نقش دانش بومی در کشاورزی پایدار

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: در حالت سازش با محیط ، انسان با محیط تطبیق پیدا می کند و از آن پیروی می کند. در حالت کنترل محیط ، انسان سعی دارد تا محیط را کنترل کند و آن را متناسب با نیازهای خود تغییر دهد. به اعتقاد برخی از صاحب نظران، توسعه هنگامی رخ می دهد که پاره خط (( الف – ب )) از سمت چپ به سمت راست تغییر کرده و کنترل انسان بر محیط افزایش یابد. خلق، گسترش و کاربرد دانش را می توان از مهمترین عوامل برای افزایش میزان کنترل انسان بر محیط قلمداد کرد. کمک به انسان برای کنترل محیط خودش، مستلزم درک صحیحی از تعامل او با محیط و تسهیل بهبود فرایند خلق دانش توسط وی است. انسانها دانش خود را طی یک ارتباط تنگاتنگ با محیط پیرامونشان گسترش می دهند. انسان درصدد است تا با افزایش شناخت، تعبیرو تفسیر محیط خود، پیش بینی ها و درک خود را از محیط افزایش دهد تا بتواند به خوبی آن را کنترل کند.

● مزایای کشاورزی بومی

بیش از یک قرن از مطالعات مردم شناسان در جوامع زراعی و نظام های تولیدی آنان می گذرد و در سی سال اخیر گزارشهای جامعی از شیوه های معیشتی این جوامع به دست آمده است. این گزارشات حاوی اطلاعات مهمی پیرامون روابط اجتماعی تولید، شیوه های بهره برداری و حفاظت از محیط است که روش های بومی استفاده از زمین و نحوه برخورد روستاییان با جهان اطراف خود را در بر می گیرد . این مطالعات به پژوهش کشاورزی ابعاد جدیدی بخشیده است. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان مدیریت منافعکشاورزی در دست افرادی است که در کشورهای غربی آموزش دیده اند. لذا، آشنا شدن این مدیران با ریشه های فرهنگی و محیطی نظام های بومی مدیریت منابع تا حد زیادی از اشتباهات جلوگیری خواهد کرد . کشاورزی بومی بر همکاری کشاورز با طبیعت استوار است. اخیرا پژوهشگران کشاورزی بوم شناختی به این نظامها بیشتر توجه می کنند.

نتایج این مطالعات از دو نظر مهم است: نخست اینکه در برابر روند نوسازی کشاورزیدر جهان سوم که ظاهرا اجتناب ناپذیرهم هست، دانش کشاورزی بومی و روشهای محلی مدیریت منابع کشاورزی در معرض نابودی قرار گرفته و همزمان با آن مناطق زیست محیطی که نقظه اتکای دانش بومی می باشد نیزدر شرف نابودی است.کشاورزی مدرن، بهره برداری کلان از منابع را ارجح می داند و نسبت به تنوع محیطی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشاورزی سنتی بی توجه است. بنابراین، عدم تجانس طرحهای توسعه ]کشاورزی با نیازها و استعداد روستائیان و شرایط روستایی مشکل آفرین شده است . با شناخت خصوصیات [b]کشاورزی[] بومی مانند رده بندی های سنتی برای شناسایی گونه های گیاهی و جانوری و استفاده از روشهای بومی مانند کشت همزمان محصولات سازگار می توان به اطلاعات سودمندی در جهت تدوین راهبرد های N]کشاورزیb] مناسب دست یافت. مسلما این راهبرد ها با نیازهای روستاییان و ویژگیهای []کشاورزی[] و محیطی هر منطقه همخوانی بیشتری خواهد داشت و نسبت به مسائل بغرنج اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی بی اعتنا نخواهد ماند.

دوم اینکه با مطالعه aN]کشاورزیb] بومی به اصولی دست می یابیم که ما را در طراحی نظامهای مشابه در کشورهای صنعتی یاری خواهد داد. [bN]کشاورزی پایدار ملهم از نظامهای بومی، بسیاری از کاستیهای aN]کشاورزیb] مدرن را جبران خواهد کرد . در یک مزرعه تک محصولی مدرن چرخه های حیاتی طبیعت در اثر استفاده از کود و سموم شیمیایی چنان بر هم خورده است که به استفاده از اصول [N]کشاورزی[/highlight][/b] بوم شناختی مجال نمی دهد . اما نظامهای ]کشاورزی] بومی حاصل قرنها تکامل فرهنگی و زیستی است. در ]کشاورزی[/] بومی تنوع و تناوب کشت، به رغم فناوری ساده و ابتدایی، احتمال از بین رفتن محصولات زراعی را به حداقل می رساند . این نظامها در عین محدودیت منابع، از فواید سنتهای یارگیری و روشهای هوشمندانه استفاده از حیوانات، خاکها و گونه های زراعی سازگار بهره مند هستند. به همین دلیل، پژوهشگران [bN]کشاورزی[/b] بوم شناختی، این نظامها را نمونه های بی نظیری برای تعیین معیارهای ثبات و پایداری در فعالیتهای N]کشاورزی] می دانند. در کشورهای صنعتی از همین معیارها برای طراحی و مدیریت نظامهای تولیدی بوم شناختی استفاده می شود .

● پایداری در ]کشاورزی

گونه های مختلف گیاهی در طول قرن ها سازگاری و تعامل با محیط پیرامون خود به آب و هوای مناطق مختلف سازگاری پیدا کرده اند. متاسفانه انسان به طمع بهره برداری هر چه بیشتر از منابع غذایی، نظم حاکم بر اکوسیستم را بر هم زده و نقش بسیار موثری در تغییر عوامل جوی خاکی و زیستی محیط ایفا کرده که غالبا هم جنبه تخریبی داشته است.

انسان با تخریب و تضعیف ساختمان خاک از طریق روش های نادرست کشت و زرع، زمینه فرسایش خاک به وسیله باد وآب را فراهم آورده است. انسان از رهگذر کشت و زرع، آتش زدن و قطع درختان، گیاهان را از زیستگاه های طبیعی خود ریشه کن کرده و گیاهان دیگری را جایگزین آنها ساخته است که نسبتا گونه های نامطلوب به شمار می آیند. ]کشاورزی] پایدار نوعی ]کشاورزی است که در جهت منافع انسان بوده، کارایی بیشتری در استفاده از منابع دارد و با محیط در توازن است. تفاوت ]کشاورزی] پایدار با [b][کشاورزی] فشرده در این است که در ]کشاورزی] پایدار بر ثبات عملکرد در طولانی مدت با حداقل تاثیر بر محیط تاکید می شود در حالی که N]کشاورز] فشرده بر اهداف کوتاه مدت و حداکثر عملکرد متکی است. اهداف کشاوزی پایدار را نمی توان فقط با کاهش دادن نهاده ها برآورد کرد بلکه باید سیستمهای زراعی جدید و ابداعی طراحی شود. آدمی چهره طبیعت را عوض کرده است تا بتواند در راستای طمع ورزی های خود انرژی بیشتری را برای محصولاتی که خودش مفید تشخیص می دهد، تولید کند. این امر در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته مصداق بارز تری دارد زیرا افزایش انفجار گونه جمعیت در این کشورها، اقداماتی را برای تولید هر چه بیشتر به دنبال داشته که به قیمت از بین رفتن روابط دیرینه همزیستی در طبیعت تمام شده است. فشارهای ناشی از افزایش تقاضا و احساس نیاز به دسترسی هر چه سریعتر به نتایج مورد نظر، جامعه بشری را بر آن داشته است تا تمامی منابع و امکانات خود را بدون نظر گرفتن قوانین حاکم بر طبیعت، در راستای بهره برداری و تولید هر چه بیشتر به کار گیرد.

هدف از توسعه پایدار نوعی رشد و توسعه است که قادر باشد هم نیازهای جامعه را بدون این که خسارتی را متوجه نسل های آینده کند تامین نماید و هم متضمن و حافظ کیفیت زیست باشد . از این رو لازم است فعالیتها و اقدامات ناظر بر توسعه با سیاست های زیست محیطی ادغام گردد. به همین دلیل، کلیه راهبردهایی که برای توسعه پایدار در نظر گرفته می شوند باید بر پایه دو عامل مهم و اساسی: پایداری توسعه و توازن بوم شناختی ، به عنوان محور توسعه قرار داشته باشند. اصلاح منابع آب و خاک، حفاظت و صیانت از محیط طبیعی و خلاقیت در عرصه فن آوری های چند جانبه تولید مواد غذایی، مهمترین نیازها و ضروریات امروز ما را تشکیل می دهند که تحقق آنها جز از رهگذر بازنگری در حوزه برنامه ریزی ]کشاورزی] و جلو گیری از جهت گیری و انحراف در این عرصه امکان پذیر نخواهد بود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 228]