قائم مقام سابق شركت ملي نفت سرنوشت گاز را مانند بنزين عنوان كرد مصرف گاز بايد سالانه 5درصد كاهش يابد

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: قائم مقام سابق شركت ملي نفت سرنوشت گاز را مانند بنزين عنوان كرد مصرف گاز بايد سالانه 5درصد كاهش يابد
گروه اقتصادي؛ ايران به عنوان دومين دارنده ذخاير گازي هيچ جايگاهي در بازارهاي جهاني گاز ندارد، اين در حالي است كه روسيه كه داراي حدود 27 درصد ذخاير جهاني گاز است و 9-8 ميليون بشكه نفت در روز يعني حدود دو برابر ايران توليد مي كند و نياز به حجم عظيمي از گاز جهت تزريق دارد بزرگ ترين صادركننده گاز به اروپا است، به گونه يي كه اروپا به شدت به روسيه وابسته است و آن كشور از اين مزيت در تمام عرصه هاي اقتصادي- سياسي- امنيتي حداكثر بهره برداري را مي كند. كانادا كمتر از 3/1 درصد ذخاير جهاني گاز را دارا است كه به مراتب از ما پايين تر است در حالي كه بزرگ ترين ذخاير نفت فوق سنگين در آن كشور است و نياز به تزريق دارد ولي همين كشور سهمي برابر با حدود 19 درصد از بازار گاز جهان را داشته و با تامين بيش از 90 درصد گاز امريكا اين ابرقدرت را به شدت به خود وابسته كرده است. نروژ بزرگ ترين توليدكننده نفت اروپا در درياي شمال است و بيشترين ميزان تزريق را با ركورد بالاترين نرخ بازيافت از مخازن نفتي به خود اختصاص داده است ولي با داشتن ذخاير گازي حدود 20 بار كوچك تر از ايران سهم صادراتي معادل 5/9 درصد از بازار جهاني را دارد و بزرگ ترين صادركننده به اروپا است. اما ديگر صادركنندگان بزرگ گاز مثل الجزاير كه جنوب اروپا را تغذيه مي كند، نيجريه كه به بازارهاي اروپا و امريكا گاز صادر مي كند، اندونزي كه كشورهاي آسياي شرقي را تغذيه مي كند و مالزي كه در همان منطقه صادركننده يي بزرگ است، همگي داراي مخازن نفتي نيز بوده و تزريق هم مي كنند ولي با داشتن ذخاير بسيار كمتر از ايران سهم هاي نسبتاً بزرگي از بازار گاز جهان را به خود اختصاص مي دهند، اين در حالي است كه ايران اگرچه مشابه اين كشورها است و در رده دوم ذخاير گازي جهان قرار دارد اما هيچ جايگاهي در بازارهاي جهاني ندارد. به راستي علت آن چيست. سيد مهدي حسيني قائم مقام سابق شركت ملي نفت ايران در اين باره توضيح مي دهد.

---

- چرا ايران نمي تواند مثل كشورها ي روسيه، كانادا، الجزاير و... صادرات،تزريق و تامين مناسب نياز داخلي را با هم داشته باشد و مديريت كند؟

اين سوال بسيار كليدي است كه بايد به آن در چند بخش پاسخ داد.

- پس ابتدا در زمينه مصارف داخلي توضيح دهيد.

اگر نگاه مختصري به آمار داشته باشيم، من آمار يك دوره زماني هشت ساله از سال 1375 تا آخر 1383 را مي دانم چون مربوط به قبل از بازنشستگي من است و آن را مورد بررسي قرار مي دهم. ميزان كل توليد و مصرف كشور در سال 1375 حدود 128 ميليون مترمكعب در روز بود كه سهم گاز در سبد انرژي حدود 38 درصد و فرآورده هاي نفتي حدود 60 درصد بود. اين رقم در آخر سال 1383 به 383 ميليون مترمكعب يعني نزديك به سه برابر افزايش يافت و سهم مصرف گاز در سبد انرژي مصرفي جاي اول را گرفت و به 57 درصد رسيد. به عبارت ديگر كشور ما امروز بيشتر يك كشور گازي است تا نفتي و بايد متناسب با اين مساله به آن توجه شود.

- علل اتخاذ چنين سياستي چه بود؟ آيا به دليل ارزش پايين گاز نسبت به نفت بود يا نبود بازار مقتدر همانند نفت براي گاز؟

بله، يكي از دلايل اصلي ارزش پايين گاز نسبت به نفت بود. در آن زمان قيمت گاز طبيعي در مقايسه با فرآورده هاي نفتي بسيار ارزان تر بود، به طوري كه يك مترمكعب آن تنها چهار سنت قيمت گذاري مي شد، در حالي كه فرآورده هاي نفتي براي ارزش حرارتي مشابه 13سنت قيمت گذاري مي شد يعني بيش از سه برابر. خب منطق مي گفت به جاي سوزاندن فرآورده گران نفتي از گاز ارزان استفاده و فرآورده ها صادر شود و درآمد بسازد. ملاحظات زيست محيطي، آساني مصرف و رفاه بيشتر مردم دليل ديگر روي آوردن به انرژي گاز بود كه آنچنان در جامعه ملموس است كه نيازي به توضيح بيشتر در اين زمينه وجود ندارد و اما مساله مشترك بودن ميادين گازي و ضرورت بهره برداري سريع تر از آنها. حدود 50 درصد ذخاير گازي كشور در ميادين پارس جنوبي و سلمان قرار دارد كه هر دو مشترك و در حال بهره برداري توسط همسايگان هستند. وجود بازار بزرگي مثل بازار داخلي ايران در مقايسه با قطر كه بايد ضرورتاً بخش اصلي گاز خود را مايع سازي كرده و صادر كند، يك مزيت به حساب مي آمد و ما را قادر مي ساخت به سرعت عقب ماندگي را جبران كنيم، به طوري كه در ابتداي سال 1384 با راه افتادن فازهاي 4 و 5 پارس جنوبي توليد ما و قطر برابر شد و اين خواسته ملي تحقق پيدا كرد. البته تداوم اين حركت با توجه به برنامه هاي گسترده قطر در بهره برداري از اين ميدان مشترك يك ضرورت است.

- خب اين جهش بزرگ در توليد و تغيير الگوي مصرف طي 10 سال گذشته چقدر توانست موجب دگرگوني اقتصاد شود؟

اين تغيير الگو، نرخ رشد سالانه بين 12 تا 15 درصد را به همراه داشته و با همه مواهبي كه به شرح فوق دربرداشته چنانچه از اين پس يعني بعد از آنكه بيش از 50 ميليون نفر از مردم كشور تحت پوشش گاز قرار گرفته اند، بخش اعظم صنايع انرژي بر شامل پتروشيمي، فولاد، آلومينيوم و خصوصاً نيروگاه هاي كشور نيز سوخت گاز را انتخاب كرده اند؛ اينكه ديگر ولو با تاخير زياد بايد «مديريت مصرف» در دستور كار قرار گيرد تا بتوان به گرد چنين مصرفي رسيد. من موضوع گاز و مصرف داخلي آن را بسيار شبيه به بنزين با ابعاد اجتماعي گسترده تر مي دانم كه بايد هرچه زودتر با مكانيسم هايي رشد اين مصرف كنترل شود و تا حد پنج درصد در سال كاهش يابد.

- آيا براي كاهش سالانه پنج درصد پيشنهاد خاصي داريد؟

مكانيسم كنترل مصرف مي تواند شامل داشتن نرخ هاي دوگانه تابستان و زمستان همراه با نرخ هاي تصاعدي براي مصارف بالا باشد، به اين صورت كه در پيك مصرف زمستان، مصرف كنندگان كوچك گاز با قيمت هاي پايين تر و مصرف كنندگان بزرگ با نرخ تصاعدي جريمه شده و ماحصل كاهش و كنترل بهتر مصرف لجام گسيخته خواهد بود. در يك كلام امروز به شدت به اعمال سياست هاي عملي براي «مديريت مصرف» نياز هست كه فردا براي آن دير است. اما از اين بحث ها كه بگذريم در رابطه با برنامه تزريق گاز به ميادين نفتي، ميادين نفتي بزرگ ما قديمي هستند و عموماً از نيمه عمرشان گذشته است. مياديني مثل اهواز، منصوري، آب تيمور، گچساران، آغاجاري، مارون، بي بي حكيمه و... نياز به برنامه هاي گسترده افزايش بازيافت يا «IOR» دارند.

- شما نحوه صادرات را چگونه توصيه مي كنيد؟ آيا بازارهاي منطقه يي بايد بازار هدف باشند يا بازارهاي دورتر. به عبارت ديگر صادرات با خط لوله بهتر است يا به صورت گاز مايع شده ال ان جي؟

من صادرات گاز را يك پلت فورم براي تجارت بسيار شاداب و فعال و چندبعدي مي دانم. مسلماً صادرات به كشورهاي همسايه به لحاظ هزينه كمتر خط لوله در مقايسه با ال ان جي و نيز ملاحظات سياسي حسن همجواري بسيار ارجح است، گرچه صادرات به بازارهاي هدف مثل چين، هند و حتي با رعايت ملاحظات اقتصادي به كره، ژاپن، اروپا و غيره نيز بايد انجام شود. من بر اين اعتقادم كه از همه امكانات و حتي فروش گاز ديگر كشورها بايد استفاده كرد. شما ببينيد كشورهاي جنوبي خليج فارس مثل امارات، كويت، بحرين و عمان بازار بزرگ مصرف گاز هستند كه بيشترين مصرف آنها در تابستان است كه ما به طور طبيعي در تابستان گاز مازاد داريم و در زمستان گاز بسيار كمتري مي خواهند كه ما هم مصرف داخلي بيشتري داريم. متصل شدن به اين كشورها مسلماً شرايط آسان تر و بسيار ارزان تر را براي ما فراهم مي كند و در مقايسه با صادرات ال ان جي ما حتي مي توانيم با اتصال شبكه مان به قطر در تابستان و زمستان از اين خط به صورت دوسويه استفاده كرده و مسائل مصرف دو كشور در تابستان و زمستان حل و روابط منطقه يي نيز تقويت شود. من بر اين عقيده ام كه هرچقدر مي توانيم خريد گاز را به حداكثر برسانيم و در اين امر آنقدر پيش برويم كه نظير شركت هاي نفتي بزرگ مثل شل، توتال، اگزون موبيل و بي پي گاز ديگران را بفروشيم. مگر آنها خودشان گاز دارند؟ آنها گاز ديگران را مي فروشند و درآمدهاي كلان مي سازند، ما چرا نتوانيم اين كار را انجام دهيم؟

- آيا ايران صرف داشتن حجم عظيمي از ذخاير نفت يا گاز مي تواند براي آينده برنامه ريزي كند، در حالي كه به گفته كارشناسان بسياري از اين ذخاير با تكنولوژي كنوني قابل برداشت نيست. سوال اساسي اين است كه آيا ايران به ذخاير اثبات شده تكيه مي كند يا به ذخاير قابل استحصال؟

مسلماً بايد تكيه بر ذخاير قابل استحصال باشد و سعي شود با به كارگيري بهترين تكنولوژي هاي روز اين رقم به حداكثر برسد. اين تكنولوژي ها منظماً در حال بهبود هستند، خصوصاً در زمينه افزايش ضريب بازيافت. ببينيد ما متجاوز از 500 ميليارد بشكه نفت داريم. حال افزايش تنها يك درصد به ضريب بازيافت به معني افزايش پنج ميليارد بشكه به ارزش حدود 400 ميليارد دلار به ثروت كشور است. حال اگر با هر توجيهي از استفاده از چنين دانش و تجربه و فناوري هايي قبل از ورود آنها جلوگيري شود و اين اتفاق نيفتد چقدر خدمت يا خيانت كرده اند. متاسفانه گروه هايي هستند كه شعارگونه كشور را بي نياز از فناوري هاي روز مي دانند و با تمام قوا با حركت در راهروهاي دولت و مجلس و غيره سعي دارند اين فكر را جا بيندازند كه البته اميدوارم عزيزان مسوول خارج از شعارهاي اعلامي، واقع گرايانه با مسائل برخورد و تصميمات درست اتخاذ كنند.
دوشنبه 21 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 368]