۵ شباهت دیکتاتور ایران، با دیکتاتور تونس

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: ۵ شباهت دیکتاتور ایران، با دیکتاتور تونس

هم زمانی فرار این دو دیکتاتور، تنها شباهت سرنوشت آن ها نیست؛ بلکه نگاهی دقیق تر به این دو رویداد مشخص می کند که شباهت سرنوشت و مواضع محمدرضا پهلوی و زین العابدین بن علی تا حدی بوده است که حتی می توان بن علی را پهلوی جدید نامید.

درست در روزهایی که ایرانیان به یادآوری خاطره فرار آخرین پادشاه تاریخ ایران می پردازند، «زین العابدین بن علی» رییس جمهور تونس هم از قدرت برکنار و مجبور به ترک کشور شد و پس از عدم پذیرش از سوی فرانسه، سرانجام به عربستان سعودی پناهنده شد.

۱ ماموریت مشترک برای ترویج سکولاریسم

در سال ۱۹۹۹، فرمانده سابق ارتش ایتالیا فاش کرد که روی کار آمدن بن علی کار ایتالیایی ها بوده است. در واقع اواخر دوران بورقیبه سیاست های وی موجب فعال تر شدن جنبش های اسلامگرای تونس به ویژه شیعیان شده و احتمال تسری اسلامگرایی در منطقه بیشتر شده بود. ایتالیایی ها هم که می ترسیدند این جنبش ها حتی به کشورهای همسایه نیز سرایت پیدا کنند، بن علی را به قدرت رساندند تا جامعه تونس را به جامعه ای سکولار بدل کند.

اگرچه وی در ظاهر با اسلام مشکلی نداشت اما عملا از اسلامی حمایت می کرد که در چارچوب عقاید فردی و سکولار باشد. این اقدامات ضد دین بن علی در کنار سیاست های دیکتاتوری و سرکوب گرایانه وی موجب شد تا برخی از مسلمانان نگاه شان به دین به اجبار، نگاهی سکولار باشد و مثلا «حجاب» را جزئی از واجبات دین ندانند.

همین رویکرد از سوی محمدرضا پهلوی هم به تبعیت از پدر در پیش گرفته می شد. شاه مخلوع که خود را بسیار به پدر وابسته می دید، اگرچه خود را مسلمان و شیعه می نامید و تلاش می کرد تا از تقابل رودرو با دین و مذهب خودداری کند اما در باطن همان مشی سکولار رضاخان را در پیش گرفت.

ترویج فرهنگ غربی به عنوان الگوی جوانان، افزایش مراکز به اصلاح فرهنگی نظیر سینما و کافه برای حیازدایی از جامعه سنتی ایران و جلوگیری از ورود دختران باحجاب به دانشگاه از جمله اقدامات شاه برای پیگیری این پروژه بود.

۲ حمایت و پشتبانی از سوی غرب

اگرچه بسیاری از گروه های حقوق بشری از جمله سازمان عفو بین الملل، دولت بن علی را دولتی دیکتاتوری قلمداد می کردند اما روابط غرب با دولت بن علی همواره مسالمت آمیز بود و وی و دولتش همچون دیگر کشورهای عربی وابسته به غرب، کمتر مورد انتقاد این کشور ها قرار می گرفتند.

بن علی در عرصه سیاست خارجی نیز همواره سعی داشت تا از خود چهره ای صلح طلب ارایه کند و همچون بسیاری از سران وابسته کشورهای عربی با تلاش برای نزدیکی به آمریکا، از دهه ۹۰ میلادی مدعی مبارزه با تروریسم بود و دولتش نیز از مهم ترین متحدین آمریکا در جنگ به اصطلاح علیه تروریسم محسوب می شد.

در حمایت غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا از محمدرضا پهلوی هم که جای هیچگونه تشکیک نیست. کودتای آمریکای سال ۳۲ و بازگرداندن شاه به کشور نقطه آغاز نفوذ کامل این کشور در مناصبات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی ایران بود.

ایران شاهنشاهی همچنین تا جایی مورد وثوق سردمداران کاخ سفید بود که از آن به عنوان «جزیره ثابت» نام می بردند و شاه ایران را ژاندارم خود در منطقه می خواندند.

۳ تاراج سرمایه ملی به هنگام فرار

در میان اخباری که این روز ها درباره تونس و فرار بن علی شنیده می شود، روزنامه لوموند فرانسه مطلب جالبی را منتشر کرد که یادآور فرار شاه ایران بود: خانواده «زین العابدین بن علی» رییس جمهور مخلوع و فراری تونس بهمراه یک و نیم تن طلا از کشور گریخته اند.

بر پایه اطلاعات جمع آوری شده در تونس، «لیلا الطرابلسی» همسر بن علی، برای دریافت شمش های طلا به بانک تونس مراجعه کرده است. همسر بن علی به همراه شمش های طلا به ارزش ۴۵ میلیون یورو تونس را ترک کرده است.

مورخان ایرانی هم با استناد به اسناد معتبری که در کاخ های شاه و ادارات ساواک پیدا شده است، خبر از خروج سرمایه هنگفت و گنج های فراوان ایران توسط خانواده شاه از ایران به هنگام قرار او در روز ۲۶ دی ۱۳۵۷ داده اند.

۴ حکومت مادام العمر

یکی از شباهت های جالب بن علی با محمدرضا پهلوی در نوع اداره کشور توسط آن هاست. اگرچه بن علی خود را رئیس جمهور تونس می دانست اما حکومت ۲۴ ساله او بر این کشور و زیر پا گذاشتن اکثر حقوق شهروندی، حکایت از یک نظام شبه پادشاهی در این کشور داشت.

پهلوی دوم هم حدود ۴۰ سال بر ایران حکومت کرد؛ حکومتی که در سال ۱۳۳۲ توسط مردم به زیر کشیده شد اما محمدرضا با یک کودتای آمریکایی مجددا به عرصه قدرت بازگشت تا اینکه با انقلاب اسلامی در سال ۵۷ مجبور به فرار از ایران شد.

۵ از وطن رانده؛ از غرب مانده!

اما عبرت آموز ترین شباهت شاه مخلوع ایران با رئیس جمهور فراری تونس، سرنوشت آن ها پس از فرار از کشورشان است.

اگر ۳۲ سال پیش، شاه ایران که رفیق گرمابه و گلستان روسای جمهور آمریکا بود، از سوی کسانی که به آن ها خدمت می کرد، پذیرفته نشد و نگذاشتند هواپیمای حامل وی در کشورشان فرود آید و محمدرضا مجبور شد تا پس از سرگردانی چند روزه در کشور کوچک «پاناما»، به سراغ «انور سادات» دیکتاتور مصر برود، زین العابدین بن علی هم از سوی دوستان اروپایی و غربی خود با سردی روبرو شد و نهایتا چاره ای به جز پناه بردن به خاندان آل سعود پیدا نکرد.