كنترل جمعيت، با بهداشت باروري

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: كنترل جمعيت، با بهداشت باروري
بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه هر دقيقه در جهان 380 زن باردار مي‌شوند، 190 زن، بارداري ناخواسته دارند، 110 زن دچار عوارض حاملگي مي‌شوند، 40 زن سقط پرخطر دارند و يك زن به علت عوارض بارداري، جان خود را از دست مي‌دهد.

تقريبا هر ساله در جهان 600 هزار زن به علت عوارض بارداري مي‌ميرند. عوارض حاملگي و زايمان، علت اصلي مرگ و ناتواني زنان 15 تا 49 ساله در كشورهاي در حال توسعه است. علاوه بر مرگ و مير مادران، هر سال ميليون‌ها زن با عوارض بارداري روبه‌رو و بسياري از آنان دچار بيماري و ناتواني طولاني مدت مي‌شوند.‌

متخصصان بر اين باورند كه مراقبت‌هاي بهداشتي از مادران با كيفيت خوب، مهم‌ترين عامل پيشگيري از مرگ و مير، عوارض و ناتواني مادر وكودك است. هنوز ميليون‌ها نفر از زنان به اين مراقبت‌ها دسترسي ندارند. ‌

فقط 53 درصد زايمان‌ها در كشورهاي در حال توسعه به‌وسيله متخصصان زايمان با كاركنان حرفه‌اي انجام مي‌شود. از ميان همه آمارهاي بهداشتي كه سازمان جهاني بهداشت بررسي مي‌كند. ميزان مرگ و مير مادران، بيشترين تفاوت را در ميان كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه دارد.

سقط غيربهداشتي و پرخطر سالانه جان 75 هزار زن را مي‌گيرد، در حاليكه استفاده از برنامه‌هاي تنظيم خانواده در كشورهاي پيشرفته از تعداد موارد سقط كاسته است.

تاريخچه تنظيم خانواده‌

بحث تنظيم خانواده به معناي تناسب فرزندان با امكانات و شرايط زندگي در تمامي تمدن‌ها، سوابق كهن دارد. مستندات باقي مانده سابقه كنترل مواليد را 4 هزار سال پيش در مصر، هزار و 600 سال پيش در هند، هزار و 300 سال پيش در چين و 2 هزار سال پيش در يونان و ايران نشان مي‌دهد. تاريخ بشر وسايل و مواد فراواني را به عنوان ابزار جلوگيري از حاملگي در خود ثبت كرده است.

برنامه‌هاي تنظيم خانواده در مفهوم اخص در سطح جهاني، قدمتي حدود 50 سال دارد. امروزه حدود 85 درصد از كشورهاي جهان سوم و نزديك به 95 درصد از جمعيت آنان، از خدمات تنظيم خانواده حمايت مي‌كنند.

در جوامع صنعتي صددرصد زنان واجد شرايط از برنامه تنظيم خانواده پيروي مي‌كنند، ولي فقط نيمي از زنان در كشورهاي در حال توسعه از اين برنامه‌ها بهره‌مند مي‌شوند.

در ايران كنترل جمعيت و تنظيم خانواده به صورت پراكنده در سال 1337 شروع شد. از سال 1348 اين كار به صورتي متمركز ادامه يافت. در سال 1346 در وزارت بهداري، واحد بهداشت و تنظيم خانواده، استقرار يافت تا جمعيت را كنترل كند. در سالهاي بعد واحد مزبور به نام معروف شد.‌

در آن زمان نرخ رشد به طور متوسط سالانه 1/3 درصد بود كه با اجراي سياست‌هاي ، در سال‌هاي 1345 تا 1355 با اندكي كاهش به 7/2 درصد رسيد.

سياست‌ تحديد مواليد و برنامه‌هاي تنظيم خانواده در ايران پس از انقلاب اسلامي، از سال 1368 (پس از جنگ تحميلي) اتخاذ و به اجرا گذاشته شد. سال 1367، وقتي نتايج سرشماري منتشر و ميزان رشد جمعيت در سال‌هاي 65 و 55 به طور كلي 9/3 درصد اعلام شد، خطر افزايش انفجاري جمعيت، متفكران جامعه و در راس آن، دولت را به فكر اتخاذ سياستي رسمي مبني بر كاهش مواليد انداخت.‌

شهريورماه سال 1367 پس از پايان جنگ سازمان برنامه و بودجه وقت، سميناري برگزار كرد كه در قطعنامه پاياني آن، مخاطرات ناشي از تداوم نرخ رشد طبيعي جمعيت ذكر شد؛ علاوه بر آن كه به دولت وقت هشدار داده شد در صورت ادامه وضعيت، نرخ بيكاري به 24 درصد افزايش خواهد يافت.

8 اسفند سال 1367 برنامه توسعه كشور در دسترس كار مجلس قرار گرفت و اين سياست‌ها به هيات دولت ارائه شد.

در اين سياست، تعديل مواليد تا سقف 3 فرزند به عنوان حد متناسب ميانگين كودكان هر خانواده ايراني و تضمين كننده ضريب جانشيني و تجديد نسل جمعيت ايران، به عنوان هدف اصلي منظور شده بود و اقداماتي چون توسعه انساني، گسترش مشاركت‌ها به ويژه مشاركتهاي اقتصادي زنان، كاهش مرگ و مير اطفال، كودكان و مادران، بالا بردن سطح آگاهي‌هاي اجتماعي به كمك مراجع تقليد و رسانه‌هاي عمومي و همگاني به عنوان عوامل پشتيباني و تسهيل كننده پيشبرد اين هدف، در متن راهكارهاي سياستي گنجانده شد.‌

فاصله گذاري بين زايمان‌ها از طريق گسترش دسترسي به وسايل مدرن پيشگيري از باروري‌هاي ناخواسته و حذف تمامي سياست‌هاي تشويقي 3 اولاد به بالا به عنوان اساس فعاليت‌هاي اجرايي مورد نظر قرار گرفت.‌

در سال 1368 يك سياست رسمي با عنوان اتخاذ و اجراي آن به وزارتخانه‌هاي بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، فرهنگ و آموزش عالي، آموزش و پرورش واگذار شد.

در سال 1369 شورايي به نام با تصويب دولت، به رياست وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تشكيل شد. در سال 1370 برنامه‌هاي كنترل جمعيت با ايجاد گسترش يافت. روز 26 ارديبهشت 1372 قانون تنظيم خانواده مشتمل بر 4 ماده و 2 تبصره در مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در تاريخ دوم خرداد 1372 به تاييد شوراي نگهبان رسيد. براساس اين قانون، كليه امتيازات متعلق به فرزندان بالاتر از رده سه، حذف و محدوديت‌هايي براي كثرت اولاد در نظر گرفته شد.‌

بهداشت باروري‌

دكتر كامران باقري لنكراني، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، چندي قبل در مصاحبه با خبرگزاري فارس گفت: ‌

- رشد جمعيت كشور در سال 65 با رقم 6/5 درصد به اوج خود رسيد ولي امروز با توسعه بهداشت باروري و آموزش به مردم، رشد جمعيت كشور به حدود 2 درصد كاهش يافته و هرم جمعيتي كشور متعادل شده است اما به علت اينكه متولدان 20 سال پيش اكنون به سن ازدواج و باروري رسيده‌اند، بايد تا چند سال آينده منتظر افزايش مجدد رشد جمعيت باشيم كه طبيعي است.‌

او اضافه كرد: پوشش برنامه‌هاي تنظيم خانواده در كشور اكنون به 77 درصد رسيده است و 7/59 درصد خانواده‌ها از يكي از روش‌هاي مدرن پيشگيري از بارداري استفاده مي‌كنند.‌

وزير بهداشت با بيان اينكه در جوامع غربي شاهد از بين رفتن قوام نهاد خانواده و سقوط خانواده هستيم، افزود: ‌

- در كشور ما سلامت جامعه با تاكيد و قوام نهاد خانواده توام است. به همين علت بايد به آموزش فراگير اصول بهداشت باروري در خانواده‌ها توجه كنيم.‌

امامي رضوي، معاون سلامت وزارت بهداشت هم گفت:‌

- برنامه ما بيشتر روي بهداشت باروري متمركز است، در عين حال كه جمعيت ما بايد متناسب با منابع كشور باشد. اما اين مهم‌تر است كه جمعيت سالمي داشته باشيم، يعني افراد از ابتداي تولد با سلامت متولد شوند و دچار بيماري نشوند، خانواده‌ها بايد با توجه به توان اقتصادي، جسمي، اجتماعي و تربيتي، تعداد فرزندان‌شان را مشخص كنند.‌

او با بيان اينكه حدود 20 روش پيشگيري از بارداري علمي در كشور به خانواده‌ها ارائه مي‌شود افزود:‌

- البته برخي روش‌ها شبيه هم است. حدود 75 درصد خانواده‌هاي ايراني از يكي از روش‌هاي پيشگيري از بارداري استفاده مي‌كنند.‌

دكتر محمد اسلامي، رئيس اداره تنظيم خانواده وزارت بهداشت نيز مي‌گويد:‌

- هدف اصلي برنامه تنظيم خانواده در ابتدا كمك به زوجين براي پيشگيري از بارداري بود اما در ادامه تغيير كرد. پس از سال 86 با توجه به شرايط موجود، بايد فكري مي‌شد تا دسترسي براي گروه‌هاي بيشتري فراهم شود.‌

او ادامه مي‌دهد:‌

- اگر كسي به بخش خصوصي مراجعه كند و بخواهد از وسايل پيشگيري استفاده كند، كسي مانعش نمي‌شود و تمام امكانات در اختيار او قرار مي‌گيرد. قيمت‌ها هم آن قدر پايين است كه همه مي‌توانند از عهده آن برآيند.‌

او يادآوري مي‌كند:‌

- خانواده‌هايي هستند كه مي‌گويند ما نمي‌خواهيم بچه‌دار شويم اما از روش‌هاي پيشگيري هم استفاده نمي‌كنند. وقتي از آنان سئوال مي‌شود كه چرا از روش‌هاي پيشگيري استفاده نمي‌كنيد، جواب مي‌دهند كه اين روش‌ها مطابق ميل و سليقه ما نيست و يا در دسترسي به روش‌هاي جلوگيري مشكل داريم. اين هم شاخص مهمي است كه فكر مي‌كنيم بايد كم شود.‌

اكبر نيكخواه، كارشناس ارشد تنظيم خانواده نيز مي‌‌گويد:‌

- افزايش سريع جمعيت، مشكلات و نارسايي‌هاي موجود را پيچيده‌تر مي‌كند. زماني كه وضعيت بهداشتي يك جامعه مناسب نباشد، علاوه بر زيان به همه افراد آن جامعه، بيشترين ضرر متوجه گروه‌هاي آسيب‌پذير جامعه مي‌شود.‌

گروه‌هاي آسيب‌پذير در هر جامعه، مادران و كودكان هستند كه به علت شرايط خاص جسماني، بيشتر از ديگران در معرض خطر و بيماري‌ قرار دارند.

او اضافه مي‌كند:

-‌ سطح بالاي باروري، پيامد، آثار و عوارض ناخوشايندي براي سلامت مادران و كودكان و مسائل زيستي جامعه دارد. مرگ‌ومير كودكان با عوامل متعددي مانند سوء تغذيه، امراض عفوني و فقدان مراقبت‌هاي بهداشتي در ارتباط است. همچنين فاصله زماني مناسب بين دو تولد، در امكان زنده ماندن كودك و پيشگيري از ابتلا به بيماري‌ها نقش قابل توجهي دارد. زماني كه فاصله بين دو تولد كوتاه باشد، هر كدام از آنان در معرض خطر بيشتري قرار مي‌گيرند. همچنين مشخص شده است كه مرگ و مير و ابتلاي به بيماري در زناني كه زود ازدواج كرده يا در سنين كم‌آبستني‌هاي پشت سرهم داشته‌اند و يا داراي‌‌‌‌فرزندان زيادي باشند، بيشتر است.

حاملگي‌ها و زايمان‌هاي پي در پي، سلامت مادر و طفل را به خطر مي‌اندازد. بعد بزرگ خانوار، فاصله كوتاه بين آبستني‌ها و از شير گرفتن ناگهاني و بي‌موقع كودك توام با مسائل گوناگون نظير تشويش و فشارهاي روحي مادر، نبود سازش در زندگي به دليل نگراني زن از حاملگي مجدد، مشكلات ناشي از زايمان، كمبودها و نارسايي‌هاي عاطفي دوران زحمت براي تامين معاش خانواده، از عوامل بروز بيماري‌هاي جسمي و رواني به شمار رفته و موجب افزايش درجات احتمالي مرگ و مير مي‌شود.

بارداري‌هاي ناخواسته‌

دكتر لنكراني، وزير بهداشت، در مورد بارداري‌هاي ناخواسته به خبرگزاري فارس گفته است:

- توجه به بهداشت باروري تا 25 درصد از مرگ‌ومير مادران و نوزادان مي‌كاهد. اين خدمات بايد در كشور گسترش يابد و بومي‌سازي شوند، اكنون با توسعه روش‌هاي پيشگيري از بارداري مدرن كه 59 درصد پوشش دارد، ميزان حاملگي‌هاي ناخواسته در كشور از 36 درصد به 6/18 درصد كاهش يافته است كه البته اين امر نتيجه 3 دهه فعاليت در كشور است.

او با ابراز اميدواري نسبت به اينكه با گسترده‌تر شدن خدمات تنظيم خانواده، ميزان حاملگي‌هاي ناخواسته كاهش يابد، اضافه مي‌كند:‌

- برخي كشورها به بهانه كنترل باروري، به سقط جنين دست مي‌زنند كه اين كار موجب افزايش مرگ‌ومير مادران و نوزادان مي‌شود.

وزير بهداشت پوشش تنظيم خانواده در كل كشور را 77 درصد عنوان كرد و افزود:

- نتيجه اقدامات در زمينه بهداشت باروري، درميزان مرگ‌وميرها به خوبي آشكار است. در دسترس بودن خدمات و متناسب بودن ‌آن با فرهنگ كشورمان بسيار ضروري است.‌

او با اشاره به مجموعه تلاش‌هاي دو دهه گذشته يادآور شد:

- با اين تلاش‌ها، هرم جمعيت به سمت متعادل شدن حركت مي‌كند. طي دو دهه گذشته ميزان باروري از رقم 6/5 در سال 65 به عدد 2 رسيده است اما از آنجا كه نسل جوان امروز به سن ازدواج رسيده، طي چند سال آينده رشد جمعيتي را تجربه خواهيم كرد.

راهكارهاي موجود

هدف برنامه‌هاي گوناگون توسعه جمعيت، 75 درصد كاهش ميزان مرگ‌ مادران تا سال 2015 است.

سه راهكار اساسي براي رسيدن به اين هدف در نظر گرفته شده است:

- همه زنان براي جلوگيري از بارداري ناخواسته، به روش‌هاي ضد بارداري دسترسي داشته باشند.

- همه زنان بايد در زمان زايمان به مراقبت‌هاي پيشرفته دسترسي داشته باشند.

- زنان بارداري كه دچار عوارض مي‌شوند، بايد در هر زمان به مراقبت‌هاي اورژانس و با كيفيت، دسترسي داشته باشند.

كشورهايي مانند چين، كوبا، هندوراس، جاماييكا، مالزي، سري‌لانكا، تايلند و تونس، كاهش چشمگيري در ميزان مرگ‌ومير مادران ايجاد كرده‌اند و اين موضوع با دسترسي بيشتر زنان به برنامه‌هاي تنظيم خانواده و مراقبت‌هاي زايمان امكان‌پذير شده است. آموزش و تربيت كارشناسان حرفه‌اي مامايي نيز از ديگر راهكارها براي رسيدن به اين موفقيت بوده است.

متخصصان ايراني نيز بر اين باورند كه مراقبت‌هاي بهداشتي با كيفيت خوب، مهم‌ترين عامل پيشگيري كننده از مرگ و مير و عوارض متوجه مادر و كودك است.

‌

دوشنبه 21 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]