کدام بدتر است: سیگار، پیپ یا قلیان؟

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: پرسشی از دکتر محمدرضا معدنی معاون اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران

کدام بدتر است: سیگار، پیپ یا قلیان؟
سرطان ریه یكی از شناخته‌شده‌ترین و خطرناک‌ترین سرطان‌هاست که سالانه تعداد زیادی از مردم به آن مبتلا می‌شوند. از طرفی، این سرطان با مصرف دخانیات ارتباط تنگاتنگی دارد؛ به طوری که تقریبا80 درصد موارد سرطان ریه به استعمال قلیان، پیپ و سیگار مرتبط است....

اما ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که کدام یک از این محصولات دخانی خطرناک‌ترند و احتمال ابتلا به این سرطان را بیشتر می‌کنند؟ برای پاسخ به این سوال، گفت‌وگوی ما را با دکتر محمدرضا معدنی، معاون اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران، بخوانید.

آقای دکتر! تاریخچه استعمال دخانیات به چه زمانی برمی‌گردد؟
مصرف مواد دخانی در دنیا بالغ بر 2 هزار سال قدمت دارد و در طول این مدت هم دستخوش تحولات زیادی شده است. نخستین‌بار بومیان قاره آمریكا در دوران باستان به خواص گیاه تنباكو پی بردند. كریستف كلمب و همراهانش در سال 1492 میلادی به جزیره‌ای بین آمریكای شمالی و جنوبی رسیدند و متوجه شدند كه افراد بومی این منطقه گیاهی عجیب را روی آتش ریخته و دود آن را داخل ریه‌های خود فرو می‌برند.

كریستف كلمب به تصور اینکه این گیاه، ماده‌ای جادویی دارد، هنگام بازگشت مقداری از برگ‌ها و دانه‌های آن گیاه را با خود به اسپانیا برد و به این ترتیب توتون به اروپا راه یافت و مردم اروپا این گیاه را توباكو نامیدند كه در ایران به تنباكو معروف است.

توتون كه در سال 1605 میلادی در عثمانی، مصر و هند شناخته شده بود، توسط پرتغالی‌ها وارد ایران شد. اگر چه برخی بر این باورند كه توتون نخستین‌بار در سال 1590 میلادی وارد ایران شده است اما بررسی اسناد تاریخی‌ نشان می‌دهد مصرف دخانیات در زمان شاه‌عباس در ایران رواج پیدا كرد.

ظاهرا سیگار پرمصرف‌ترین محصول دخانی در سراسر دنیاست. همین‌طور است؟
بله؛ سیگار جزو یکی از مهلک‌ترین محصولات اعتیادآور ساخته دست بشر است و از برگ کاغذ، فیلتر، توتون و اسانس و مواد نگهدارنده ساخته می‌شود. در این بین باید گفت که خطر اصلی را دود ناشی از استعمال این ترکیب ایجاد می‌کند.

منظورتان از خطر جدی چیست؟
ببینید؛ دود سیگار دارای دو جریان اصلی و كناری است. جریان اصلی هنگام پك زدن وارد دهان و ریه می‌شود و جریان كناری در فاصله پك زدن‌ها از انتهای سیگار و هنگام بازدم وارد محیط و سپس ریه می‌شود كه این دود از 4 هزار ماده مختلف با آثار آنتی‌ژنی، جهش‌زایی، سرطان‌زایی، دارویی و... تشكیل شده است. در عین حال، دود سیگار شامل 2 بخش ذره‌ای و گازی است.

بخش گازی 85 درصد دود سیگار را تشكیل می‌دهد و اكسیژن، نیتروژن و مونواكسیدكربن اجزای اصلی آن هستند. مونواكسیدكربن میل تركیب زیادی با هموگلوبین خون دارد و در رقابت با اكسیژن برای تركیب با هموگلوبین پیروز می‌شود. در نتیجه انتقال اكسیژن به بافت‌های بدن كاهش می‌یابد.

بخش ذره‌ای نیز 15 درصد دود سیگار را تشكیل می‌دهد و نیكوتین و قطران مهم‌ترین مواد تشكیل‌دهنده بخش ذره‌ای هستند. در عین حال، نیكوتین ماده اصلی و موثر دود سیگار است كه اعتیادآور بوده و با عوارض قلبی-عروقی و ایجاد اختلال در سیستم عصبی همراه است.

سلامت: آیا سیگارهای لایت، همان‌طوری که کارخانجات سیگارسازی ادعا می‌کنند، واقعا کم‌خطرترند؟
نه! به‌رغم قرن‌ها نوآوری تبلیغاتی، ادعاهای اغراق‌گونه، ایجاد ذهنیت بی‌خطر بودن یا کم جلوه دادن خطر برای سلامت، هیچ شواهد و مدارک مستندی وجود ندارد که نشان دهد سیگارهای Light (سبک) یا Mild (ملایم)، کم‌ضررتر از سیگارهای معمولی هستند و به طور كلی، وجود 40 نوع ماده سرطان‌زا در دود انواع سیگار به اثبات رسیده است.

اگر سیگار را با قلیان مقایسه کنیم، به چه نتیجه‌ای می‌رسیم؟ قلیان مضرتر است یا سیگار؟
با وجود اینكه قلیان كمتر مصرف می‌شود اما حجم دودی كه از آن وارد بدن می‌شود 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سیگار است. یك نخ سیگار معمولا 500 سی‌سی تا یك لیتر دود تولید می‌كند اما یك‌بار استفاده از قلیان 10 تا 20 لیتر دود تولید خواهد كرد و درواقع، سرو یک نوبت قلیان برابر با استعمال 70 نخ سیگار است. از طرف دیگر سیگار معمولا انفرادی مصرف می‌شود اما از یک قلیان صدها نفر استفاه می‌کنند.

البته این روزها هنگام سرو قلیان در مراکز تفریحی، سر یک‌بارمصرف قلیان در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد تا به اصطلاح از انتقال بیماری‌ها جلوگیری شود اما باید گفت این لوله قلیان است که حاوی انواع باکتری و ویروس است و ناقل بیماری‌هایی مانند سل و هپاتیت است.

نمی‌توان میزان مصرف افراد را نیز نادیده گرفت. مثلا شخصی که روزی یک بار قلیان می‌کشد، در مقایسه با فردی که روزی یک پاکت سیگار مصرف می‌کند، احتمالا زودتر به سرطان ریه مبتلا خواهد شد.

کدام ضلع مثلث دخانیات، سلامت مصرف‌کنندگان را بیشتر تهدید می‌کند: سیگار، پیپ یا قلیان؟
همه‌شان به نوعی سلامت را به خطر می‌اندازند و نمی‌توان گفت یكی از آنها از دیگری بهتر یا بدتر است اما برای بیان خطرهای پیپ باید از سیگار برگ شروع کنیم. سیگار برگ در واقع تنباکوی پیچیده شده در برگ تنباکو است و عموما مقدار تنباکوی این سیگارها چند برابر سیگارهای معمولی است و گاهی مقدار تنباکوی موجود در سیگار برگ به اندازه 20 سیگار معمولی است.

البته در مورد مصرف پیپ در مقایسه با سایر محصول‌های دخانی مطالعه‌های کمتری انجام شده است. با این وجود، بیشتر حقایقی که در مورد سیگار برگ وجود دارد در مورد پیپ هم مصداق پیدا می‌کند. به طور مثال، دود ناشی از پیپ در مقایسه با سیگار قلیایی‌تر است و بنابراین برای ایجاد اعتیاد بالا به نیکوتین نیاز به استنشاق مستقیم آن به ریه وجود ندارد.

در عین حال، به واسطه میزان بالای تنباکوی استفاده‌شده در پیپ، مصرف‌کنندگان و اطرافیان با دودی معادل سوختن چند نخ سیگار مواجه می‌شوند. از طرفی، مصرف‌کنندگان پیپ شانس بالاتری برای ابتلا به بیماری از جمله بیماری انسدادی مزمن ریوی و سرطان های دهان، سر، گردن، حنجره، مری و ریه دارند.

یعنی نمی‌توان با قطعیت گفت که کدام یک از اینها خطرناک‌ترند؟
همین‌طور است اما باز هم بستگی به میزان مصرف دارد. فرض کنید بخواهیم 3 نفر را با شرایط یکسان از نظر سن، جنسیت، موقعیت زندگی و... با هم مقایسه کنیم که اولی روزانه یک پاکت سیگار مصرف می‌کند، دومی‌مصرف مداوم پیپ دارد و فرد سوم روزی یک ساعت قلیان می‌کشد.

مسلما آنهایی که پیپ و قلیان می‌کشند زودتر از فرد سیگاری با مشکل مواجه می‌شوند. اما نکته بسیار مهم این است که درنهایت هر 3 این افراد، جان خود را به واسطه مصرف دخانیات از دست می‌دهند یا حداقل کمتر از افراد دیگر عمر می‌کنند و سالیان سال باید با انواع بیماری‌ها و سرطان‌ها دست و پنجه نرم کنند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 340]