پرورش ميگو در تنگنا

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: پرورش ميگو در تنگنا

تحقيقات مقدماتي تكثير و پرورش ميگو در ايران از سال 1363 توسط موسسه تحقيقات شيلات ايران در پژوهشكده ميگوي كشور مستقر در بوشهر انجام شد.‌

به گزارش ايرنا، دستاوردهاي اين فعاليت‌هاي تحقيقاتي به معرفي سه گونه مهم و تجاري ميگوي ببري سبز، سفيد هندي و وانامي به صنعت آبزي‌پروري كشور منجر شد.‌

در طول برنامه اول توسعه شيلات ايران، بخشي از مطالعات فني و شناخت اراضي و طرح پايلوت پرورش ميگو با استفاده از بچه ميگوهاي وارداتي انجام شد و طي برنامه‌هاي دوم و سوم توسعه شيلات ايران نيز پرورش ميگو رشد بسيار زيادي به ويژه در سرمايه‌گذاري، واگذاري اراضي و احداث زيرساخت‌ها داشته است.

سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده در ايران در زير بخش شيلات و آبزيان در يك دهه گذشته باعث شد تا آبزي‌پروري با يك روند پايدار و قابل توجهي توسعه يابد، ضمن آنكه حمايت و نگرش مثبت مسئولان ملي و منطقه‌اي به توسعه آبزي‌پروري چشم‌انداز روشني از توسعه پايدار و موفق آبزي‌پروري را فراهم كرده است.‌

هم اكنون افزون بر 180 هزار هكتار اراضي لم‌يزرع مناسب براي پرورش ميگو در جنوب كشور، چند هزار هكتار اراضي نيز در شرق استان مازندران و سواحل استان گلستان شناسايي شده است كه تا پايان سال 1384، حدود 45 هزار هكتار از اين اراضي به متقاضيان واگذار شده است و حدود 8700 هكتار از اين اراضي هم‌اكنون آماده توليد است.

احداث 36 واحد مركز تكثير، شش واحد كارخانه توليد خوراك ميگو و 30 واحد كارخانه عمل‌آوري بخشي از زيرساخت‌هاي مورد نياز صنعت تكثير و پررش ميگو مي‌باشد كه در اين سال‌ها بوجود آمده است.

ميزان توليد ميگوي پرورشي در كشور نيز از 54 تن در سال 1373 به بيش از 2 هزار و 507 تن در سال 1386 رسيده است.‌

حداكثر ميزان توليد ميگوي پرورشي در كشور در اوج فعاليت صنعت پرورش ميگو در سال 1383 به 8930 تن رسيده كه استان بوشهر با 5600 تن (63درصد كل كشور) در اين امر پيشرو بوده است.

طي سال هاي اخير بنا به دلايل متعدد، ركود شديدي دامنگير اين صنعت شد تا جايي كه از كل اراضي واگذار شده به بخش خصوصي، تنها 7500 هكتار از آنها به بهره‌برداري رسيد و از اين مقدار نيز طي 2 تا سه سال اخير عملا كمتر از 40 درصد آن به زير كشت رفت.‌

بروز مسايلي مانند افت قيمت ميگوي پرورشي در بازارهاي جهاني، رقابت شديد در بازار جهاني ميگو، بالا بودن نرخ تورم و ثبات نرخ ارز، بالا بودن نرخ سود و كارمزد تسهيلات بانكي، عدم تكميل زيرساخت‌هاي مورد نياز، پايين بودن بازده توليد در مراكز تكثير، عدم دسترسي به منابع مولد مناسب، پايين بودن راندمان توليد در مزارع پرورش، پايين بودن نسبي سطح مديريت و فناوري در حلقه‌هاي مختلف توليد و بروز بيماري‌هايي مانند لكه سفيد در استان‌هاي خوزستان و بوشهر و وقوع توفان گنو در استان سيستان توليد ميگو را به حداقل رسانده و باعث شده تا اين صنعت با تنگناهاي بسياري روبه‌رو شود.

بيماري ناشي از سندروم ويروسي لكه سفيد يكي از بيماري‌هاي رايج در بين ميگوهاي پنائيده است كه از سال 1992 در تايوان ظهور كرد و در طول دهه 1990 كشورهاي بسياري را درنورديد.‌

اين بيماري در سال 1381 سايت پرورش ميگوي چوئبده آبدان را فلج كرد و پس از بروز اين بيماري و از سال 1383، موسسه تحقيقات شيلات ايران در پژوهشكده ميگوي كشور كار تحقيق روي ميگوي وانامي را شروع كرد و سرانجام در سال 1384 كه‌‌‌‌‌متقارن با شيوع بيماري لكه سفيد در استان بوشهر بود، به تكنيك تكثير‌‌‌‌‌و پرورش ميگوي وانامي دست يافت.

يكي از مشكلات عمده صنعت ميگو در كشور توان توليد پايين در مزارع پرورشي است كه دسترسي به ميانگين توليد بالاتر نيازمند گذر از پرورش نيمه متراكم به متراكم، بهبود مديريت و تكميل و توسعه زيرساخت‌هاي مورد نياز صنعت است.

يكي از الزامات سيستم متراكم استفاده از هواده‌هاي پرقدرت است كه با سيستم سوخت ديزلي كنوني مزارع پرورشي كشورمان مشكل و يا ناممكن است و نيازمند برقدار كردن مزارع پرورشي است.

ميانگين توليد ميگوي سفيد هندي در سال‌هاي اخير حدود 2 تن در هكتار بوده است.‌

توجه به تنوع گونه‌اي ميگو با ديد منطقه‌اي، تكثير و پرورش گونه‌هايي با توان توليد بالا و مقاوم در برابر شرايط متنوع اكولوژيكي، مقاوم در برابر بيماري و سريع الرشد و همچنين كاهش هزينه‌هاي توليد، افزايش توليد در واحد سطح و افزايش سطح زيركشت ميگو از راهكارهاي دستيابي به اهداف كيفي و كمي شيلات ايران و موسسه تحقيقات شيلات در برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور است.

انجام تحقيقات پيرامون موارد يادشده، بهداشت و بيماري‌هاي ميگو، تغذيه، ژنتيك و اصلاح نژاد ميگو و در نهايت فرآوري ميگو، تقويت بنيادين ساختار تحقيقات پژوهشكده ميگوي كشور را اجتناب‌ناپذير مي‌كند.‌

در اين زمينه رئيس هيات مديره انجمن صنفي مراكز تكثير ميگو با انتقاد از نبود مديريت كارآمد در صنعت تكثير و پرورش ميگو، مي‌گويد: نبود تشكل‌هاي فعال در بخش خصوصي و بي‌تفاوتي مديران اثرگذار براي رفع مشكل در زمان خود و همچنين بروز عوامل طبيعي (بيماري، طوفان و...) و ناهماهنگي‌‌‌‌ارگان‌هاي مربوطه (بانك، دامپزشكي، وزارت تعاون، صندوق بيمه محصولات كشاورزي و...) صنعت تكثير و پرورش ميگو در كشور را به وضعيت فعلي رسانده است.‌

سيدمسلم موسوي، با بيان اينكه عمل نكردن مجموعه‌هاي خصوصي به وظايف خود در صنعت تكثير و پرورش ميگو باعث اتخاذ تصميمات نادرست شده است، عمده‌ترين مشكل در اين صنعت را برخورد‌هاي منفعت‌‌طلبانه عنوان و مي‌گويد: تاكنون بخش خصوصي نتوانسته اتحاديه‌ها و انجمن‌هاي كارآمد و موفقي تشكيل دهد چرا كه اين تشكل‌ها در زمان‌هاي گذشته برحسب ضرورت و نياز ايجاد شده و پس از گذشت حدود 15 سال به روز نشده و نتوانسته‌اند مسئوليت‌ها را از بخش دولتي تحويل گيرند؛ از طرف ديگر بخش دولتي هيچ وقت نخواسته مسئوليت‌هاي قابل واگذاري خود را به بخش خصوصي واگذار كند.‌

وي با تاكيد بر اينكه مسئوليت‌هاي تامين لارو، غذاي ميگو، فرآوري، بازاريابي محصول و صادرات آن بايد از بنگاه‌هاي كوچك (تكثير، پرورش و صادرات فعلي) به اتحاديه‌هاي تكثيركننده و پرورش‌دهنده واگذار شود، مي‌گويد: با واگذاري اين امور ارزآوري محصول عايد توليدكنندگان خواهد شد نه واسطه‌ها؛ از طرف ديگر باعث‌‌‌‌قوي‌شدن اتحاديه‌ها نيز مي‌شود.

موسوي خاطرنشان مي‌كند: اين اقدامات در تمامي كشورهاي جهان توسط اتحاديه‌ها و نمايندگان توليدكنندگان انجام مي‌شود اما در ايران به دليل اينكه هريك از مجموعه‌هاي بخش خصوصي به دنبال منافع خود هستند، مشكلات فراواني براي قشر توليدكننده و پرورش‌دهنده ايجاد و توليد را از حالت اقتصادي خارج كرده است.‌

ناگفته نماند به نظر مي‌رسد به روز شدن و تغيير ساختار تشكل‌ها براي واگذاري امور و رفع بسياري از مشكلات صنعت ضروري است و البته تا زمانيكه بازخواست و نظارت بر كيفيت و كميت عملكرد نباشد اين وضعيت همچنان پابرجاست از اين‌رو لازم است بخش دولتي براي تغيير ساختار تشكل‌ها اقدام كند.‌

در همين خصوص دولت موظف به تسهيل كردن امور براي بخش خصوصي است، همچنين بايد تصميم‌گيري‌هايي كه باعث توانمندي بخش توليدي مي‌شود، واگذار شود در حالي كه تاكنون چنين نبوده و بخش دولتي مسئوليت‌هاي قابل واگذاري خود را در راستاي توانمند‌سازي بخش خصوصي واگذار نكرده است.‌

موسوي مي‌افزايد: بخش خصوصي توانايي پذيرفتن مسئوليت‌ها را دارد و تنها نيازمند هدايت است اما مسئولان حاضر به واگذاري امور به بخش خصوصي نيستند.‌

در اينجا همچنين بايد نبود مهندسي سيستم و برنامه مدون علمي براي راهبري هماهنگ تمامي حلقه‌هاي توليد، تقابل تشكل‌هاي اين بخش با يكديگر و عملكرد غيرعلمي اشاره كرد كه از ابتدا با اين صنعت شكل گرفته و همچنان پابرجاست.

سيدمسلم موسوي عدم تدوين و اجراي بيمه محصول در بخش تكثير عليرغم پيگيري‌هاي فراوان را از مشكلات تكثير ميگو دانسته و مي‌افزايد: ذخيره‌سازي لارو نير به موقع انجام نشده و از حداكثر زمان پرورش براي رسيدن به وزن اقتصادي استفاده نمي‌‌شود كه خريد تضميني در اين زمينه مي‌تواند موثر باشد.‌

وي انعقاد توافقنامه مشترك شيلات، دامپزشكي و انجمن صنفي تكثير براي مشخص شدن فهرست غذا و مواد مجاز (كارخانه‌هاي مجاز خارجي توليدكننده غذاي لاروي) را از راهكارهاي حل مشكلات اين بخش عنوان كرده و ادامه مي‌دهد: تنظيم آيين‌نامه مشخص براي واردات مولد، غذا و همچنين قرنطينه و آزمارش (مولد، غذا، لارو) توسط اين كميته و بيمه محصول توسط صندوق بيمه محصولات كشاورزي تاثير بسزايي در رونق اين بخش توليدي خواهد داشت.‌

رئيس هيات مديره انجمن صنفي مراكز تكثير ميگو با اشاره به اينكه مديريت ضعيف و غيرعلمي مزارع پرورشي نيز در اين صنعت مشكل‌ساز شده است، تصريح مي‌كند: نيروي كار غيرماهر و بي‌انگيزه، استفاده از ادوات و ابزار سنتي و فرسوده و همچنين مشكلات اداري و مالي صاحبان شركت‌ها توليد را از حالت اقتصادي خارج كرده است كه آموزش نحوه پرورش به مديران مزارع، به روز كردن ادوات با كمك دولت و تشكل‌ها با تعهدات مالي شركت‌ها مي‌تواند توليد را به سمت اقتصادي شدن سوق دهد.‌

وي همچنين ضرورت اعمال مديريت اقتصادي درست براين بخش را مورد تاكيد قرار داده و با اشاره به كافي نبودن اطلاعات پرورش‌دهندگان مي‌گويد: درحال حاضر هيچ هماهنگي بين بخش‌هاي دولتي و خصوصي (سياست‌گذاري، توليد، مالي و...) و همچنين اجزا بخش خصوصي وجود ندارد.‌

موسوي تنها راه نجات صنعت تكثير و پرورش ميگو را واگذاري امور به بخش خصوصي پس از اصلاح ساختار آن و هدايت و حمايت بخش دولتي عنوان كرده و با اشاره به مسكوت ماندن 90 ميليارد تومان سرمايه از نوار مرزي استان‌هاي ساحلي، خاطرنشان مي‌كند: صنعت تكثير و پرورش ميگو در كشورهايي كه همزمان با شكل‌گيري آن در ايران آغاز شده است هم‌اكنون به ثبات رسيده و توليد و صادرات بالايي دارند در حالي كه ميزان توليد در ايران بسيار پايين و سير نزولي دارد.

دوشنبه 21 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 303]