نقش معماران در طراحي و ساخت بناهاي مقاوم در برابر زلزله2

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: نيازبه تداوم آموزش ( آموزش مستمر ) در سطوح گسترده‌‌ براي ارتقاء كيفيت علمي و عملي، مطابق آخرين پيشرفتها در عرصة تئوري و تجربه احساس مي‌گردد. تا زمانيكه عرصة عملي به سرعت در حال تغيير باشد، آموزش مستمر كليد حفظ صلاحيت و فراگيري روشها و فرآيندهاي جديد و خاص مي‌باشد. در اين راستا نيز برگزاري دوره‌هاي كوتاه مدت آموزشي و ايجاد فرصتهاي پژوهشي توصيه مي‌گردد.
هدايت و راهبري پروژه‌هاي ساختماني مبحثي بسيار مهم بوده و از كليدي‌ترين نكاتي است كه در ارتقاء كيفيت ساخت و ساز مي‌بايست به آن پرداخت. در بحث هدايت و راهبري مي‌توان به قابليتهاي مهندسان معمار اشاره كرد. بدليل آنكه در فرآيند طراحي، مهندسان معمار از جمله افرادي هستند كه با تمامي گروههاي مختلف در ارتباط مي‌باشند، مي توانند نقش راهبري را بخوبي ايفا كنند. به عبارت ديگر از آنجائيكه تمام گروههاي طراحي و اجرا مي‌بايست براي انجام كار خويش با مهندسان معمار مشاوره داشته باشند پس بهتر آن است كه هدايت و رهبري اين گروهها نيز به مهندسان معمار سپرده شود.
براي آنكه مهندسان معمار بتوانند نقش رهبري خويش را در فرآيند طراحي و ساخت به خوبي ايفا كنند، مي‌بايست مهارتهاي لازم در زمينة طراحي معماري منطبق بر زلزله را كسب كنند. اين مهارتها به شرح زير مي‌باشند:
1ـ شركت در برنامه‌هاي آموزشي بلند مدت، با توجه ويژه به طراحي و اجراء منطبق با زلزله.
2ـ شركت در بازديد از مناطق زلزله زده بعد از وقوع زلزله جهت بررسي خسارات و مطالعه بر روي نمونه‌هاي رفتار سازه‌اي.
3ـ شركت در كميتة تدوين راهنماها و معيارها منطبق بر زلزله، كار بر روي ارتقاء معيارها و توسعة استفاده از راهنماهاي طراحي.
4ـ همكاري با مهندسان سازه كه داراي مهارت لازم در زمينة طراحي منطبق بر زلزله مي‌باشند.
5ـ تدوين اهداف و انتظارات طراحي و ساخت مقاوم در برابر زلزله براي هر پروژه، با همكاري كارفرما و ساير اعضاي تيمهاي طراحي ( جدول شمارة 1 ملاحظه گردد ).
6ـحصول اطمينان از طرحهاي شماتيك به كمك معماران و مهندسان.
7ـ تعيين گروههاي كاري ( تقسيم مسئوليتهاي ميان معماران، مهندسان و سازندگان ) براي همكاري در هر قرارداد كه توسط معماران و مهندسان انجام پذيرفته است.
8ـ توسعة روشهاي طراحي منطبق با زلزله، مانند راهنماي شيوة همكاري متخصصين در تمام مراحل طراحي ( خصوصيات سايت، فرم، سازماندهي سيستم‌هاي سازه‌اي، اجرا و عناصر غير سازه‌اي )،
9ـ توسعه و تدوين راهنماي جزئيات اجرايي منطبق بر زلزله و گزارشهاي ارزيابي.
10ـ ارائة نحوة درست تقسيم كار در طراحي منطبق بر زلزله ( بر پاية تقسيم مسئوليتها و خدمات ).
11ـ آموزش و تعليم موضوعات طراحي منبطق با زلزله به كارفرمايان.
12ـ آموزش روشهاي طراحي منطبق با زلزله به سازندگان وتشويق كارفرمايان به بحث با سازندگان در مورد طراحي منطبق با زلزله.
13ـ تدارك بازنگري تخصصي طراحي براي پروژه‌هاي بزرگ خارج از برنامه‌هاي معمول و ايجاد همكاري‌هاي متقابل ميان متخصصان براي طراحي مقاوم در برابر زلزله. ‍[1]
علاوه بر نقش مؤثر معماران در هدايت و رهبري پروژه‌ها و كسب مهارتهاي لازم طراحي، تقسيم مناسب كار در پروژه‌ها مي‌تواند بسيار راهگشا باشد. در كاليفرنيا توصيه مي شود كه اين تقسيم كاري طي موافقتنامه‌هايي صورت پذيرد . همچنين پيشنهاد مي شود كه براي ايجاد ضمانت اجرايي، اين موافقتنامه‌ها جزء قراردادها قرار گيرند. چنانچه موافقتنامه‌ها به روش صحيح و قانونمند انجام نپذيرند، توافق‌هاي ديگري در طول پروژه صورت مي‌گيرند كه اثر نامطلوبي بر روي كيفيت پروژه خواهد داشت. مي توان گفت كه نقش مديريتي معماران در اين بخش نيز حياتي بوده و هدايت صحيح مي‌تواند از بوجود آمدن توافق نامه‌هاي صوري و بي كيفيت جلوگيري كند.
بازنگري مضاعف و كنترل دقيق شركتهاي معماري نيز از ديگر شيوه‌هايي است كه براي ارتقاء دانش معماران دربارة زلزله در كاليفرنيا پيشنهاد شده است. بدين صورت كه چندين معمار و مهندس با تجربه، روزهاي متمادي را به مطالعة سياستها و روشهاي اساسي شركتهاي معماري در طرحهاي انجام گرفته صرف نموده و سپس آن را با آنچه به واقع مي‌بايست انجام پذيرد، مقايسه مي‌كنند. اينگونه بازنگريها در سطحي وسيعتر بوسيلة متخصصان طراحي مورد استفاده واقع مي گردد و شركتهاي بيمه نيز از اين طرح پشتيباني مي‌كنند. بطور مثال مؤسسة بيمة تمام پولهايي كه بيمه شدگانش جهت بازنگري مضاعف تا سقف مشخصي خرج كرده‌اند، باز پرداخت مي كند.
از ديگر روشهاي دستيابي به هدف طراحي و ساخت مقاوم در برابر زلزله، امتحان و تعيين صلاحيت معماران در اين زمينه مي‌باشد. در ايران بر طبق اساسنامة نظام مهندسي معماران در طي 15 سال 3 بار در امتحان نظام مهندسي شركت مي كنند. در اين آزمون جاي خالي موضوعات و سؤالات مرتبط با زلزله به چشم مي‌خورد. تعيين صلاحيت معماران در اين زمينه و تعيين سطح آگاهي ايشان از مسائل مرتبط با زلزله در طراحي و اجراي ساختمان بسيار مفيد و ضروري بنظر مي‌رسد.برگزاري امتحان معماري جامع و در برگيرنده نكات مربوط به طراحي و ساخت مقاوم در برابر زلزله از اهميت بسيار بالايي برخوردارمي‌باشد. در نتيجه تمام افرادي كه موفق به گرفتن صلاحيت نامة معماري (پروانة اشتغال به كار معماري ) مي‌شوند از آگاهي و توانايي بالايي در زمينة زلزله برخوردار مي‌باشند.
تا به اينجا راجع به نقش معماران در ساخت و طراحي مقاوم در برابر زلزله و همچنين راه‌هاي متعدد بالا بردن كيفيت و نقش معماران در اين خصوص بحث گرديد. آخرين مسئله‌اي كه به آن اشاره مي‌شود نقش معماران پس از زلزله مي‌باشد. نقش معماران بعد از خرابي زلزله جداي از آموزش و مهارت‌هايي است كه غالب معماران در حال حاضر از آن برخوردارند. معماران مي‌توانند در ارزيابي ايمني سازه‌هاي خسارت ديده و كمك به بازسازي همكاري شاياني داشته باشند. معماران با تلاش و همكاري در اين زمينه‌ها مي توانند دانش حرفه‌ خويش را دربارة ايمني در برابر زلزله و آسيب پذيري ساختمان رشد و ارتقاء بخشند. از جمله رسالتهاي معماران در اين باب، بررسي و ارزيابي سريع بناهاي خسارت ديده، همكاري دربازسازي و فراگيري نكات تخصصي ـ تجربي از زمين لرزه‌ها با بازديد از آنان مي‌باشد. به عبارتي مناطق زلزله زده خود حاوي دروسي مي‌باشند كه معماران مي‌توانند مطالب بسياري را از آن فرا گيرند و در برنامه‌ريزيها و طرحهاي بعدي خود به كار ببرند. در نمايش و ارزيابي سريع بناهاي خسارت ديده، ساختمانهاي خسارت ديده مي‌بايست شناسايي شده و مورد بررسي و تصميم‌گيري قرار گيرند. در مرحلة نخست بايد مشخص گردد كه آيا ساختمان براي ادامة زندگي ساكنان آن ايمن مي‌باشند يا خير. و در ادامه مي بايد ساختمانهايي كه سازة غير ايمن و خطرناك دارند سريعاً شناسايي گردند. براي اين كار وجود گروهي متشكل از متخصصان طراحي و اجراء ضروري بنظر مي‌رسد. اين متخصصان ميتوانند در تشخيص خسارتهاي وارده و عمليات مورد نياز براي حفظ و بازسازي مناطق خسارت ديده نقش بسيار مهمي را ايفاء كنند. استفاده از تجارب زمين لرزه‌هاي گذشته، در بررسيها و ارزيابي‌هاي انجام گرفته بعد از زلزله بسيار مؤثر مي‌باشند. اخيراً انجمن مهندسين سازة كاليفرنيا (SEAOC ) و انجمن مهندسان عمران آمريكا ( ASCE ) متولي برنامه ‌ريزي در خصوص ارزيابي خسارات زلزله و برگزاري دوره‌هاي آموزشي به معماران گرديده‌اند. در حال حاضر معماران از اعضاي فعال برنامه‌هاي سازمان امداد (OES )براي ارزيابي‌هاي بعد از زلزله مي‌باشند. اين مشاركت بسيار ستودني بوده و مي‌بايست تا حد امكان با جديت ادامه يابد. تعقيب و بررسي نتايج زمين لرزه‌هاي شديد، برآورد خسارت و آناليزهاي پيچيدة محيطي توسط گروههاي متشكل از معماران، برنامه ريزان، مهندسان و زمين شناسان مي‌تواند برنامه‌هاي بازسازي را ميسر و آسان سازد. معماران نيز مي‌توانند در برآورد منابع معماري و تاريخي در جامعه و پيشنهاد استراتژيهاي متعدد براي بازسازي كمك شاياني نمايند. در اين راستا نياز نيست كه گروههاي امداد در برابر بلايا و حوادث غير مترقبه راه‌حلها و برنامه‌هاي دقيق و معين در دست داشته باشند، بلكه مي‌توانند موضوعهاي طراحي و راه‌حلهاي عمومي را در دست داشته باشند كه نشان دهندة ايده‌هاي بازسازي در آينده مي‌باشد و در هر مورد بر حسب نياز راه‌حلهاي مناسب را ارائه دهند. در حقيقت برنامه‌هاي كلي مدون شده مي‌بايست از قابليت انعطاف‌پذيري بسيار بالايي برخوردار باشند و در نمونه‌هاي موردي بر حسب نياز به تنظيم و اجراي جزئيات پرداخته شود. انجمن‌هاي متعددي دركاليفرنيا در حال تلاش براي تقويت توانايي معماران در كمك رساني‌هاي بعد از وقوع زلزله و حوادث غير مترقبه مي‌باشند . در ايران نيز نياز به چنين تيمهاي تخصصي شامل معماران و ديگر مهندسان احساس مي‌گردد. همانطور كه گروههاي امداد براي كمك به مجروحين و آوارگان به منطقه اعزام مي‌گردد، اينگونه گروههاي متخصص نيز براي تحقيق، بررسي و پيدا كردن راه‌حلهاي مناسب بازسازي نيز ضروري مي‌باشند.
شايد بازديد فوري معماران از مناطق زلزله زده بعد از خرابي زلزله، بهترين راه براي آگاهي معماران از اثرات مخرب نيروي زلزله بر انواع متعدد سازه‌ها مي‌باشد. بازديد از اين مناطق دستاوردهاي بزرگي براي طراحان انواع ساختمانهاي آسيب پذير و مقاوم در برابر زلزله مي‌باشد.
هر چند در ايران گزارشهاي مقدماتي و سپس به تفصيل از مناطق زلزله زده تهيه مي‌گردد اما نكتة اساسي، آناليز و نحوة استفاده از اين گزارشها مي‌باشد. در زلزلة اخير استان قزوين نيز، گزارش مقدماتي تهيه گرديده است كه در اين گزارش به مباحثي نظير بررسي لرزه خيزي و اطلاعات شتابنگاشتي، پيامدهاي زمين شناختي، آثار زلزله بر ساخت و ساز منطقه، آسيبهاي مصالح ساختماني،نتيجه‌گيري و پيشنهادات پرداخته شده است. اما مباحث و موضوعات مرتبط با متخصصين معماري كمرنگ جلوه‌گر شده است.انتظار مي‌رود كه در گزارشهاي تفصيلي كه در آينده فراهم مي‌گردد، شاهد حضور و فعاليت معماران بوده و نيروهاي متخصص از تمامي شاخه‌هاي مرتبط در كنار هم قرار گرفته تا مطالعات به نتايج جامعي نايل آيد. همچنين ضروري است اطلاعات گرد آمده و مهمتر از آن، نتايجش در اختيار ديگر متخصصين در امر ساخت و ساز و مؤسسات پژوهشي و دانشگاهي قرار گيرد، تا مباحث مرتبط يا زلزله در اين محافل بيش از پيش توسعه يافته و مورد نقد و بررسي قرار گيرد.

نتيجه‌گيري
در نهايت بطور خلاصه مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه نقش معماران در مبارزه با پديدة زلزله بسيار حياتي و مهم بوده و با توجه به نكاتي كه مورد بحث واقع گرديد، در دو راستا مي‌توان نقش و قابليت معماران را در اين زمينه مورد تأكيد قرار داده و قدرت بخشيد. كه اين دو كانون عبارتند از:
· دانشگاهها
· سازمانهاي مسئول و سياستگذار در امر ساخت و ساز.
دانشگاهها مي‌توانند در آموزش مهارتهاي لازم به معماران چه در عرصة تئوري و چه در عرصة عملي به ايفاء نقش بپردازند. سازمانهاي ذيربط مانند شهرداريها و… مي‌توانند در امور ديگري مانند برقراري ارتباط ميان معماران با ديگر متخصصان ساخت و ساز، تقسيم درست وظايف ميان متخصصين، نظارت بر اجراء صحيح ساختمانها، قدرت بخشيدن به نقش معماران در عرصة طراحي كه منجر به تمركز بيشتر معماران در اين زمينه خواهد شد و اصلاح قواعد و قوانين نادرست و دست و پاگير در عرصة‌ طراحي و اجرا و… فعاليت كنند. در ايران هنوز نقش معماران در اين زمينه به روشني مشخص نمي‌باشد، پس تعيين جايگاه معماران از مهمترين سياستها براي ارتقاء‌ كيفيت در بخش ساختمان مي‌باشد. در بخش اجراء نيز مي‌بايست كنترل و نظارت قوي بر كار مهندسين معمار و سازه كه نقش مهندسين ناظر ساختمان را دارند انجام گيرد.
شايد بتوان غير از دو كانون مطرح گرديده كه در تربيت معماران و نظارت بر عملكرد آنها بسيار مؤثر مي‌باشند، عرصة سومي را تحت عنوان مناطق زلزله زده معرفي نمود.كه معماران در اين عرصه داراي دو رسالت زير مي‌باشند:
· بررسي زلزله و صدمات وارده ، در نهايت فراگيري و ارتقاء دانش حرفه‌اي دربارة ايمني در برابر زلزله و آسيب‌پذيري ساختمان .
· فعاليت در گروههاي امداد جهت بررسي و ارزيابي سريع بناهاي خسارت ديده وشناسايي ساختمانهايي كه سازة غير ايمن و خطرناك دارند و شركت در عمليات حفظ و بازسازي مناطق خسارت ديده.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 134]