رايانه، تهديدي براي سلامت انسان

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: رايانه، تهديدي براي سلامت انسان

گسترش روزافزون فن‌آوري‌ها و علوم جديد در زندگي امروزي، اگرچه موجب بالا رفتن سرعت كارها شده و افزايش ميزان توليد و بهره‌وري در تمامي سطوح را به دنبال داشته است، اما بعضي از عوارض ناخواسته نظير خستگي، كم‌تحركي، فشارهاي عصبي و ناراحتي‌هاي اسكلتي - عضلاني را به همراه آورده است.‌

بسياري از كارها، وسايل و موادي كه انسان در محيط كار يا زندگي روزمره با آنها سر و كار دارد، مخاطره‌آميزند. در بسياري از كشورها به ويژه كشورهاي پيشرفته، بيماري‌هاي اسكلتي - عضلاني از جمله مهم‌ترين علت‌هاي غيبت از كار محسوب مي‌شود. اين موارد را مي‌توان به طراحي نادرست تجهيزات و دستگاه‌ها نسبت داد.‌

از طرف ديگر، اشتياق انسان براي كسب دانش و اطلاعات، سبب پيدايش ماشين‌ها و وسايلي براي ذخيره‌سازي، انتقال و تحليل اين اطلاعات شده است، كه از جمله اين وسايل مي‌توان به رايانه اشاره كرد. اين وسيله در دهه‌هاي اخير به شدت به جوامع توسعه يافته و يا در‌حال توسعه راه يافته كه عوارض و ناراحتي‌هاي مختلفي از جمله عوارض بينايي، كمردرد، دردهاي عضلاني در ناحيه گردن، كتف و مچ دست را به دنبال داشته است.‌

شغل بسياري از ما در ارتباط كامل با رايانه است و مجبوريم ساعت‌ها پشت آن بنشينيم يا حتي بعد از برگشتن از كار، در منزل به سراغ رايانه شخصي‌مان برويم. گرچه عده‌اي معتقدند براي بسياري از افراد كار با رايانه به يك عادت تبديل شده است، اما به نظر مي‌رسد اغلب اوقات استفاده از رايانه يك ضرورت است. با اين همه، استفاده نادرست از رايانه باعث بروز مشكلات و عوارض ناخواسته‌اي مي‌شود، در حالي كه مي‌توان با رعايت نكات ساده‌اي از اين عوارض پيشگيري كرد.‌

عوارض ناشي از كار با رايانه‌

دكتر علي صداقت، متخصص طب‌كار در مورد عوارض ناشي از كار با رايانه مي‌گويد: استفاده از هر دستگاه و پديده‌اي به مدت زياد مي‌تواند باعث ناراحتي و بيماري‌هاي شديدي شود. مشكلات بينايي از شايع‌ترين بيماري‌هايي است كه بر اثر كار زياد با رايانه ايجاد مي‌شود، مانند درد و سرخي و سوزش چشم و آب ريزش آن، دوبيني و احساس تاري ديد كه به كاهش قدرت بينايي، خستگي و سردرد منجر مي‌شود.‌

چشم‌ها عادت دارند بسيار راحت روي اشياي دور و نزديك متمركز شوند، به همين دليل، احتمال خستگي ماهيچه‌هاي چشمي كه روي كاغذ و صفحه مانيتور متمركز مي‌شوند، وجود دارد. همچنين ماهيچه‌هاي ديگر چشم، از تغييرات نور يا درخشندگي يا از تغيير مسير ديد بين صفحه مانيتور و نوشته‌هاي در حال تايپ، خسته مي‌شوند و به دليل جابه‌جايي زياد كلمات، چشم قدرت تطابق خود را به مرور از دست مي‌دهد و افرادي كه داراي اختلالات انكساري اصلاح نشده چشم هستند، بيشتر در معرض خطر قرار دارند.‌

او مي‌افزايد: يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي چشم، عارضه خشكي چشم است كه بر اثر كار مداوم با مانيتور به وجود مي‌آيد، 3 تا 4 درصد كساني كه زياد با كامپيوتر كار مي‌كنند، گرفتار اين بيماري هستند. مهمترين علائم اين بيماري خستگي و خشكي چشم، سوزش، ريزش اشك و تاري ديد است و پيشرفت بيماري خشكي چشم باعث درد در گردن و شانه‌ها نيز مي‌شود.‌

او يادآوري مي‌كند: يكي از دلايل خشكي و سوزش چشم هنگام كار با كامپيوتر، كاهش ميزان پلك زدن است به طوري كه افراد هنگام كار با كامپيوتر تقريبا يك پنجم حالت عادي پلك مي‌‌زنند و اين مساله باعث بيماري در آنان مي‌شود، كه بايد اين بيماري را جدي گرفت.‌

او مي‌گويد: از ديگر عوارض كار با رايانه، دردهاي عضلاني و درد مچ دست و بازوهاست.

درد گردن و كمر در درازمدت و خميدگي پشت، از عوارض ديگر كار زياد و طولاني مدت با رايانه است. معمولا كاربران رايانه ساعدها، دست‌ها، بازوان و پشت گردن خود را در حالت ثابت قرار مي‌دهند و اين كار باعث وارد شدن فشار زياد در زمان طولاني، روي ماهيچه‌ها و تاندون‌ها مي‌شود و در نهايت، مي‌تواند به مشكلات عضلاني و مفصلي بيانجامد.‌

در اين رابطه عوامل ارگونوميكي نظير باركاري، حركت‌هاي تكراري، طرز نشستن، زاويه ديد، وضعيت ميز و صندلي، ارتفاع صفحه كليد و مانيتور، وضعيت نور، سرعت تايپ و نداشتن آرامش رواني مي‌توانند از عوامل خطرساز باشند.‌

اين متخصص طب‌كار مي‌افزايد: ولتاژ زياد لامپ تصوير، باعث توليد ميدان الكترواستاتيك و بارهاي الكتريكي مثبت در سطح خارجي صفحه نمايش مي‌شود. در ميدان بين بارهاي مثبت و صورت اپراتور گرد و خاك و ذرات در تمامي جهات حركت مي‌كنند. اگرچه ميزان گردو خاك و ذرات، بسته به نوع تهويه اتاق؛ كفپوش و عوامل ديگر تغيير مي‌كنند، اما هميشه وجود دارد.‌

جريان بارهاي مثبت حاصل در اين ميدان، ممكن است در كساني كه حساسيت پوستي دارند، باعث خشكي پوست دست و صورت و ترك خوردن آن‌ها شود. همچنين بررسي‌هاي صورت گرفته نشان مي‌دهد در افرادي كه از حساسيت‌هاي پوستي شكايت مي‌كنند و هنگام كار بيشتر تحت فشارها و استرس‌ها قرار دارند، رايانه مي‌تواند باعث تغييرات هورموني مانند تيروكسين (هورمون غده تيروئيد) و هرولاكتين (هورمون غده هيپوفيز قدامي) و همچنين ضايعات پوستي شود كه البته عوامل شخصي هم در بروز اين ضايعات، دخالت دارند.‌

رفيعي كارشناس بهداشت نيز به‌گزارشگر اطلاعات مي‌گويد:

-‌ بررسي‌هاي انجام شده نشان داده است كه قطعات كامپيوتر بيش از هر‌وسيله ديگري مستعد جذب ميكروب، باكتري و ويروس‌هاي بيماري‌زا هستند. براساس اين بررسي‌ها، تنها در كيبورد كامپيوتر هزاران ويروس آلوده و ميكروب وجود دارد كه ناقل بيماري‌هاي بسياري هستند، از اين رو بايد به نظافت و پاكيزگي دستگاه‌هاي رايانه اهميت داد.‌

دكتر صداقت، در مورد استرس و مشكلات عصبي و رواني ناشي از كار با كامپيوتر مي‌افزايد:كار زياد مي‌تواند منجر به بروز مشكلات رواني شود البته كار با رايانه افسردگي به تنهايي به همراه نمي‌آورد، بلكه حجم زياد كار با آن در‌ايجاد استرس رواني نقش دارد.‌

او يادآوري مي‌كند: بدنه رايانه و نمايشگرها بر اثر گرم شدن، بوي مخصوصي از خود متصاعد مي‌كنند كه از جمله آن‌ها، گاز ديوكسين است كه به‌‌وسيله بدنه رايانه (بر اثر حرارت) و صفحه نمايشگر توليد مي‌شود. اين مواد به عنوان مواد ضدحريق، در بدنه نمايشگر و بردهاي رايانه به كار مي‌روند. همچنين گاز هنگام كار چاپگر ليزري توليد مي‌شود و به بافت مخاطي بيني، چشم و گلو آسيب مي‌رساند. بنابراين، رعايت استانداردهاي مربوط در اين باره از سوي واردكنندگان يا توليدكنندگان رايانه ضروري به نظر مي‌رسد.‌

او در مورد زيان‌هاي كار با لب‌تاپ مي‌گويد: بيشتر كساني كه از لب‌تاپ استفاده مي‌كنند، ممكن است بر اثر استفاده زياد و نادرست دچار اختلالات اسكلتي - عضلاني مانند دردهاي ستون فقرات و يا درد مچ دست (سندرم تونل كارپال) شوند.‌

در كار با لپ‌تاپ معمولا گردن بيش از كمر خم مي‌شود؛ كه اين وضعيت براي مدت زمان‌هاي كوتاه شايد خطر زيادي براي سلامت فرد نداشته باشد اما وقتي فركانس استفاده از لپ‌تاپ‌ و يا مدت زمان كار با آن افزايش پيدا كند، صدمات جبران‌ناپذيري به ستون فقرات كمر و گردن وارد مي‌شود.

سازمان بهداشت و ايمني شغل آمريكا(‌‌OHSA) ، راست نشستن به هنگام كار با كامپيوترها را مناسب نمي‌داند و معتقد است در اين حالت، روي مهره‌هاي ستون فقرات فشار زيادي وارد مي‌شود.‌

او مي‌افزايد: استفاده زياد از كامپيوترها موجب شده است تا علاوه بر طراحي ارگونوميك آنها و تجهيزات جانبي‌شان، وسايل مورد نياز براي استفاده راحت‌تر نيز در اختيار كاربران قرار گيرد. در بسياري از كشورها اين وسايل جانبي براي استفاده راحت‌تر از تكنولوژي‌هاي وارد شده مانند كامپيوترها به طور معمول ناديده گرفته مي‌شوند و به همراه تكنولوژي يا حتي كمي بعد از آن نيز وارد نمي‌شوند.‌

در مورد لب‌تاپ‌ها، طرز قرارگيري آنها اهميت زيادي دارد. وسيله زير لب‌تاپ آن را در وضعيت بسيار مناسبي روي ميز قرار مي‌دهد و ‌باعث مي‌شود وقتي شما به سمت عقب مايل مي‌شويد، تسلط كافي بر مانيتور و نيز صفحه كليد داشته باشيد.‌

شرايط محيطي كار با رايانه‌

احمد شرفي، كارشناس بهداشت محيط به گزارشگر اطلاعات مي‌گويد:‌

- شرايط محيطي براي كاربران رايانه، اهميت زيادي دارد. محيط‌مطلوب براي كار با رايانه بايد داراي اين مشخصات باشد: - نور محيط بايد كافي و مناسب باشد، بهترين نوردهي مخلوطي از نور سفيد و زرد است و استفاده از لامپ‌هاي مهتابي در اين خصوص ارجحيت بيشتري دارد.‌

- محيط بايد داراي سيستم تهويه مطبوع باشد.‌

- دماي محيط بايد 19 تا 23 درجه سانتي‌گراد و حاوي رطوبت 50 درصد باشد. ساير فاكتورهاي محيطي به تجهيزاتي كه در ارتباط با رايانه‌اند برمي‌گردد، مانند استفاده از ميز مخصوص كه داراي عرض و ارتفاع استاندارد باشد، استفاده از صندلي‌هاي استاندارد با قابليت تنظيم ارتفاع و استفاده از زيرپايي براي قرار گرفتن مناسب و راحت پاها.‌

پيشگيري بهتر از درمان‌

رفيعي مي‌گويد: بايد اقرار كرد كه كار با رايانه، كسي را بيمار نمي‌كند و عوارضي به همراه نمي‌آورد، بلكه رفتارهاي نادرست و غيراصولي، درجه تاثيرپذيري منفي را در كار با رايانه افزايش مي‌دهد و شخص را دچار عوارض مختلف مي‌كند. رعايت اصول بهداشت كار، شرط استفاده درست از رايانه است كه در اينجا به برخي از اين اصول اشاره مي‌كنيم: كساني كه با رايانه كار مي‌كنند، زمان استخدام و شروع به‌كار و سپس به طورسالانه (در قالب معاينات دوره‌اي) بايد از سوي متخصصان چشم يا بينايي‌سنجي، مورد معاينه و آزمايش‌هاي لازم قرار گيرد.‌

- در معاينات قبل از استخدام و دوره‌اي، بايد به عوارض و بيماري‌هاي مفصلي و عضلاني توجه شود و كاركناني كه به دردهاي مفصلي، كمردرد و شانه درد مبتلا شده‌اند، بايد به سرعت به پزشك طب كار يا ساير متخصصان مراجعه كنند.‌

- محدوديت كار با رايانه نبايد فراموش شود و لازم است با استراحت‌هاي كوتاه مدت بين كار همراه باشد. متخصصان توصيه مي‌كنند براي هر يك ساعت كار مداوم، 15 دقيقه استراحت در نظر گرفته شود. هنگام استراحت بين انجام دادن كار بايستيد، قدم بزنيد و فكر خود را به موضوع‌هاي ديگر متمركز كنيد، ماهيچه‌هاي خود را شل كنيد و سپس آنها را بكشيد و وضعيت آنها را تغيير دهيد.‌

رفيعي مي‌افزايد: نرمش هنگام استراحت و بين كار سودمند است. براي رفع خستگي مي‌توان از حركات كششي استفاده كرد. براي رفع خستگي چشم بايد هرچند مدت يكبار به نقطه‌اي در فواصل دور نگاه كنيد. هنگام كار با رايانه اگر بدن كشيده شده باشد و سر بالا نگاه داشته شود و شانه‌ها آويزان باشد، بالا تنه در راحت‌ترين حالت قرار خواهد گرفت، چرا كه بدنشستن، انجام كار را سخت‌تر مي‌كند و منجر به خستگي ماهيچه‌ها و ايجاد عوارض زيادي مي‌شود.‌

- براي به حداقل رساندن فشار بر گردن و كمر، استفاده از گيره اوراق يا كاغذ گير لازم است. دماي 19 تا 23 درجه سانتي‌گراد و رطوبت حدود 50 درصد براي هواي اتاق كار مناسب است. به منظور رفع آثار سوء گازهاي توليد شده از رايانه و تجهيزات جانبي، بهتر است با باز كردن در و پنجره يا تعبيه دستگاه تهويه، هواي اتاق به طور مرتب عوض شود.‌

اين كارشناس يادآوري مي‌كند: منقطع كردن زمان در كار با رايانه از اهميت خاصي برخوردار است. اين كار با بلند شدن (هر 50 دقيقه يكبار) به فواصل منظم از پشت رايانه و يا چشم دوختن به نقطه ديگري (هر نيم ساعت يك بار) امكان پذير بوده و از بسياري از ضايعات جلوگيري مي‌كند.‌

نرمش، به خصوص در مفصل‌هاي مچ، دست، گردن و بازو به طوري كه يك مفصل در تمامي جهات ممكن حداقل يك بار حركت كند، بسيار مهم است.‌

نكته مهم بعدي، روش نگاه كردن به صفحه مانيتور است كه در هر شرايطي بايد مستقيم باشد. يعني چشم‌ها بايد با قسمت بالايي صفحه نمايش در يك خط مستقيم قرار بگيرند. اين وضعيت چشم‌ها را كمتر خسته مي‌كند و از عوارض مربوط به گردن مي‌كاهد.‌

همچنين فاصله چشم‌ها تا صفحه نمايش نبايد زياد باشد. بهترين فاصله 50 تا 60 سانتي‌متر است تا از آسيب‌هاي چشمي جلوگيري شود.‌

او توصيه مي‌كند: هر چند لحظه يك بار چند نفس عميق بكشيد و اگر برايتان امكان دارد، به هواي آزاد برويد.‌

اگر مدت زيادي به تايپ مشغول شديد، براي چند لحظه مچ دستان خود را به صورت دايره‌وار بچرخانيد و ورزش دهيد. اين كار باعث جلوگيري از ابتلا به سندرم تونلي مچ دست مي‌شود.‌

- با حركات كششي بازوان، پاها و گردن خود را نرمش دهيد و همانطور كه نشسته‌ايد، آنها را بچرخانيد. در زمان راه‌اندازي مجدد رايانه يا در زمان اخذ فايل‌هاي با حجم بالا از يك شبكه، از فرصت پيش آمده استفاده بهينه كرده و استراحت كنيد.‌

توصيه‌ها

- ارتقاع ميز رايانه بايد بين 66 تا 71 سانتي‌متر باشد.‌

- ميز را نبايد در جايي گذاشت كه نور لامپ سقف به طور مستقيم به چشم‌ها بتابد. همچنين صفحه نمايش نبايد در مقابل پنجره قرار بگيرد.‌

در خصوص انتخاب صندلي براي كار با رايانه نيز رعايت فاكتورهاي استاندارد، ضروري است كه عبارتند از: ارتقاع صندلي بايد قابل تنظيم از 41 تا 52 سانتي‌متر باشد.‌

- پشتي صندلي بايد حدود 10 درجه متمايل به عقب باشد.‌

- عرض پشتي بايد 32 تا 36 سانتي‌متر بوده و ارتفاع پشتي بين 50 تا 92 سانتي‌متر باشد.‌

- صندلي بايد در قسمت قرار گرفتن گودي كمر داراي يك برجستگي باشد كه گودي كمر را پر كند.‌

- صندلي‌هاي مورد استفاده در كار با رايانه، حتما بايد دسته‌دار باشند و دسته آنها با ارتفاع تطابق داشته باشد.‌

- ضخامت تشك بايد 4 تا 5 سانتي‌متر و رويه آن از جنسي باشد كه اصطلاحا بتواند تنفس كند و لبه جلوي صندلي، گرد و لبه بيروني آن، بايد نرم باشد.‌

- صندلي مورد استفاده در كار با رايانه بهتر است دسته‌دار باشد و دسته آن با ارتفاع ميز كار مطابقت داشته باشد. همچنين بايد داراي 5 چرخ بوده و چرخان باشد. در صورت نياز، استفاده از زيرپايي توصيه مي‌شود بهترين وضعيت براي تغيير حالت پا استفاده از تكيه‌گاه است.‌

ميز كار بايد قابل تنظيم باشد و سطح كار نيز بايد در ترازي قرار گيرد كه ارتفاع كار كردن با ارتفاع آرنج همتراز باشد.‌

- سطح صفحه كليد، بايد هم ارتفاع با دسته صندلي و آرنج باشد و مچ‌ها به طور عادي روي صفحه كليد قرار گيرند. به طوريكه هنگام كار، ساعدها تقريبا موازي با افق قرار گيرند و زاويه بين مچ دست و ساعد، 5 تا 10 درجه باشد.‌

پنجشنبه 24 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 565]