هياهوي بسيار فقط براي 7 دقيقه

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: هياهوي بسيار فقط براي 7 دقيقه

كتابخواني- گروه ادب و هنر - كامران محمدي:
بحث دنباله‌دار سرانه مطالعه در كشور كه از پايان نمايشگاه بين‌المللي كتاب امسال آغاز شده بود، حالا با اظهارات اخير معاون فرهنگي وزارت ارشاد در يك نمايشگاه ديگر، احتمالا وارد مرحله تازه‌اي مي‌شود.

محسن پرويز در مراسم افتتاحيه نمايشگاه كتاب همدان گفت: «سرانه كتابخواني در كشور بدون احتساب مطالعه كتاب‌هاي درسي، مجلات و مقاله‌هاي علمي 10 دقيقه در شبانه‌روز است.»

به نوشته ايرنا، پرويز كه حتما اظهارات چند ماه گذشته خود و وزير ارشاد را به خاطر دارد، ادامه مي‌دهد: «با توجه به اينكه سرانه كتاب در دهه گذشته حدود 2 تا 3 دقيقه بوده، آمار نشان مي‌دهد كه بستر مناسب براي گسترش فرهنگ كتابخواني در كشور فراهم شده است.»

اما به نوشته فارس، مطابق آماري كه سال 83 منتشر شده است، «خوشبينانه‌ترين آمار مطالعه در يك دهه اخير بود. براساس آن آمار، 40درصد تهراني‌ها روزانه يك تا2ساعت مطالعه مي‌كنند.» با اين حال، با استناد به سخنان پرويز به‌نظر مي‌رسد همه دعواهاي گذشته، تنها براي 7 دقيقه بوده است؛ دعواهايي كه گاه حتي به جاهاي باريك هم كشيده مي‌شد: «از اين پس ملت خودتان را به چيزي كه حقيقت ندارد، متهم نكنيد. مردم ما كتاب را يار مهربان مي‌دانند. كساني كه مي‌گويند مردم ما اهل مطالعه نيستند، بدانند كه اين كوبيدن بر طبل دشمني است. ديگر اين باب را ببنديم و حساب‌هاي سرانگشتي نكنيم و جشن نهضت كتابخواني بگيريم.»

آن طور كه مهر گزارش كرده است، اين اظهارات محمدحسين صفارهرندي در حدود 3 ماه پيش است. وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي كه 20 ارديبهشت در نمايشگاه كتاب سخن مي‌گفت، با همين سخنان، بحث تازه سرانه مطالعه را آغاز كرد و در پايان نويد داد: «از اين پس در دست هر ايراني يك كتاب خواهيم ديد.» بدون اينكه به آمار مشخصي اشاره كند.
2 روز بعد، يعني در مراسم اختتاميه بيست‌ويكمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران هم وزير ارشاد دوباره سخنراني خود را بر همين موضوع بنا كرد: «گمان ما اين است كه آمار حضور در نمايشگاه امسال كمتر از 5 ميليون نفر نيست. اگر اين رقم را در 270هزار عنوان كتابي كه در نمايشگاه بود ضرب كنيم، ببينيد چه اتفاقي مي‌افتد؛ رويت يار مهربان در تيراژ ميليوني و ميلياردي.»

صفارهرندي همين شيوه محاسبه آمار كتابخواني را ادامه داد و با ضرب و تقسيم شمارگان كتاب‌ها و صفحات هر كتاب و... نشان داد آمار مطالعه بسيار بيش از آن چيزي است كه رسانه‌ها مي‌گويند. وزير ارشاد گفت: «حتي اگر همه آن كتاب‌هايي كه خريده مي‌شود و در فروشگاه‌ها و كتابخانه‌ها قرار مي‌گيرد، خوانده نشود (كه صد البته ده‌ها بار خوانده مي‌شود)، اگر همه آنها را به يك سوم تقليل دهيم آنچه به‌عنوان سرانه مطالعه به دست مي‌آيد باز هم بسيار بيش از آن رقمي است كه گفته مي‌شود.» وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي ، حدود يك ماه و نيم بعد در حاشيه گردهمايي مديران استاني كتابخانه‌هاي عمومي كشور در جمع خبرنگاران مطالعه قرآن و ادعيه را نيز به آمار مطالعه كتاب اضافه كرد تا باز هم ميزان مطالعه را بالاتر ببرد. اما علي‌اكبر اشعري، رئيس كتابخانه ملي درست برخلاف اين عقيده، گفت: «همه مي‌دانيم وقتي درباره فرهنگ مطالعه صحبت مي‌كنيم، اين موضوع خارج از كتاب‌هاي درسي يا كتاب‌هاي قرآن و مفاتيح است. نمي‌توان با افزايش آمار كتاب‌هاي درسي يا كتاب‌هاي قرآن و مفاتيح، پايين بودن فرهنگ مطالعه را در كشور توجيه كرد.» 2 هفته بعد، يعني درست 2 ماه پس از پايان نمايشگاه كتاب، سرانجام كميته سنجش ميزان مطالعه در اداره كل پژوهش و برنامه‌ريزي نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور تشكيل شد.

به گزارش روابط عمومي نهاد كتابخانه‌هاي عمومي، مديركل پژوهش و برنامه‌ريزي اين نهاد، درباره اين كميته مي‌گويد: «اين كميته با هدف سنجش ميزان مطالعه در گروه‌هاي سني مختلف، بررسي وضعيت فرهنگي مطالعه در كشور (شامل نوع مطالعه، موضوع مطالعه و قالب‌هاي مطالعه)، بررسي ميزان تاثير فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها بر شاخص‌هاي مطالعه و بررسي ميزان رغبت يا عدم‌رغبت مردم به استفاده از محيط كتابخانه‌ها براي مطالعه تشكيل شده است.»

دكتر جلال غفاري هم هماهنگ با موضوع، ادامه مي‌دهد: «آمار ارائه شده درباره ميزان مطالعه در كشور با برخي از واقعيات موجود در جامعه همخواني نداشته و نياز به سنجش واقع‌بينانه‌تري دارد.»

هرچند كمي دير، اما درك اين نياز، حداقل نتيجه بحث سرانه مطالعه است كه تا كنون تنها براساس گمانه‌زني و اظهارنظرهاي فرضي بوده است. جالب اينكه يكي از همين اظهار نظرها، به دبير كل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور تعلق دارد. منصور واعظي 6 دي سال گذشته، يعني 4 ماه و نيم پيش از سخنراني وزير ارشاد در نشست كتابداران استان قم مي‌گويد: « در كشور ما كتاب زياد منتشر مي‌شود، ولي كتابخوان زيادي نداريم و سطح مطلعه بسيار پايين است.» به جز او، در چند ماه گذشته، اظهاراتي از اين دست يا در برابر آن فراوان طرح شده است، بي‌آنكه هيچ پژوهش كامل و درستي انجام گرفته باشد. غفاري مي‌گويد: «در اين كميته صاحب‌نظراني از حوزه و دانشگاه در رشته‌هاي جامعه‌شناسي، مردم‌شناسي، فلسفه، كتابداري و اطلاع‌رساني همكاري مي‌كنند و در راستاي تقويت مباني نظري اين سنجش، تعاريف و منابع مطالعه در پيمايش‌ كشورهاي ديگر مورد بررسي قرار خواهند گرفت. يكي از مباحث چالشي مطرح شده در اين كميته، بررسي مطالعه درسي و كمك درسي و به‌طور كل مطالعات اجباري و نيز مطالعه قرآن كريم و ادعيه و تاثير آن بر سرانه مطالعه در كشور است.»

حالا اگرچه آمار 10 دقيقه‌اي محسن پرويز تا حدود زيادي متفاوت با آمارهاي ارشاد است، اما شايد بهتر باشد حتي اين آمار را نيز جدي نگيريم و منتظر بمانيم تا كميته مطالعه‌سنجي، كارش را به سامان برساند.

تاريخ درج: 25 مرداد 1387 ساعت 21:04 تاريخ تاييد: 25 مرداد 1387 ساعت 21:12 تاريخ به روز رساني: 25 مرداد 1387 ساعت 21:12
جمعه 25 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 54]