غناي فرهنگي و مطالب آن است افزود : متاسفانه اغلب نشريات محلي استان فاقد اطلاعات نو و مطالب مهم مذهبي ، فرهنگي و اجتماعي توليدي خود نشريه هستند.

وي افزود : نبايد منكر زحمات دست‌اندركاران اين نشريات باشيم اما مطالب آن‌ها به مردم جامعه فضيلت و تعالي نمي‌بخشد و اين نشريات بايد سعي كنند تا حدامكان پديده‌هاي هنجار و ناهنجار اجتماعي را بررسي كنند.

مدير كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان اردبيل تصريح كرد : اين ايراد بزرگي است كه اغلب نشريات محلي استان از اخبار و گزارش‌هاي خبرگزاري‌ها مطالبي را منعكس نمايند و باوجود آنكه خبرنگاران آن نشريات در نشست‌هاي خبري و همايش هاي گوناگون حاضرند هيچ مطلبي از ديدگاه ديگر براي نوشتن نداشته باشند.

وي از سرپرست دانشكده خبر خبرگزاري جمهوري اسلامي واحد استان اردبيل و نيز اعضاي جديد شوراي مركزي خانه مطبوعات اين استان كه در انتخابات آتي برگزيده خواهند شد خواست كه با برخورداري از حمايت‌هاي استانداري و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي اين استان دوره‌هاي آموزشي در زمينه خبر ، نگارش ، برداشت و تحليل محتوايي موضوع‌ها و تحليل‌هاي سياسي براي اهالي رسانه اين استان برگزار كنند.

اينك اغلب مردم فرهنگ دوست استان اردبيل از شروع دوره طلايي تولد نشريات محلي در منطقه شادمان هستند و اين خوشحالي زماني پايدار خواهد بود كه نشريات محلي از نظر كيفي هم ارتقا يابند.ك/‪۴‬
دوشنبه 28 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 107]