در سرزمين آفتاب سفر به خانه هاي پوشيده از تاتامي

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: در سرزمين آفتاب سفر به خانه هاي پوشيده از تاتامي
آزاده بابايي نژاد

ژاپن شرقي ترين كشور جهان با چهارصد هزار كيلومتر مربع مساحت و جمعيتي بالغ بر 127 ميليون نفر در اقيانوس آرام واقع شده است. ژاپني ها كشورشان كه بيش از سه هزار جزيره كوچك و بزرگ دارد را «نيپون كوكو» به معني خاستگاه خورشيد خطاب مي كنند. پايتخت اين كشور شهر توكيو و واحد پول آن نيز ين است. نكته يي كه بايد همين ابتداي امر به آن اشاره كنم اين است كه ژاپني ها براي تحصيل علم و دانش ارزش زيادي قائلند شايد از همين روست كه ميزان بي سوادي در دومين اقتصاد برتر جهان تقريباً صفر است. ژاپني ها ترجيح مي دهند در منازلي كوچك زندگي كنند اما مدارس شان از مساحت بالايي برخوردار باشد. مدارس ژاپن مجهزترين مدارس دنيا هستند و هر كودك شش ساله ژاپني كه بايد تحصيلات ابتدايي را آغاز كند با رايانه آشنايي كامل دارد.

در توكيو سوت نزن

شهر پرزرق و برق و پرجمعيت توكيو، عنوان گران ترين شهر دنيا را به خود اختصاص داده و هزينه زندگي در اين شهر به نسبت ساير شهرهاي بزرگ دنيا، خيلي بالاست. حتي از آنجا كه هزينه مسافرت هاي داخلي در ژاپن به خاطر گراني حمل ونقل و بنزين، بالاتر از مسافرت هاي خارجي تمام مي شود بسياري از ژاپني ها در طول تعطيلاتشان، سفرهاي خارجي را به سفر داخلي ترجيح مي دهند. در كشور صنعتي ژاپن اكثر مردم شاغلند و غذاي خود را در اماكني خارج از خانه ميل مي كنند، از اين رو رستوران ها در شهر توكيو تا پاسي از شب باز و همواره نيز مملو از جمعيت هستند. غذاهاي نيمه آماده نيز به وفور در فروشگاه هاي توكيو يافت مي شود. در توكيو انتخاب غذا كار بسيار ساده يي است زيرا نمونه اكثر غذاهايي كه در رستوران ها سرو مي شود را با رعايت تمام جزئيات و دقيقاً به همان شكلي كه بعد از تهيه آماده خواهد شد، در ويترين گذاشته اند و شما مي توانيد با ذكر نام غذا (در صورت دانستن زبان سخت ژاپني) يا اشاره دست، غذاي خود را انتخاب كرده و سفارش دهيد. هزينه غذا در ژاپن به طور متوسط براي هر وعده 1000 تا 2000 ين است. چند سالي است كه انواع ساندويچ هاي سرد و گرم نيز به فهرست غذاي خانواده هاي ژاپني و به ويژه شهروندان توكيو راه يافته و بسياري از جوانان ترجيح مي دهند در شب هاي بسيار خنك توكيو به اتفاق دوستانشان به ساندويچي هاي زنجيره يي «مك دونالد» و «ونديز» رفته و شام بخورند. بسياري از خانواده هاي ساكن توكيو، گردش شبانه به اتفاق اعضاي خانواده را حتماً لحاظ مي كنند. مقصد اصلي همه آنها پارك هاي زيباي توكيو از جمله پارك «آري سوگلوا» است. از آنجا كه همه ژاپني ها به انواع نوشيدني و مهم تر از همه چاي علاقه دارند، در اين گردش ها نيز چاي مي نوشند، آن هم به مقدار زياد. ژاپن جزء معدود كشورهايي است كه از تنوع نوشيدني و انواع چاي مثل چاي گل ياس و چاي هاي چند گياه برخوردار است.

بازار سينماها در توكيو به ويژه در فصل تابستان حسابي داغ است. ژاپني ها ديوانه وار به فيلم هاي هاليوود و هنرپيشگان آن علاقه مند هستند. هر فيلم جديد هاليوودي با استقبال گسترده مردم مواجه مي شود، البته با زيرنويس ژاپني زيرا سطح دانستن زبان انگليسي بين عموم مردم اين كشور نزديك به صفر و لهجه انگليسي آن دسته از كساني كه همت كرده اند و با رفتن به كلاس هاي زبان آن را تقويت كرده اند نيز بسيار وحشتناك است.

همان طور كه پيشتر عنوان شد، گراني در اين شهر صنعتي بيداد مي كند و از همين رو بسياري از مردم توكيو ترجيح مي دهند در حراجي هاي لباس محله چيني ها - كه هر شب دائر است- شركت كرده و لباس هاي ارزان و بادوام بخرند. شهرك چيني نشين چاينا تاون هر شب مملو از ژاپني هايي مي شود كه مي آيند تا لباس بخرند. تعداد زياد مغازه هاي لباس فروشي و رستوران هاي چيني در خيابان هاي باريك و رنگارنگ اين شهرك، نظر هر بيننده يي را به خود جلب مي كند. مغازه هاي صنايع دستي نيز مدام از گردشگران، پر و خالي مي شود. در اين ميان اتوبوس هاي داخل توكيو نيز بيكار ننشسته و مسافران را تا پاسي از شب جابه جا مي كنند. اتوبوس ها - آن هم از نوع ژاپني - قوانين مختص خود را دارند. استفاده از موبايل در اين وسيله عمومي ممنوع است. در هر اتوبوس سه تا چهار صندلي بزرگ و راحت وجود دارد كه براي زنان باردار، زناني كه بچه كوچك دارند، معلولين و افراد مسن در نظر گرفته شده است. اگر اتوبوس به قدري شلوغ شود كه جايي براي ايستادن هم نباشد، كسي روي اين صندلي ها نمي نشيند مگر چهار گروه مذكور و جالب تر اينكه اگر فرد مسني روي اين صندلي نشسته باشد و فرد مسن تري وارد اتوبوس شود كه جاي مناسبي براي نشستن نداشته باشد، فرد نشسته جاي خود را به تازه وارد مسن تر مي دهد. ذكر اين نكته نيز خالي از لطف نيست كه هر زن يا دختر ژاپني كه با كيمونو (لباس سنتي مردم اين سامان) سوار اتوبوس شود از پرداخت بليت 200 يني معاف است. به تازگي دولت ژاپن، اين قانون را در راستاي حمايت از فرهنگ بومي اين كشور اتخاذ كرده است.

در توكيو ديد و بازديدهاي شبانه آن طور كه در خاورميانه رايج است، مفهومي ندارد. اين ملاقات ها تنها به شب هاي مخصوصي همچون شب كريسمس و شب تولد افراد محدود مي شود. شايد باورتان نشود ولي ژاپني ها مردماني به شدت خرافاتي هستند و از جمله مهم ترين خرافات آنها، ناخن نگرفتن در شب است. عمده مردم اين كشور معتقدند كسي كه در شب ناخن بگيرد، هنگام فوت والدينش نمي تواند بر بالين آنها باشد. اگر روزي به ژاپن رفتيد، مطمئن باشيد شب هنگام صداي سوت هيچ كس را نمي شنويد زيرا آنها معتقدند اگر كسي شب ها سوت بزند، مار نيشش مي زند. ناگفته نماند كه شب ها بازار فالگيري و كف بيني در توكيو حسابي گرم است. كف بين ها معتقدند در شب، ارواح راحت تر پرواز مي كنند و مي توان از اسرار غيب آگاه شد. آنها با ارقام نجومي، آينده افراد را پيش بيني مي كنند. يكي ديگر از اعتقادات خرافي مردم ژاپن اين است كه اگر كسي فوراً بعد از غذا دراز بكشد، ممكن است تبديل به گاو شود، ضمن اينكه عدد چهار نزد عامه مردم ژاپن، عدد نحسي به شمار مي آيد. خالي از لطف نيست كه بدانيد توكيو در زبان ژاپني به معناي پايتخت شرقي است. اين شهر بيشترين جمعيت در ميان شهرهاي جهان را دارد. جمعيت 35 ميليون نفري اين شهر از آن يك شهر بي بديل ساخته است. مساحت آن حدود 7 هزار كيلومتر مربع است. توكيو توانسته است به عنوان شهري مدرن در ميان شهرهاي بزرگ جايگاه مناسبي بيابد. حضور قدرت هاي بزرگ اقتصادي اين شهر را به يكي از ثروتمندترين شهرهاي دنيا تبديل كرده است. اين شهر در رده باكيفيت ترين شهرهاي جهان رتبه سي و پنجم را به خود اختصاص داده است.

خانه هاي ژاپني به طور سنتي از چوب ساخته مي شوند ولي در عين حال خانه هاي زيادي هم مي توان يافت كه به سبك غربي ساخته شده اند و مصالحي مثل بتون، سنگ و... در آنها به كار رفته است. ژاپني ها رسم دارند وقتي وارد خانه هايشان مي شوند حتماً كفش هايشان را درآورده و دمپايي روفرشي به پا كنند. كف منازل ژاپني از چوب ساخته شده يا اينكه پوشيده از حصيرهايي است كه از ساقه برنج درست شده اند كه در زبان خودشان به آن تاتامي مي گويند. اندازه هر تاتامي 90 در 180 سانتي متر است و واحد اندازه گيري سطح هر اتاق تعداد تاتامي است كه كف اتاق را مي پوشاند. درهاي اتاق ها نيز به صورت كشويي و از جنس كاغذ ضخيم است. ژاپني ها با مفهوم اتاق خواب خيلي آشنايي ندارند زيرا تشك هاي خوابشان را كه به ژاپني به آن فوتون مي گويند تنها براي خواب پهن مي كنند و روزها هم در كمدهاي بزرگي كه در اتاق هاست قرار مي دهند، به همين خاطر يك اتاق در طول روز مي تواند اتاق نشيمن يا ناهارخوري محسوب شود و شب هنگام هم به اتاق خواب تبديل شود. بد نيست سري هم به آشپزخانه هاي ژاپني بزنيم. وسايل آشپزخانه در ژاپن دست كم شامل پلوپز، ماكروويو، يخچال و اجاق گاز است. اجاق گازهاي ژاپني هم معمولاً از نوع دوشعله و روميزي هستند و به ندرت پيش مي آيد كه اجاق گازهاي 4 يا 5 شعله با فر بزرگ در خانه هاي ژاپني پيدا كرد. در مورد حمام هايشان نيز اين بخش از خانه هاي ژاپني دو قسمت مجزا دارد، يكي وان و ديگري هم دوش و شير آب.

جايگاه زنان در ژاپن

در ژاپن رسوم و سنن بسيار مهم هستند و به آساني تغيير نمي كنند. به همين دليل زنان براي ورود به دنياي كار و نيز كسب حقوق مساوي دوران سختي را پشت سر گذاشته اند. جامعه ژاپن جامعه يي پدرسالار است كه تصميم گيري در آن عمدتاً كاري مردانه است و از زنان انتظار مي رود از مردان اطاعت كنند. تعدادي از زنان اين نظام را به چالش كشانده اند، اما اغلب آنها هنوز برتري مردان را مي پذيرند. در ژاپن سياستمداران زن نادرند و تنها 5 درصد كرسي هاي قانونگذاري در دست زنان است. حدود 40 درصد زنان ژاپني به كار بيرون از خانه مشغولند. حدود 30 درصد زنان ژاپني تحصيلات دانشگاهي دارند كه اغلب آنها كساني هستند كه دوره دو ساله علوم مذهبي را گذرانده اند.

تحصيلات دانشگاهي در اين كشور

براي ورود به دانشگاه هاي ژاپن داشتن ديپلم دبيرستان و گذراندن موفقيت آميز امتحانات سراسري ورودي دانشگاه ها الزامي است. مراكز آموزش عالي در ژاپن به سه دسته دولتي، محلي و خصوصي تقسيم مي شوند. دانشگاه هاي دولتي و محلي تحت پوشش وزارت آموزش، علوم و فرهنگ ژاپن هستند. دانشگاه هاي خصوصي نيز با مجوز اين وزارتخانه فعاليت مي كنند و با در نظر گرفتن مسائل آموزشي، درصدي از هزينه هاي خود را نيز از دولت دريافت مي كنند. تعداد دانشگاه هاي خصوصي در ژاپن به مراتب از دانشگاه هاي دولتي بيشتر است. از نظر آماري دانشگاه هاي دولتي 18 درصد، دانشگاه هاي محلي 9 درصد و دانشگاه هاي خصوصي 73 درصد از مراكز عالي را به خود اختصاص داده اند.

كيمونو، گران ترين لباس زنانه دنيا

لباس سنتي مردم ژاپن كيمونو نام دارد كه تا پيش از ورود فرهنگ غربي به ژاپن از اهميت ويژه يي برخوردار بود اما به نظر مي رسد امروزه جوانان ژاپني ترجيح مي دهند لباس هاي راحت مثل بلوز و شلوار بپوشند. همين امر موجب شده دولت ژاپن براي ترغيب هرچه بيشتر مردم به حفظ ميراث فرهنگي شان، امكاناتي را براي كساني كه با كيمونو در جامعه حاضر مي شوند، قائل شود. اين امكانات شامل استفاده رايگان از وسايل حمل و نقل عمومي و بازديد از موزه هاست تا بلكه بتوانند مردم را به پوشيدن بيشتر كيمونو تشويق كنند. البته هنوز هم استفاده از كيمونو در مراسم و اعياد مرسوم است و مردم ژاپن براي هر فصل كيمونوي خاصي مي پوشند.

كيمونو پارچه ابريشمي است كه در اندازه سيزده متر و در هشت قطعه بريده مي شود. هيچ يك از اين هشت قطعه، دور انداخته نمي شود. بدين جهت اگر قسمتي از لباس نياز به تعمير يا وصله داشته باشد به راحتي درست مي شود. در كيمونو هرگز دكمه يي به كار نمي رود و شلوار آن رنگ هاي شاد و روشن دارد. لباس كيمونوي زنانه توسط شال هاي پهن ابريشمي رنگارنگ كه در زبان ژاپني به آن ابي (كمربند) مي گويند، مهار مي شود. آستين هاي كيمونوي دوشيزگان ژاپني بلند و گشاد و براي زنان كمي كوتاه تر است كه از آن به عنوان جيب استفاده مي كنند. به اين ترتيب كه در آن دستمال يا كيف پول مخصوص خود را كه از پارچه زري باف است، قرار مي دهند. در فصل گرما نيز بادبزن به اين وسايل اضافه مي شود و زنان بيشتر از اين وسيله براي رفع گرما استفاده مي كنند. بايد گفت زن ها زير كيمونوي خود، زيرپوش سفيد و ابريشمي براي گرفتن حرارت بدن شان به تن مي كنند. جالب است بدانيد كيمونوهاي ابريشمي دستباف فوق العاده گران هستند؛ شايد گران ترين لباس زنانه دنيا. زيرا قيمت اجاره تنها يك روز كيمونو در ژاپن 28 دلار است، تا چه رسد به اينكه بخواهيد يك كيمونوي شخصي داشته باشيد.از مهم ترين موارد استفاده كيمونو مي توان به مراسم ازدواج ژاپني ها اشاره كرد كه كيمونوي مشكي براي داماد و كيمونوي سفيد براي عروس استفاده مي شود زيرا رنگ سفيد در فرهنگ اين كشور نشانه آغاز يك سفر است. يا اينكه نوزاد سي تا صد روزه كه كيمونوي سفيدرنگ به تنش كرده اند را به معبد مي برند تا تولد او را اعلام كنند.از آنجايي كه پوشيدن كيمونو به مهارت خاصي نياز دارد، وظيفه آموزش آنها به عهده پدربزرگ ها و مادربزرگ هاي خانواده ها است. نوع آرايش مو و شيوه گره زدن شال هاي پهن كيمونو، زنان و دختران ژاپني را از يكديگر متمايز مي كند. لباس زيباي كيمونو، شيوه راه رفتن، نشستن، برخاستن و آداب معاشرت خاص خود را دارد. گام هاي كوتاه و حساب شده در نجابت زنان تاثير عجيبي دارد و هنگام بالا و پايين رفتن از پله ها به صورت مورب انجام مي شود. مهم ترين موضوع اين آداب معاشرت در لباس سنتي ژاپن، طريقه نشستن است كه به آن در زبان ژاپني «يس زا» مي گويند و به علت بستن شال روي شكم و دور كمر، بدن كاملاً مستقيم است و هرگز نبايد خم شد مضاف بر اينكه ساعت ها دو زانو روي پاشنه پا نشستن بسيار طاقت فرسا است. امروزه مدارسي مخصوص در ژاپن وجود دارد كه شيوه پوشيدن كيمونو و آداب معاشرت خاص آن را به علاقه مندان تعليم مي دهند. هر جهانگردي كه به ژاپن سفر مي كند بازديد از يكي از اين مدارس را در فهرست كارهاي خود قرار مي دهد.

اميد بالاي زندگي

ميانه سني مردم ژاپن 5/43 سال است. در عين حال رشد جمعيت آن منفي است، در نتيجه پيش بيني مي شود اگر اوضاع به همين روال پيش رود جمعيت ژاپن در آينده يي نه چندان دور مسن خواهد بود. اميد به زندگي در اين كشور 02/82 سال است.
چهارشنبه 16 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 179]