مقاله علمي

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: مقاله علمي
علل فرار مغز ها
قسمت سوم و پاياني

علي نيري نيز معتقد است هم مسائل سياسي و هم غير سياسي در ماندن نخبگان در خارج از كشور دخيل است . نخبگان حاضر به زندگي در انزوا نيستند، چرا كه انزواي مطلق ، مرگ دانشمندان است. دكترعلي نيري استاد فيزيك، دراين زمينه مي گويد با اينكه سطح زندگي درهندوستان درمقايسه با ايران به مراتب پائين تر است ،اما نخبگان هندي به بازگشت به كشورشان اعتقاد دارند و درعمل نيز چنين مي كنند. چرا كه جامعه علمي هندوستان از انزوا خارج شده و مردم اين كشور از آزادي هاي سياسي و اجتماعي برخوردارند. وي به اقدامات دولت هاشمي رفسنجاني اشاره مي كند و مي گويد در آن دوره - براي سفر به ايران و تدريس در دوره هاي كوتاه مدت فرصتي براي اساتيد ايراني خارج از كشور مهيا شد. اين اقدام گام مهمي براي برقراري ارتباط با ايرانيان خارج از كشور بود. از سوي ديگر بسيار ي از ايرانيان در سياست و اقتصاد آمريكا وارد شده و ايفاي نقش مي كنند. اگردولت بتواند ازاين نيروي بالقوه به نفع جامعه ايران استفاده كند، متوجه مي شود كه سرمايه اش را هدر نداده است.
نيري، بي تفاوتي حكومت به مساله مهاجرت نخبگان را بسيار زيانبار مي داند و معتقد است اين بي تفاوتي فاجعه اي مديريتي در پي داشته است و اينك شايستگان ، در مديريت كشور كمترين نقش را ايفا مي كنند. بخش صنعت ما علاوه بر متخصصين، نيازمند مديران كاردان است تا نخبگان بتوانند زير دست آنها به شكوفايي صنعت كشور خدمت كنند و تا اين مهم سامان نيابد ما همچنان عقب مانده خواهيم ماند . وي به توليد همزمان خودرو در دو كشور ايران و كره اشاره مي كند و مي گويد:" فرهنگ كار و مديريت نخبه پرور كره اي ها، اين كشور را نجات داد ولي ما در اين صنعت - كه يكي از مهمترين صنايع كشور است - نيز راه به جايي نبرديم." وي آنگاه به نبود ارتباط بخش صنعت با دانشگاه در ايران اشاره مي كند و مي گويد:" تا زماني كه صنعت خود را بي نياز از دانشگاه احساس مي كند، ما به توسعه دست نمي يابيم."
نيري مي افزايد:" در دوره انقلاب فرهنگي 3 سال دانشگاه هاي ايران تعطيل بود ولي هيچ آسيبي ازاين بابت متوجه صنعت نشد. چرا كه صنعت ما به دانشگاه وابسته نيست." ولي در جامعه آمريكا اگر يك ماه دانشگاه تعطيل شود، صنعت نيزتعطيل خواهد شد. نيري معتقد است اقتصاد و تكنولوژي ايران در وضعيت بحراني است و مي گويد:" اگر نتوانيم تا سال 2020خودمان را حداقل در منطقه بالا بكشيم، آنوقت صادرات فاحشه تنها افتخار ما خواهد بود. وي راه گذر از بحران موجود را تقويت و توسعه علوم انساني مي داند و مي گويد:" جامعه ايران نيازمند نظريه پردازان در حوزه مسائل علوم انساني است، تا با ارتقا» فرهنگي جامعه ايران، مسير توسعه را هموار كنند."
سالومه سياوشي- ديگر فارغ التحصيل دانشگاه شريف ودانشجوي دوره دكتراي مكانيك دانشگاه نورث ايسترن بوستون - نيز دراين خصوص باور دارد كه كارآمد نبودن مديريت ، اقتصاد متزلزل ، نبود آزادي هاي سياسي و اجتماعي و عدم امكان بازگشت دانشجويان درطول زمان تحصيل، از جمله دلايل برنگشتن آنها به كشور است.
كاغذ بازي (بوروكراسي) اداري و مقاومت در برابر ايجاد تحول ، كمبود صداقت ، بي اعتنايي به كار كيفي و كمبود كاركنان كيفي از ديگر چا لش هاي عنوان شده است.
با توجه به اين ريشه هاي اصلي مهاجرت نخبگان، از جمله نخبگان ايراني، دو سياست اصلي را ميتوان در قالب برنامه هاي توسعه كشور براي پيشگيري از مهاجرت گسترده نيروي انساني متخصص و استفاده از ايرانيان متخصص خارج از كشور اتخاذ كرد:
4-1) سياست بلندمدت
تجربيات بين المللي براي پيشگيري از فرار مغزها، نشان ميدهد كه ايجاد انگيزه قوي براي ماندن متخصصان و نخبگان در كشورهاي خود، مهمترين سياست بلندمدت و اساسي براي پيشگيري از مهاجرت گسترده نيروي انساني متخصص از كشورهاي در حال توسعه است. اين هدف تنها از طريق توسعه همهجانبه اين كشورها در ابعاد اقتصادي، سياسي و فرهنگي تحققپذير است. چرا كه با توسعه همه جانبه در واقع هم سطح دستمزدها در كشورهاي در حال توسعه افزايش يافته و به دستمزدهاي كشورهاي توسعه يافته نزديك مي شود و هم تفاوت دستمزدها ديگر انگيزهاي براي خروج متخصصان از كشور خود نخواهد بود. از سوي ديگر با توسعه سياسي و اجتماعي اين كشورها زمينه براي بروز استعدادهاي ذهني نخبگان و برخورداري از شان و احترام لازمه در جامعه فراهم ميآيد كه خود انگيزهاي قوي براي ماندن آنها در كشور خود به شمار ميآيد. بنابراين حل مسئله مهاجرت گسترده نيروي انساني متخصص در بلندمدت و به طور ريشه اي، به توسعه همه جانبه و پايدار در كشورهاي در حال توسعه وابسته است و كليه سياستهايي كه به توسعه همه جانبه اين كشورها كمك مي كنند در خدمت پيشگيري از فرار مغزها قرار ميگيرند
4-2) سياست كوتاه مدت
از آنجا كه دستيابي به توسعه همه جانبه و پايدار اساسا يك هدف بلندمدت است، درخصوص مهاجرت نيروي انساني متخصص از كشور راه كارهاي كوتاه مدتي نيز متصور است. تجربه بين المللي نشان مي دهد كه از جمله مهمترين اين راهكارها اتخاذ سياست هايي است به منظور استفاده هرچه بيشتر از توان و ظرفيت متخصصان مقيم خارج بدون آنكه نياز به بازگردانيدن دائم آنها به داخل كشور باشد. چنانكه اشاره شد، در برخي از كشورهاي در حال توسعه كه با پديده مهاجرت گسترده نيروي انساني متخصص روبه رو بوده اند، شبكه هايي از متخصصان خارج از كشور تشكيل شده كه در يك ارتباط نهادينه و مستمر با دانشگاه ها و مراكز علمي و فني داخلي بوده و به تبادل دانش و فنآوري هاي جديد بين كشورهاي توسعه يافته و كشورهاي درحال توسعه مي پردازند. در قالب اين شبكه ها انواع همكاري هاي پارهوقت بين متخصصان ايراني مقيم خارج و دانشگاه ها و مراكز علمي و فني داخلي امكان ارائه مي يابد. براي مثال برگزاري دروه هاي آموزشي كوتاه مدت از طرف اساتيد ايراني خارج از كشور، برگزاري كارگاه هاي آموزشي و پژوهشي، سمينارهاي تخصصي و فني و نيز ايجاد هماهنگي براي استفاده از دوره هاي آموزشي خارج از كشور براي محققان داخلي و اجراي پروژه هاي مشترك تحقيقاتي با همكاري متخصص ايراني در خارج كشور و محققان داخلي، از جمله موارد مهم اين گونه همكاريها ميتواند باشد. اگرچه تاكنون تلاش هايي براي شكل دهي به چنين شبكه هايي به عمل آمده، ولي به نظر مي رسد در مقايسه با تلاش هاي ديگر كشورها اين اقدامات ناكافي بوده است.
در اين اوضاع مناسب به نظر مي رسد كه در چارچوب سياست هاي برنامه چهارم توسعه، راهكارهايي مشخص براي تشكيل و توسعه شبكه هايي از متخصصان ايراني خارج از كشور كه در ارتباط نهادينه و مستمر با دانشگاه ها و مراكز علمي و فني كشور باشند، در نظر گرفته شود.
ir.mybocument.www
چهارشنبه 23 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 159]