بهداشت رواني كودكان استثنايي

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: بهداشت رواني كودكان استثنايي
در بسياري از موارد كوشش عادي نوجوان براي كسب استقلال با مسائل آشكار سلوك و رفتار مقابله اي در مي آميزد و منجر به تعارض قابل ملاحظه خانوادگي مي شود. آرتور رابين و همكارانش , يك برنامه درماني در خصوص تعارضهاي موجود در روابط مغشوش والدين - نوجوانان تهيه كرده اند . همانند كاربرد رويكرد آموزش والدين در رابطه با كودكان , تعارض خانوادگي بر بستري از تاثيرات دوسويه مطرح است كه درآن والدين و نوجوان هر دو نقش مهمي را ايفا مي كنند . با وجود اين , بي شباهت به آموزش كنترل كودك از نوجوان خواسته مي شود در برنامه شركت كند و شركت فعال او معمولا ضروري است. آموزش ارتباط حل مساله ( PSCT) مشتمل است بر درمان مستقيم مهارت گرا كه انسجام رفتاري , شناختي و مدلهاي نظام خانوادگي را در بر مي گيرد. از چهار مولفه بر زمينه اي از يك رويكرد نسبتا كوتاه مدت كه معمولا 6 تا 25 جلسه را شامل مي شود استفاده مي گردد:
1 آ-موزش مهارتهاي حل مسله
2 -اصلاح الگوهاي ارتباط مشكل زا
3- اصلاح شناختهاي غلط ( مثل تفكرات غير منطقي ) كه ممكن است تعاملات مشكل زا را تسريع و يا استمرار بخشد
4- تغيير الگوهاي ساختي ( مثلا سه جانبه , بدون مشاركت والدين ) در داخل خانواده
درمان يك پارچه , از ا طلاعات مربوط به راهبردهاي موثر و مناسب كنترل رفتار , مثل ايجاد انگيزه , روشن و تصحيح كردن مقررات داخل خانه و استفاده از قرار داد وابستگي به همراه روشهاي ديگري كه چندان رسمي نيستند بهره مي گيرد . زير بناي اين روشها شكل دهي فعال و آموزش مذاكره و مصالحه تصريح نظرات دوجانبه در مورد تعارض در مورد تعارض و بهبود نقش نوجوانان به عنوان عامل فعال در حل تعارض است.
نشان داده شده است كه PSCT در كاهش تعارض خانوادگي در روابط آشفته والد - نوجوان , موثر است. اين يافته ها مثبت در مورد خانواده آشفته , پيشنهاد مي كند كه PSCT در مواردي كه كودكان ADHD بزرگ هستند و يا در برابر مشاركت در برنامه آموزش كنترل كودك مقاومت مي كنند مي تواند رويكرد درماني مناسب باشد. تعميم براي استفاده از روش PSCT بايد مبني بر انگيزش نوجوان و والدين براي شركت در جلسات خانواده درماني , سطح هوش كلامي اعضاي خانواده , و شدت مشكلات سلوك يا مقابله اي باشد . اگرچه تاثير اين رويكرد ممكن است براي نوجوانان داراي اختلالات شديد رفتاري چندان مناسب نباشد . شيوه هاي PSCT يا آموزش والدين در مورد نوجوانان ADHD و خانواده ها آنها مورد بررسي و پژوهش خاص قرار نگرفته است ولي اين مطالعات اكنون در درمانگاه محل كار مولفان جريان دارد و نسبت به ديگر شيوه ها نسبتا سنتي درمان خانوادگي , حاكي از نتايج مثبت است.
ملاحظات آموزشي و محيطي
از آنجا كه درمان انفرادي تك تك افراد مبتلا مهم است , راهكارهاي متفاوتي براي موفقيت دانش آموزان مبتلا به ADHD وجود دارد كه به شرح زير است:
تداوم تكليف - براي جلب توجه دانش آموز , طول مدت تكاليف بايد كوتاه باشد به صورتي كه فرد بتواند با سرعت بيشتري باز خورد دريافت نمايد .
دستور العمل صريح - باعث افزايش توجه دانش آموز مي گردد .
هم سالان به عنوان معلم - اين روش باعث كسب باز خورد سريع از هم سالان مي شود. اگر با اقتصاد ژتوني همراه شود با دستاوردهاي آكادميك ارتباط دارد.
برنامه ريزي - بهتر است دستورالعملهاي تحصيلي مختص صبح باشند و بعد از ظهر كه مهارتهاي حل مساله ضعيف مي شود و فرد فعالتر است به فعاليت ها غير تحصيلي اختصاص يابد.
تازگي - تازگي تكليف و مطالب باعث افزايش توجه مي گردد . مثلا جذابيت تكليف از طريق رنگ, شكل و وضوع مي تواند افزايش يابد.
ساختار و نظم - درس ها بايد ساختار ( ابتدا , موضوع , انتها ) داشته باشند و مطالب مهم مشخص شده باشند.
يادآوري قوانين و سرنخ ها ديداري - قوانين بايد به خوبي براي دانش آموزان مبتلا به ADHD تعريف شوند و باري اجرا و رعايت آنها تقويت كننده ارائه شود . وجود قوانين مشخص با پيامد هاي رشون ضروري است. يادآوري كننده ها و سرنخ ها براي يادآوري قوانين بايد دركلاس وجود داشته باشند. گاهي لازم است قوانين قبل از فعاليت ها دوره شوند( مثلا اقتصاد ژتوني توضيح داده شود) .
زمان نامحدود - در صورت امكان , بهتر است براي اتمام تكليف محدوده زماني مشخصي را تعيين نكرد. چرا كه وقتي كودك خودش سرعت انجام تكليف و به اتمام رساندن آن را تعيين مي كند از شدت رفتارهاي مشكل ساز كاسته مي شود.
دستورالعمل - به دليل اينكه دانش آموزان مبتلا به ADHD داراي مشكلاتي در زمينه دنبال كردن دستور العمل ها چند مرحله اي مي باشند,لازم است كه دستور العملها كوتاه , خاص و مستقيم باشد. جهت اطمينان حاصل كردن از فهم دستور العملها بهتر است ازكودك خواسته شود كه آنها را به زبان خود تكرار كند. علاوه بر اين بهتر است معلمان دستورالعملها را متناوبا تكرار نمايند.
حركات جسماني مولد - كودكان مبتلا به ADHD ممكن است مشكلاتي در آرام نشستن داشته باشند و لازم است براي ايجاد حركات جسماني مولد برنامه ريزي گردد. بهتر است به اين كودكان فرصت هايي جهت كنترل حركاتشان داده شود. براي مثال وقتي كودك نمي تواند در جاي خود آرام بنشيند مي توان از او خواست تكاليف خاصي مانند تراشيدن مداد, بردن پيغام براي معلم ديگر, آب دادن به گياهان , غذا داد ن به حيواناتي كه احتمالا در مدرسه وجود دارند و يا حتي ايستادن درهنگام انجام تكاليف كلاسي را انجام دهد. لازم به ذكر است اين كودكان در برخي روزها نا آرام ترند. بنابراين بهتر است برنامه آموزشي معلمان انعطاف پذيز باشد.
مختل كننده ها - اگر چه تحقيقات از لزوم حذف تمامي محركهاي نامربوط از محيط اين دانش آموزان حمايت نكرده است , لازم است برخي محركهايي كه توجه را بيش از اندازه به خود جلب مي كنند از محيط حذف گردند مثلا موبايل , آكواريوم ... بايد از زمينه ديداري كودكان مبتلا حذف شود.
به طور كلي برنامه ها موفق براي كودكان ADHD سه مولفه اساسي دارند:
الف) دستورالعمل ها آموزشي
1- معرفي دروس
سازماندهي پيشاپيش : دانش آموزان را آماده كنيم مثلا خلاصه درس بعدي را بگوييم .
مرور درس گذشته
مشخص كردن انتظارات يادگيري
مشخص كردن انتظارات رفتاري : براي حرف زدن اجازه بگيرند.
فراهم كردن مواد آموزشي
ذكر منابع اضافه
2) سازمان دادن دروس
قابل پيش بيني بودن : رفتار باثبات داشته باشيم
حمايت از شركت دانش آموز و موقعيت ها كلاسي
استفاده از لوازم صوتي - تصويري
كنترل عملكرد دانش آموز : با پرسيدن سوال
كمك به دانش آموز جهت تصحيح اشتباهات
كمك به تمركز دانش آموز : يادآوري كنيم كه تكليف را ادامه دهند .
پيگيري دستورالعمل ها به صورت بياني و نوشتاري
كاهش ميزان سر و صدا در كلاس
تقسيم فعاليت به واحد هاي كوچكتر
مشخص كردن نكات كليدي
حذف يا كاهش آزمونهاي زمان مند
استفاده از راهبردهاي يادگيري مشاركتي
استفاده از تكنولوژي ( كامپيوتر , پروژكتور )
3) نتيجه گيري ( اتمام ) دروس
هشدار زماني
چك كردن تكاليف
مرور درس آينده
ب ) مداخلات رفتاري
تعريف رفتار مناسب هنگام تحسين
ارائه تحسين فوري
استفاده از مشوق ها گوناگون
ثبات در تشويق
ناديده گرفتن انتخابي رفتارهاي نامناسب
حذف محركهاي مداخله گر
فراهم كردن محركهاي مداخله گر
فراهم كردن محركهاي بي صدا
ايجاد رفتارهاي سودمند
كمك براي فائق آمدن بر موانع
ارائه سمينارهاي آموزشي براي والدين
سرنخ ها ديداري
كنترل نزديكي
آموزش مهارت هاي اجتماعي
آموزش حل مساله
ارزيابي عملكرد رفتاري( FBA) : گابل :
1 رفتار را مشاهده كنيم و رفتار مختل رابه روشني تعريف كنيم .
2 مشخص كردن رفتارهاي قبل و بعد از رفتار مختل
3 مشخص كردن ميزان وقوع رفتار مختل
قراردادهاي رفتاري : مشخص كردن اهداف تحصيلي و تشويق ها وتنبيه ها
پاداش هاي ملموس : عكس برگردان , كارت , وقت اضافه براي بازي كامپيوتر
اقتصاد ژتوني
خود مديريتي
ج) كلاس درس
1) نظم خاص صندلي هاي كلاس براي كودكان ADHD
نشستن نزديك معلم
نشستن دركنار فردي كه نقش الگو دارد
فراهم كردن محيط با مزاحمت ها كم
2) ابزارهاي آموزشي و محيط يادگيري
3) استفاده از نشانگر
4) اطلاع دادن زمان
5) استفاده از چراغ هاي كلاس
6) استفاده از موسيقي
ادامه دارد
چهارشنبه 16 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 304]