به بهانه سفر بارزاني به تهران نگاه كردها به ايران

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: به بهانه سفر بارزاني به تهران نگاه كردها به ايران
بهرام ولدبيگي

عراق تنها كشوري است كه در طول نيم قرن گذشته سابقه چند جنگ و بحران با ايران را در كارنامه خود دارد، همچنين بسياري از اهالي اين كشور در اين دوران از ستم حاكمان خود بارها به ايران پناهنده شده و اين كشور را از نظر تاريخي و فرهنگي پناهگاه خود دانسته اند. به شهادت تاريخ كردهاي عراق در ميان ديگر ملت هاي عراق بيشترين سهم را از اين ستم هاي حكومت هاي حاكم بر عراق داشته اند. صدام حسين آخرين رئيس جمهور نگون بخت عراق حتي در آخرين لحظات عمرش در پاي چوبه اعدام، عليه ايراني ها سخن راند و كينه تاريخي خود را نسبت به ايران و ايراني ها پنهان نكرد. او در دو مرحله از دوران جنگ ايران و عراق به خاطر همكاري كردها با ايران دست به خلق دو فاجعه وحشتناك زد در سال 1363 (1984) در يك سخنراني در تلويزيون بغداد در برابر چشمان مردم عراق به ارتش عراق اعلام كرد به خاطر همكاري بارزاني ها با ايران در جنگ، آنها را به جهنم بفرستيد. بعد از اين فرمان ارتش در يك عمليات چندماهه 5 هزار نفر از بارزاني ها را از شمال عراق به جنوب عراق كوچ داده و در آنجا آنها را زنده به گور و انفال كرد.در سال 1366(1987) هم آن دستور بيرحمانه بمباران شيميايي شهر حلبچه را صادر كرد و 5 هزار نفر از اهالي اين شهر را به جرم همكاري با ايرانيان در ميان گازهاي شيميايي سوزاند و به شهادت رساند. نفرت و دشمني صدام حسين با ايران در همه اعمال و گفتارهاي او و اعضاي حكومت عراق به صورت بارزي ديده مي شد. در بهار سال 1991 در جلسه مذاكرات رهبران كردهاي عراق با صدام حسين در بغداد، صدام حسين و علي حسن مجيد (علي شيميايي) خطاب به مسعود بارزاني گفته بودند ما همه مناطق كردنشين را در اختيار حكومت محلي كردستان قرار مي دهيم حتي نصف شهر نفت خيز كركوك را اما شهر خانقين را هرگز، چون شما دوست ايراني ها هستيد و روزي اين شهر را كه نزديك ترين شهر در مرز ايران و عراق به بغداد است در اختيار ايراني ها قرار مي دهيد تا آنها از آنجا بغداد را در تيررس داشته باشند و...

اما در عراق امروز وضع به گونه يي ديگر است، مسوولان كنوني عراق به ويژه شيعيان و كردها دوستان ايران هستند و از سال هاي دور روابط حسنه يي با حكومت ايران داشته و دارند. گرچه امروز امريكايي ها قدرت مطلقه عراقند و سالياني است با ايران دشمني مي كنند اما موقعيت ويژه عراق و رفتار ديپلماتيك و شفاف كردها و شيعيان مسوول در عراق با ايران مساله يي نيست كه از چشم امريكايي ها پنهان مانده باشد. آنها با ديپلماسي و روابط دوستانه با ايران توانستند بعد از 26 سال به صورت علني و رسمي مسوولان ايراني و امريكايي را در بغداد پشت ميزهاي مذاكره گرد آورند. امروز عراق براي ايران جايگاه ويژه يي دارد، سواي حاكميت شيعيان و كردها، عراق سرزميني است با اماكن متبركه و امامان بزرگ مقبول شيعه و سني، كشوري است كه بيشترين مرز خاكي و آبي را در ميان 15 همسايه با ايران دارد و همچنين روابط اقتصادي، تجاري، فرهنگي و... ريشه داري با ايران داشته و كردها از اين مرز بيشترين سهم را در عراق با ايران دارند. كردها يكي از بازيگران عمده در فضاي سياسي عراق هستند؛ آنها بعد از صدور قطعنامه 688 سازمان ملل متحد در خرداد ماه1991 مبتني بر ممنوعيت پرواز بر شمال و جنوب عراق بر سه استان شمالي عراق حاكميت داشته و دوران طلايي آنها از آن روز آغاز شده است. در مناطق كردنشين عراق نگاهي مثبت به ايران در ميان مسوولان و مردم ديده مي شود كه تاريخي تعريف شده دارد. از مجموع جمعيت حدود پنج ميليوني اين منطقه حدود يك ميليون نفر با زبان فارسي آشنايي داشته و بدان تكلم مي كنند. حدود 300 هزار نفر از اين جمعيت در سال هاي آوارگي در ايران متولد شده اند و در شهر اربيل 12 سال پيش به دستور مسعود بارزاني دانشكده زبان و ادبيات فارسي تاسيس شد و سالانه صدها دانشجو از آن فارغ التحصيل مي شوند. همه استادان دانشكده مزبور از كردهاي عراق و تحصيل كرده ايران هستند. همچنين حركت گسترده ترجمه آثار فارسي به كردي در ميان روشنفكران كردستاني نشانه معنا بخشيدن به روابط تاريخي دو ملت و حاصل تعريف اصولي از جهاني شدن و گفتمان حاكم بر فضاي فرهنگي كردستان عراق و نگاه منطقي روشنفكران كرد به همسايه فرهنگي و تاريخي و ايجاد بستري ماندگار براي گسترش روابط فرهنگي و اصلاح ساختار ذهنيت هاي سياسي ساليان دور و نزديك است. چنانچه استقبال تاريخي مردم هنردوست شهر سليمانيه از شجريان پارسي گوي ايراني در ماه گذشته آن گونه بود كه در تهران از اين هنرمند نامي استقبال مي شود، شاهدي ديگر بر اين مدعاست. نيچيروان بارزاني كه اكنون نخست وزير حكومت فدرال كردستان عراق است خود درس خوانده ايران بوده و اينك نماينده اين نسل مدرن و بافرهنگ كردستان است، در مصاحبه يي گفته بود ايران وطن دوم فرهنگي من است. او كه روزگاري در دبيرستان ها و دانشگاه هاي كرج و تهران درس خوانده امروز به عنوان نخست وزير ملتي رنج ديده كه با سال ها درد و رنج دو ملت ايران و كردستان در طول جنگ ايران و عراق آشناست براي دومين بار در دوران نخست وزيري اش به ايران مي آيد تا روابط سياسي، فرهنگي و اقتصادي طرفين را تحكيم بيشتري ببخشد. بارزاني در اين سفر در ديدار با مسوولان كشور تلاش خواهد كرد نگاه نسبتاً امنيتي ايران همراه با سوءتفاهمات تاريخي به كردستان عراق را با نگاهي دوستانه و ديپلماتيك اصلاح كرده و ارتقا بخشد و به ايرانيان اطمينان دهد كه آنچه در شمال عراق اتفاق افتاده است فرصتي تاريخي براي ايران است نه تهديد تا در تحولات سياسي منطقه با نگاهي مثبت بدان بنگرند. تلاش او بر اين است كه نشان دهد كردها در عراق در هيچ شرايطي مخل روابط طرفين نبوده و نخواهند بود. آنان دوستان سال هاي دور و نزديك ملت و دولت ايران هستند و اگر در عراق براي احقاق حقوق پايمال شده خود به مبارزه ديپلماتيك و مدني ادامه مي دهند تنها به اين دليل است كه معتقدند عراق كشوري بوده كه سال ها حاكمان آن به نام اهل سنت بر شيعيان و كردها حكومت كرده و امروز اين حق طبيعي آنان است كه در اداره عراق از سهم طبيعي خود برخوردار باشند و بر اين باورند كه تحولات داخل عراق نبايد باعث ايجاد جوي منفي در ايران شود. امروز به دليل شرايط خاص منطقه يي و بين المللي جاي آن دارد كه دولتمردان ايران با تساهل و تعامل بيشتري با برادران كرد خود در عراق عمل كنند. نگاهي به رفتار سياسي دولتمردان تركيه كه در عين حفظ روابط با اسرائيل و نفي حقوق اوليه ميليون ها كïرد در تركيه چگونه موفق به سرمايه گذاري در بيش از 60 درصد پروژه هاي عمراني كردستان عراق شده اند مي تواند حاوي درس هاي سياسي بسياري براي ما ايرانيان باشد كه در آن سوي مذاكرات ساليانه ميلياردها دلار از شمال عراق بهره برداري اقتصادي مي كنند و در اين سوي مذاكرات در تلاش هستند ايران را وارد چالش هاي قومي و امنيتي عراق كنند. سفر نيچيروان بارزاني به تهران در اين شرايط خاص منطقه يي و بين المللي حامي پيامي دوستانه و هدفمند براي تحكيم روابط سياسي و اقتصادي با ايران است و ايران مي تواند از اين فرصت تاريخي براي حضور شركت هاي بزرگ در كردستان عراق و رقابت با شركت هاي ديگر كشورها از جمله تركيه استفاده كند.كردستان عراق سرزميني بكر و قابل اعتماد براي سرمايه گذاري ايراني ها و بازار بزرگي براي كالاهاي ايران و از همه مهم تر مكاني غني براي تعميق روابط تاريخي و فرهنگي دو ملت آريايي و هم ريشه است. سفر بارزاني در شرايطي صورت مي گيرد كه وضعيت داخلي عراق با بحراني بزرگ پيرامون اجراي مواد قانون اساسي روبه روست. ائتلاف كردها و مجلس اعلاي انقلاب اسلامي در يك جبهه و بخشي از حزب الدعوه و سني ها در آن سوي و مساله كركوك فضايي را آفريده كه اهميت ايران را بار ديگر در مسير تحولات عراق نمايان مي سازد. بارزاني در اين سفر از مسوولان ايراني درخواست كمك خواهد كرد تا ايران براي حل اختلافات در عراق نقش خود را ايفا كند. او همچنين در مورد مساله توافق امنيتي عراق و امريكا به گفت وگو خواهد پرداخت. ناگفته نماند ايران قبلاً از طريق خطوط دوستانه به كردها و شيعيان اعلام كرده است كه مخالف اين پيمان امنيتي است و لازم است به نظرات ايران توجه جدي كنند. بي شك سفر نخست وزير كردستان در اين موقعيت تاريخي دستاوردهاي مثبتي براي حل مسائل منطقه يي در پي خواهد داشت و او حامل پيام هاي مهمي از سوي مسوولان عراقي براي ايرانيان خواهد بود، چرا كه ايران نگاهي مثبت به ديدگاه هاي نخست وزير تكنوكرات كردستان دارد و بر اين باور است كه او به روابط جدي با ايران توجه ويژه داشته و دارد.

[email protected]
شنبه 19 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 163]