احتياط در مصرف داروهاي گياهي‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: احتياط در مصرف داروهاي گياهي‌
جام جم آنلاين: طب گياهي قديمي ترين شكل درمان است كه از سوي بشر شناخته شده و از ديرباز مورد استفاده قرار ‌گرفته است. استفاده از اين روش درماني در تمامي تمدن‌ها سابقه دارد و يك جزء مهم در پيشرفت علم پزشكي رايج به شمار مي‌رود.

سازمان بهداشت جهاني تخمين مي‌زند كه در حال حاضر 80 درصد جمعيت جهان يعني حدود 4 ميليارد نفر از طب گياهي در درمان بيماري‌ها استفاده مي‌كنند. اين موضوع سبب شده است تحقيقات گسترده‌اي از سوي شركت‌هاي داروسازي روي خواص درماني گياهان مناطق مختلف جهان انجام گيرد.

داروهاي گياهي هم مضر است

متاسفانه تصوري كه به اشتباه بين مردم رايج است، اين است كه داروي گياهي اگر فايده نداشته باشد، ضرر هم ندارد در واقع طبيعي بودن دارو را دليلي براي بي‌ضرر بودن آن مي‌دانند. اما واقعيت اين است كه مصرف داروهاي گياهي به‌تنهايي يا همراه با داروهاي شيميايي مي‌تواند عوارض جانبي خطرناكي داشته باشد.

برخي گياهان دارويي بايد به صورت استاندارد شده مصرف شوند و مصرف مستقيم آنها بعضا باعث بروز مسموميت‌‌هاي شديد و گاهي مرگ مي‌‌شود.

البته اين حقيقت را نيز بايد مدنظر داشت كه عوارض داروهاي گياهي در مقايسه با داروهاي شيميايي كمتر است، ولي مطلق نيست و تمام داروهاي گياهي بي‌ضرر نيستند، ولي عوارض آن قابل كنترل است.

با توجه به شرايط موجود نمي‌توان داروهاي گياهي را در تمام موارد جايگزين داروهاي شيميايي كرد، اما مي‌توان به عنوان طب مكمل و همراه ديگر داروهاي شيميايي استفاده و به اين ترتيب بخشي از مصرف داروهاي شيميايي را كم كرد.

توصيه مي‌شود همواره و پيش از استفاده از داروهاي گياهي با پزشك خود در اين باره مشورت كنيد. بعضي داروهاي گياهي موجب تداخل در قدرت جذب موادغذايي موردنياز بدن مي‌شوند. انواع ديگري نيز موجب افزايش يا كاهش تاثير دارويي خاص مي‌شوند. اين موضوع در سالمندان و بيماران مبتلا به بيماري‌هاي مزمن كه معمولا 2 يا چند دارو را به طور همزمان استفاده مي‌كنند مي‌تواند مشكلات زيادي را به‌وجود آورد.

عوارض ناشي از مصرف گياهان دارويي در كودكان نيز بيشتر است و بايد حتما در حد توصيه شده مصرف شود. مثلا حتي مصرف عرق نعنا كه به ظاهر بي‌‌ضرر است، در كودكان بايد به اندازه باشد.

عطاري‌ها

بسياري از گياهان دارويي كه در عطاري‌ها عرضه مي‌شود، استاندارد نيستند و ممكن است ميزان نامناسب آن براي افراد مضر هم باشد.

مشكلات عمده بخش عطاري‌ها مربوط به سيستم آموزش و برنامه‌ريزي كشور است كه بايد اين مساله حل شود؛ چون نبود آموزش باعث شده است عطاري‌ها بدون مجوز گياهان دارويي و غيردارويي را به فروش برسانند.

از سوي ديگر، بسياري از گياهان دارويي در عطاري‌ها به لحاظ آلودگي‌هاي ميكروبي،‌ سموم كشاورزي، فلزات سنگين و تاريخ مصرف و توليد استاندارد نيستند و خواص موثر خود را از دست داده‌اند.

گياهان دارويي كشت‌شده معمولا قابل اطيمنان‌‌تر هستند، اما گياهاني كه از مراتع جمع‌‌آوري مي‌‌شوند، آلودگي دارند و گاهي به علت شناسايي نشدن آنها از سوي عطاري‌‌ها، اشتباه تجويز مي‌شود.

از اين منظر سيستمي لازم است كه گياهان دارويي به صورت منظم و طبق اصول صحيح بسته‌بندي و توزيع شوند و كنترل‌هاي لازم روي آنها انجام شود.

تجويز ممنوع‌

تجويز داروهاي گياهي نياز به تخصص دارد و كساني كه اين كار را انجام مي‌دهند، بايد دانش لازم را داشته باشند. عطاري‌ها معمولا داروهاي گياهي را تجويز مي‌كنند، در حالي كه هيچكدام تخصص كافي در اين زمينه ندارند. معلوم نيست مثلا اين داروي كليه براي چه بيماري تجويز مي‌شود. ممكن است فرد نارسايي كليه داشته باشد، پروتئين دفع كند و آن گاه اين دارو مي‌تواند مشكلات زيادي به وجود آورد.

به زبان ساده تجويز دارو از سوي عطاري‌ها مجاز نيست و كسي كه اين كار را انجام مي‌دهد، بايد تخصص داشته باشد.

نظارت اندك

وزارت بهداشت بر داروهاي گياهي كه مجوز و پروانه توليد دارند، نظارت دارد. از اين رو داروهايي كه در داروخانه‌ها فروخته مي‌شوند، معتبر و قابل استفاده‌اند و مردم مي‌توانند با خيال راحت از آنها استفاده كنند ولي در مورد عطاري‌ها، هنوز متصدي خاصي براي نظارت وجود ندارد كه بر اين بخش نظارت كند و گياهان دارويي‌اي كه در عطاري‌ها توزيع مي‌شود بعضا قابل اعتماد نيستند.

داروهاي دروغين‌

گاهي مواقع تبليغ معجون‌هاي معجزه‌آسا در عطاري‌ها ديده مي‌شود؛ داروي ترك اعتياد گياهي 100 درصد تضميني، داروي چاقي، لاغري و كوچك كردن شكم و...

بسياري از اين داروها خصوصا داروهاي ترك اعتياد يا چاقي و لاغري كه تبليغ مي‌شود، تركيبي از داروهاي شيميايي و گياهي هستند كه ميزان مشخصي هم ندارند و در بسياري موارد مشكلات و عوارض بيشتري براي بيمار ايجاد مي‌كند. در واقع ساخت بيشتر اين داروها كه در مورد آنها تبليغ زيادي هم مي‌شود، مبناي علمي ندارد. متاسفانه نبود نظارت وزارت بهداشت مي‌تواند موجب بدتر شدن فرهنگ مصرف فرآورده‌هاي گياهي شود و مردم را به استفاده از اين داروها بدبين كند.

پيشرفت ناچيز

كشور ما از ديرباز از زادگاه‌هاي اصلي گياهان دارويي بوده است. سابقه مصرف گياهان دارويي نيز در كشور ما به قرن‌ها پيش باز مي‌گردد؛ مي‌توان در اين خصوص به كتاب شفا از ابن‌سينا اشاره كرد كه نشان دهنده وجود اين فرهنگ در ميان مردم ما بوده است.

متاسفانه باوجود ديرينگي اين علم در كشور، پيشرفت چنداني در آن مشاهده نمي‌شود و گياهان دارويي به صورت غير منسجم و برنامه‌ريزي نشده مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

عواملي مانند بيمه نبودن فرآورده‌هاي گياهي، نبود فرهنگ صحيح مصرف داروهاي گياهي در بين مردم و عرضه فرآورده‌هاي گياهي دارويي به صورت غير استاندارد از سوي عطاري‌ها از عواملي است كه بي‌اعتمادي پزشكان و داروسازان به فرآورده‌هاي گياهي دارويي را موجب شده است.

بنا بر گزارش‌هاي وزارت بهداشت، اكنون بيش از 2500 فرآورده گياهي دارويي در كشور مجوز دارند كه كمتر از 3 درصد كل بازار دارويي كشور را شامل مي‌شود. هرچند وزارت بهداشت براي فعال كردن اداره داروهاي گياهي تلاش زيادي كرده است تا زمينه افزايش توليد، ساخت و صدور بيشتر مجوز اين نوع داروها در كشور فراهم شود، اما تحقق اين امر نياز به زمان دارد.
يکشنبه 20 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 300]