ايران و جنبش عدم تعهد

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: ايران و جنبش عدم تعهد
پانزدهمين نشست وزيران خارجه جنبش عدم تعهد در تهران روزهاي 8 و 9 مرداد در تهران برگزار شد كه با سه سند رسمي شامل بيانيه پاياني اجلاس، بيانيه اي در حمايت از فعاليتهاي هسته اي ايران و قطعنامه اي براي وقايع زيمبابوه به كار خود پايان داد.
رياست نشست وزراي خارجه جنبش عدم تعهد نيز از كوبا به ايران منتقل شد.
در بيانيه پاياني نشست مباحث مهمي چون بحث جلوگيري از توهين به اديان، مقابله با تحريمها و اقدامات زورمدارانه، مقابله با سلطه فرهنگي غرب، اصلاحات سازمان ملل، حمايت از نامزدي كشورهاي عدم تعهد بر اي عضويت در شوراي امنيت، تاييد صلاحيت ديوان كيفري بين المللي براي رسيدگي به جنايت و تجاوز، محكوم كردن تهمت و افترا زدن به كشورهاي عدم تعهد توسط زورمداران، تروريسم، مواد مخدر و غيره درج شده است.
در مجموع مي توان گفت كه سند تهران يك سند بين المللي انقلابي و تحول گرا، آينده نگر و مترقيانه است. سند تهران مبنايي براي تنظيم برنامه عمل جنبش است.
اين برنامه عمل در واقع برنامه كاري و اجرايي جنبش عدم تعهد در آينده را ترسيم مي كند. برگزاري اين نشست در نوع خود به نوعي يك پيروزي ديپلماتيك براي جمهوري اسلامي ايران بود. اين نشست بازتاب گسترده اي در سطح مطبوعات و محافل سياسي جهان داشت.

پيشينه عضويت و فعاليت ايران
در جنبش عدم تعهد

ايران بطور رسمي پس از پيروزي انقلاب اسلامي و در جريان برگزاري ششمين نشست سران جنبش عدم تعهد در هاوانا، در سال 1979 به عضويت جنبش عدم تعهد در آمد. به نظر مي رسد جمهوري اسلامي ايران بر اساس آموزه هاي اصلي معمار انقلاب اسلامي و بنيانگذار جمهوري اسلامي امام خميني(ره) يعني دكترين «نه شرقي، نه غربي» كه بسيار به انديشه عدم تعهد نزديك است، اين جنبش برايش از اولويت اساسي برخوردار است. جنبش عدم تعهد با حفظ استقلال عملي و پويايي موضع گيري به بازنگري در متن معادلات جهاني مبادرت ورزيده كه اين فصل مشترك مواضع و سخنرانيهاي مسوولان ايراني در نشستهاي متعدد سران و وزيران امور خارجه از سال 1979 تا كنون بوده است.از سوي ديگر شايد بتوان جنبش عدم تعهد را سودمندترين سازمان بين المللي دانست كه ايران بعد از سازمان ملل متحد به عضويت آن در آمده است. ايران پس از تثبيت اوضاع سياسي كشور و از سال 1981 بر حضور خود در جنبش افزود و جنبش نيز متقابلا اقدامات مثبتي را به نفع ايران صورت داده است.
تلاش اعضاي جنبش براي حل و فصل جنگ ايران و عراق و برقراري آتش بس هر چند كه عدم رعايت بي طرفي و توجه نكردن به خواسته هاي ايران در زمينه تعيين متجاوز اين تلاشها را به بن بست كشاند. محكوميت ساقط كردن هواپيماي مسافر بري ايران در تير ماه 1367حمايت از اجراي قطعنامه 598 و ديگر موضع گيري هايي كه با سياست خارجي كشورمان انطباق دارد بويژه در مورد مساله فلسطين، مخالفت با مذهب ستيزي و نژاد پرستي و تقاضا براي گشوده شدن بازار كشورهاي شمال بر روي صادرات كشورهاي جنوب از جمله اين اقدامات بود ه است.

جنبش عدم تعهد و برنامه هسته اي ايران

وزراي خارجه 118 كشور عضو جنبش عدم تعهد با صدور بيانيه اي در نشست تهران، از برنامه هسته اي صلح آميز جمهوري اسلامي ايران حمايت كردند.
در اين بيانيه تصريح شده است كه حق كشورها براي توسعه انرژي اتمي براي مقاصد صلح آميز نبايد به هيچ عنوان محدود شود و انتخابها و تصميمات تمامي كشورها از جمله جمهوري اسلامي ايران در زمينه استفاده صلح آميز از فناوري هسته اي و چرخه سوخت بايد محترم شمرده شوند. در بيانيه عدم تعهد بر نقش آژانس بين المللي انرژي اتمي به عنوان تنها نهاد صلاحيت دار براي راستي آزمايي تعهدات پادماني كشورهاي عضو تاكيد شده است. وزراي امور خارجه عدم تعهد از حل و فصل موضوعات باقي مانده در چارچوب موافقتنامه فيمابين ايران و آژانس، به عنوان يك گام مهم رو به جلو استقبال كردند و توافق آژانس و ايران براي عادي شدن اجراي پادمان در ايران در اين چارچوب را نيز مورد توجه قرار دادند. وزراي خارجه عدم تعهد بر تحقق منطقه خاورميانه عاري از سلاحهاي هسته اي تاكيد كردند و از اسرائيل خواستند تا بدون قيد و شرط و بدون تاخير به ان.پي.تي. بپيوندد و فورا تمامي تاسيسات هسته اي خود را تحت پادمان جامع آژانس قرار دهد.
جنبش عدم تعهد در پايان ضمن استقبال از گفت وگوهاي ايران و شش كشور در ژنو، تاكيد كرد كه تنها راه حل موضوع هسته اي، پيگيري مذاكرات محتوايي بدون هيچ گونه پيش شرط توسط تمامي اعضاي مربوطه مي باشد.
منوچهر متكي وزير امور خارجه ايران در پايان پانزدهمين اجلاس وزراي امور خارجه كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد پس از تصويب بيانيه وزراي خارجه 118 كشور عضو در حمايت از برنامه صلح آميز هسته اي جمهوري اسلامي ايران پس از تشكر از اين اقدام گفت: اين سند براي كشور من خيلي مهم است و يك پيام آشكار براي دنيا دارد كه نهضت عدم تعهد بر اساس اصول خود از كشورهاي عضو حمايت خواهد كرد.
وي همچنين اظهار داشت: ما به همين دليل مسائل بسيار خاصي را در اين اجلاس مطرح كرديم و مشخصا از برخي كشورهاي خاص كه دچار بحرانهاي ويژه هستند نام برده و از آنها حمايت كرده ايم. وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران بيانيه 118 كشور عضو جنبش عدم تعهد در حمايت از فعاليت هاي هسته اي ايران را سند تكذيب صريح ادعاي مخالفت جامعه جهاني با برنامه هسته اي ايران خواند و گفت مهمترين اثر حمايت اعضاي جنبش عدم تعهد از برنامه هسته اي ايران را زدودن اين شائبه كه «جامعه بين الملل مخالف برنامه هسته ايران است».
علي اكبر سلطانيه نماينده جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي نيز در حاشيه پانزدهمين اجلاس وزراي امور خارجه جنبش عدم تعهد در جمع خبرنگاران در ارزيابي بيانيه حمايت آميز حاضران در اجلاس از برنامه صلح آميز هسته اي ايران گفت: اين بيانيه بسيار مهم است چرا كه علاوه بر موارد مطروحه در بيانيه نشست سران جنبش عدم تعهد در هاوانا از آخرين تحولات پرونده هسته اي ايران از جمله مذاكرات اخير در تهران و ژنو نيز استقبال و حمايت شده است.
سلطانيه با اشاره به اينكه در اين بيانيه با صراحت هرچه تمامتر از برنامه صلح آميز هسته اي ايران و چرخه غني سازي اورانيوم در ايران حمايت شده است افزود: وزراي امور خارجه 118 كشور جهان از همكاري هاي ايران با آژانس، گفت وگوهاي ايران در پرونده هسته اي به ويژه مذاكرات ژنو حمايت كرده اند كه اين يكي از محكم ترين و مثبت ترين مواضع جنبش عدم تعهد درباره موضوعات مختلف مطرح در نشست هاي آن مي باشد. وي با اشاره به اينكه جنبش عدم تعهد در 5 سال گذشته بي وقفه از فعاليت هاي هسته اي صلح آميز ايران حمايت كرده است اظهار داشت: اين بيانيه يكي از ارزشمند ترين اسناد پرونده هسته اي ايران مي باشد و اميدوارم آمريكا و ديگراني كه بايد پيام اين بيانيه را دريافت كنند به صراحت پيام صريح آنرا كه عدم پذيرش تبعيض عليه كشورها و صحه گذاشتن بر حق همه كشورها در برخورداري از حقوق شان را مورد تاكيد قرار داده است، دريافت كند.
حسن قشقاوي سخنگوي وزارت خارجه نيز گفت اعضاي جنبش عدم تعهد با اجماع و به اتفاق آرا» براي سومين بار متوالي در سطح سران و وزرا در اجلاس هاي قبلي و اين اجلاس، بر حمايت از برنامه صلح آميز اتمي ايران تاكيد كرده و تنها راه حل اين موضوع را پيگيري مذاكرات محتوايي بدون پيش شرط اعلام كردند.
وي با اشاره به مفاد بيانيه تهران خاطرنشان كرد: متن بيانيه عدم تعهد در حمايت از برنامه هسته اي ايران نسبت به مفاد بيانيه هاي قبلي كه در كوبا به تصويب رسيد، از پيشرفت چشمگيري برخوردار بوده است و به عنوان نمونه در بند دوم بيانيه، وزراي خارجه غيرمتعهدها بر رعايت تصميمات و انتخابهاي جمهوري اسلامي ايران در زمينه فناوري هسته اي و چرخه سوخت تصريح داشته و از مذاكرات ژنو استقبال كرده اند.
اين در حاليست كه مقامات و رسانه هاي آمريكايي ادعا كردند كه ايران نتوانسته است حمايت زياد دوستان خود در جنبش عدم تعهد را از برنامه هسته اي بدست آورد و جنبش عدم تعهد در حل بحران اتمي ايران نقش ضعيفي دارد.
اما مهمترين اقدام حمايتي جنبش غيرمتعهدها در قبال كشورمان تلاش براي عدم محكوميت ايران در آژانس بين المللي انرژي هسته اي بوده است در جريان نشست شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي هسته اي كشورهاي غير متعهد در حمايت از ايران موضع گيري كردند و از شوراي حكام آژانس خواستند به دور از فشارهاي سياسي به بررسي دقيق وضعيت هسته اي و تسليحاتي همه كشورهاي عضو بپردازند. همچنين سران جنبش عدم تعهد در بيانه اي جداگانه در پايان چهاردهمين نشست خود در هاوانا در 2006سپتامبر كوبا ضمن حمايت از فعاليت صلح آميز هسته اي ايران خواستار پيوستن اسرائيل به معاهده منع گسترش سلاحهاي هسته اي شدند.
شايد جدي ترين شاخص براي اثبات فرضيه تلاش جنبش عدم تعهد براي حركت از حاشيه به متن معادلات بين المللي حمايت قاطعانه 13 كشور عضو جنبش عدم تعهد در شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي موسوم به «گروه نم»-NAM از فعاليت صلح آميز هسته اي ايران باشد كه از همان ابتدا بحث هسته اي ايران در نشست شوراي حكام در ژوئن 2003 در دستور كار قرار گرفت و در جريان برگزاري نشستهاي دوره اي شوراي حكام با صدور بيانيه اي جداگانه و تكميلي ضمن مردود دانستن برخورد سياسي با بحث هسته اي ايران به اين نكته تاكيد كردند كه برخوداري از دانش و فن آوري هسته اي صلح آميز حق تمامي اعضاي ان.پي.تي.- (پيمان منع تكثير هسته ايNPT) و آژانس بين المللي انرژي اتمي-IAEA است. همچنين همايش چهار جانبه ايران مالزي، كوبا و آفريقاي جنوبي تروئيكاي جنبش كشور هاي عدم تعهد در 14-11 نوامبر 2005 در تهران قابل ذكر است.
رهبران كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد با حمايت از ايران در مقابل غرب بر حق ايران براي استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي تاكيد كردند.
رهبران اين كشورها در چهاردهمين نشست «نم» كه در هاوانا در سپتامبر 2006 برگزار شد با صدور بيانيه اي حق مسلم و غير قابل انكار همه كشورها در توسعه، تحقيق، توليد و استفاده از انرژي هسته اي در اهداف صلح آميز را به رسميت شناختند.
اعضاي «نم» همچنين خواستار حل مساله هسته اي ايران از طريق ديپلماتيك و مذاكرات صلح آميز شدند. در بيانيه تاكيد شده است تنها راه حل مساله هسته اي ايران آغاز مذاكرات بدون هيچ گونه پيش شرط است.
به علاوه از ايران نيز خواسته شده است به همكاري كامل خود با آژانس بين المللي انرژي اتمي ادامه دهد. در بيانيه غير متعهدها همچنين هشدار داده شده است كه هر گونه حمله به تاسيسات هسته اي كه براي اهداف صلح آميز ساخته شده اند با خطرات جدي همراه بوده و نقض آشكار حقوق بين الملل محسوب مي شود. ديپلماسي فعال گروه نم در نشست شوراي حكام و مقاومت آنها در برابر اعمال فشار آمريكا و برخي دول غربي عضو شورا عليه ايران نمايانگر علاقه مندي غير متعهدها به دفاع از حقوق خود و ايستادگي در برابر آپارتايد هسته اي است كه نه تنها در اين محدوده كه در سطحي وسيع تر آثار و پيامدهايي را براي ارتقاي نقش غير متعهدها در معادلات جهاني به همراه داشته است كما اينكه در قالب چنين حركتي هفتمين نشست بازنگري ان.پي.تي. در نيويورك به صحنه جدي تقابل غيرمتعهدها با بلوك هسته اي بدل شد.
در نگاه كلي مي توان گفت با پيوستن ايران به اين جنبش و فعاليت در آن به نظر مي رسد انديشه حمايت از تبديل جنبش به سازوكاري تاثيرگذار در معادلات جهاني تقويت شده است خصوصا اينكه جمهوري اسلامي ايران به همراه كوبا، مالزي و آفريقاي جنوبي در رديف چهار كشور پيشرو در زمينه بيداري غير متعهدها قرار دارد كه از زمان پيوستن به آن همواره بر ضرورت عملي شدن خواسته هاي جنبش تاكيد ورزيده است.
اهم مواضع جمهوري اسلامي ايران كه در سخنرانيهاي مقامات رسمي كشور در اجلاسهاي سران اين جنبش تبلور يافته است شامل درخواست براي ارتقاي نقش جهاني جنبش در عرصه بين الملل با هدف تحقق تساوي حقوق در عرصه بين الملي نياز به تجديد نظر در اصول جنبش به منظور تكميل فلسفه وجودي عدم تعهد با توجه به مقتضيات و تحولات جهان معاصر، حركت جنبش به سمت جنبه ايجابي و نقش آفريني و رهبري در جهان معاصر، لزوم تقويت هويت جنبش بر اساس صلح، معنويت و محبت و تحقق آرمانها يا بشري براي غلبه بر نا امني و تبعيض و بي ثباتي، تلاش براي تصحيح روندهاي يكجانبه گرايانه و تبعيض آلود موجود، تقويت جنبش غير متعهدها از طريق تعامل گسترده تر و ارتقا و تعميق بيشتر روابط اعضا با يكديگر شناسايي ظرفيتهاي فراوان اقتصادي فرهنگي، سياسي، اعضاي جنبش، فعالتر نمودن اركان جنبش، توجه به ظرفيتهاي بالاي سياسي جنبش به عنوان نماينده اكثريت جامعه جهاني و استفاده از اين ظرفيت جهت حل و فصل مناقشات بين المللي و توسعه صلح و آرامش بازنگري كلي در اهداف و ساختار شوراي امنيت سازمان ملل و تحقق عضويت دائم داراي امتياز وتو در شوراي امنيت بر مبناي گفتمان عدالتخواهي بوده است. با توجه به توضيحات بالا اگر جنبش عدم تعهد واقعا خودش باشد، جمهوري اسلامي ايران مي تواند به نقش اين جنبش در حركتي كه در دفاع از حق فناوري هسته اي در پيش گرفته است، اميدوار باشد.
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 85]