جاي خالي آموزش در صنعت ساختمان‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: جاي خالي آموزش در صنعت ساختمان‌

با اين كه كشورمان داراي پيشينه درخشان معماري است و بناهاي استوار و زيبايي كه از قرن‌هاي گذشته تا به امروز باقي مانده‌اند، دليلي بر اين مدعا است، متاسفانه شاهد ساخت و سازهايي هستيم كه نه با اصول معماري اصيل و سنتي ما همخواني دارد و نه با معماري نوين امروزي جهان سازگاراست. بايد ديد دليل آن چيست و چه عواملي به تضعيف صنعت ساختمان در كشورمان كمك مي‌كند؟

در عصرحاضر، حوادثي مانند ريزش ناگهاني ساختماني نوساز در سعادت‌آباد، با توجه به پيشرفت علوم و فناوري‌هاي صنعت ساختمان، عجيب و باورنكردني است و بار ديگر زنگ خطر را براي سازندگان و ساكنان ساختمان‌ها، به صدا در مي‌آورد.‌

در بررسي دلايل نقاط صنعت ساختمان در ايران، كارشناسان به اين نتيجه رسيده‌اند كه يكي از موارد پراهميت، ورود افراد ناكارآمد وآموزش نديده در ساخت و سازها است. نتيجه اين وضع ناهنجار، علاوه بر به خطرافتادن جان آدميان، ضررهاي هنگفت مالي و اقتصادي است. از اينرو كارشناسان تاكيد مي‌كنند براي ارتقاي صنعت ساختمان، ترويج آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي ضروري است و بدون حضور فعال متخصصان ماهر و دوره ديده، تكرار واقعه اسفناك ريزش ساختمان در سعادت‌آباد در ديگر شهرها دور از انتظار نخواهد بود.‌

براي بررسي راه‌هاي ترويج آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي در صنعت ساختمان، اخيرا گروهي از اعضاي انجمن مفاخر معماري ايران به همراه جمعي از ديگر مهندسان، استادان دانشگاه و مديران اجرايي، در خانه هنرمندان تشكيل جلسه دادند تا نظرها و پيشنهادهاي‌شان را در زمينه نقش آموزش در ارتقاي كيفيت ساخت و سازها، ارائه دهند.‌

گفتني است كه انجمن مفاخر معماري با هدف بزرگداشت آثار و مفاخر معماري و شهرسازي كشور، حفظ و اشاعه فرهنگ معماري و شهرسازي در ايران از طريق ارتقاي آموزش‌هاي معماري در جامعه و نهادهاي آموزشي، حمايت از پژوهشگران، مولفان و طراحان در زمينه تازه‌هاي معماري مرتبط با فرهنگ ايران زمين، پژوهش در مورد معماري سنتي و بررسي ميراث معماري و شهرسازي ايران، تاسيس شده است. موارد ديگري مانند حمايت از تاسيس فرهنگستان معماري و تهيه دانش‌نامه تاريخ نظام معماري و شهرسازي ايران، پژوهش در معماري مرتبط با فناوري‌هاي معاصر و حمايت از مراكز، انجمن‌ها و نهادهايي را كه به نحوي در زمينه آموزش و ارتقاي فرهنگ معماري و شهرسازي فعاليت دارند، از هدف‌هاي انجمن محسوب مي‌شود.‌

دخالت افراد غير متخصص

مهندس سيد عليرضا قهاري، رئيس هيات مديره انجمن مفاخر معماري ايران با بيان اين كه سال‌هاي 1387 تا 1397 از سوي انجمن ياد شده، ، نام‌گذاري شده است، مي‌گويد: ‌

- دستيابي به هدف‌هاي برنامه ارتقاي صنعت ساختمان در ايران، پيش نيازهايي را مي‌طلبد كه از جمله به اصلاح ساختار مديريت صنعت ساختمان در كشور، نهادينه كردن قوانين و مقررات پيشرو در بخش‌هاي اجرايي و نظارتي و تغيير نگرش در كاربرد روش‌هاي نوين ساختماني براي گذر از روش‌هاي كهنه و منسوخ به روش‌هاي پيشرفته و صنعتي، مي‌توان اشاره كرد. ‌

علاوه بر آن‌ها، آموزش و ارتقاي كيفي نيروي انساني با هدف ايجاد مهارت‌هاي حرفه‌اي و فني و تاكيد بر بهبود كيفيت مصالح ساختماني و استانداردهاي قابل قبول براي توليد و ساخت وساز، از ديگر ضروريات ارتقاي صنعت ساختمان در يك برنامه توسعه پايدار است.‌

مهندس قهاري مي‌افزايد:‌

- با اين كه نيمي ‌از جمعيت ايران جوان و زير 30‌ سال‌اند، كشور ما از كمترين ميزان آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي برخوردار است و اين ميزان در بخش ساختمان، متاسفانه فقط كمي ‌بالاتر از صفر است. در اين بخش كه بزرگ‌ترين اقتصادي كشور به حساب مي‌آيد، اغلب كارها توسط افراد غيرمتخصص، غيرماهر و غير مرتبط با صنعت ساختمان انجام مي‌گيرد و به همين دليل همه ساله هزاران ميليارد تومان از سرمايه‌هاي كشور، به بدترين شكل ممكن در بخش ساختمان هزينه مي‌شود.‌

او با تاكيد بر اين كه بخش ساختمان و مسكن نيازمند تجديد نظر اساسي و تغيير نگرش از سنتي به توليد نوين است، مي‌گويد:‌

- عليرغم پيشينه درخشان چند هزار ساله معماري در ايران، متاسفانه چه از نظر فناوري و چه تفكر و هويت معماري، دچار عقب‌ماندگي‌هايي هستيم و از مهارت‌هاي فني و حرفه‌اي حتي در سطح كارهاي ساده ساختماني، محروميم. از اينرو كارگران ساختماني معمولا از حرفه‌هاي ديگر از جمله كشاورزي، به فعاليت در بخش ساختمان فراخوانده مي‌شوند و درعين حال، مديريت و اجراي غيرتخصصي در بخش ياد شده، به ساير منافع ملي نيز لطمه مي‌زند. هدر دادن انرژي، مصالح ساختماني و منابع طبيعي، تضييع منابع انساني و تخريب محيط زيست، از جمله صدمه‌هاي غيرقابل جبران است كه در سطح گسترده‌اي اتفاق مي‌افتد و به معني دور ريختن منابع مالي است. ‌

مهندس قهاري سپس به بيان راهبردهاي ارتقاي صنعت ساختمان مي‌پردازد و آن‌ها را به اين شرح بيان مي‌دارد:‌

- طرح جامع ارتقاي صنعت ساختمان در قالب برنامه‌هاي كوتاه و بلند مدت، كه بايد از سوي ‌ كار گروه مشترك سازمان‌هاي صنفي، فرهنگي و تخصصي مردم نهاد و وزارتخانه‌هاي مسكن و شهرسازي و صنايع و معادن، مراكز دانشگاهي، مراكز پژوهشي و تحقيقاتي و ساير نهادهاي مرتبط، تهيه و تدوين شود.‌

‌ به رسميت شناخته شدن دهه ارتقاي صنعت ساختمان (97-1387) از سوي مراكز رسمي ‌اجرايي و قانونگذاري، مانند مجلس شوراي اسلامي‌ و دولت و بسيج تمامي‌ امكانات سازماني، اجرايي و پولي كشور در دهه ياد شده، براي بهبود مناسبات فعلي در بخش ساخت و ساز و ارتقاي آموزش‌هاي فني وحرفه‌اي و هدفمند شدن آن‌ها در زمينه هاي گوناگون، ضمن آن كه جا دارد بخش ساختمان به طور جدي در برنامه‌ريزي‌هاي استراتژيك ملي ديده شود و محور اصلي توسعه پايدار كشور قرار گيرد.‌

فراگير شدن دانش صنعت ساختمان‌

دكتر محمود گلابچي، استاد دانشگاه تهران و عضو شوراي تدوين مقررات ملي ساختمان، با يادآوري اين موضوع كه ارتقاي صنعت ساختمان نيازمند نگرش همه جانبه پايدار به حوزه‌هاي گوناگون مرتبط با اين صنعت است، مي‌گويد:‌

- با اين كه در دانشگاه‌هاي ما اصول معماري، مهندسي و طراحي ساختمان به خوبي آموزش داده مي‌شود، اما تا سازندگان، پيمانكاران و ‌مصرف‌كنندگان مسكن آموزش‌هاي لازم را فرا نگيرند و به كار نبرند، تلاش‌هاي‌مان براي ارتقاي صنعت ساختمان، به جايي نخواهد رسيد.‌

- او ادامه‌مي‌دهد: صاحبكار و به عبارت ديگر كسي كه برايش خانه مي‌سازيم، اگر به اهميت مقاوم‌سازي ساختماني كه قرار است درآن زندگي كند و يا براي زندگي در اختيار ديگران بگذارد پي نبرد، و همچنين اگر خريداران مسكن به ضرورت مقاوم بودن آن اعتقاد نداشته باشند، تلاش‌ها براي ارتقاي صنعت ساختمان به نتايج دلخواه نمي‌رسد.‌

مهندس گلابچي با يادآوري ضرورت فراگير شدن دانش صنعت ساختمان، مي‌افزايد: ‌

- زماني يكي از اهداف دانشگاه معتبر كمبريج انگلستان، پرورش دانشمندان و نخبگان بود؛ تا آنجا كه از اين دانشگاه تاكنون بيش از 100 نفر جايزه نوبل گرفته‌اند. اما كمبريج با تجربه 700 ساله آموزشي‌اش، امروزه به اين نتيجه رسيده است كه علم و دانش بايد به متن جامعه برده شود كه اين ضرورت در مورد كشور ما چندين برابر است. مردم بايد بدانند چگونه بايد ساختماني را انتخاب كنند كه در برابر زلزله مقاوم باشد. لازمه آن نيز اجراي برنامه‌هاي فراگير آموزشي است.‌‌

بنابراين، ارتقاي صنعت ساختمان صرفا يك وظيفه آكادميك و دانشگاهي نيست، بلكه به صورت گسترده به تمامي قشرهاي مردم مربوط مي‌شود. آموزش‌هاي مربوط به آن هم در مواردي مانند پايداري و استحكام ساختمان، صرفه‌جويي در مصرف انرژي و افزايش عمر مفيد ساخت و سازها، بايد به صورت همگاني ارائه شود. اگر افراد جامعه با چنين مباحثي آشنا شوند و اهميت و ضرورت آن را دريابند، آن وقت شاهد ارتقاي صنعت ساختمان خواهيم بود؛ وگرنه 10 سال ديگر هم، حرف‌هاي امروز را تكرار خواهيم كرد و از آن‌ها هم نتيجه‌اي نخواهيم گرفت.‌

مهندس گلابچي همچنين مي‌گويد:‌

- بهترين شيوه آگاهي دادن به افراد جامعه و همسو كردن آنان با مراكز علمي ‌و تحقيقاتي كشور در زمينه ارتقاي صنعت ساختمان، توسعه آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي است كه دراين ميان، رسانه‌هاي گروهي نقش پراهميتي دارند.‌

كم كاري در زمينه آموزش و اطلاع‌رساني‌

به گفته مهندس گلابچي، در يك نظرسنجي از كارفرمايان (ساختمان سازان) پرسيدند كه چه قدر به آيين‌نامه 2800 مقاوم‌سازي ساختمان‌ها در برابر زلزله اعتقاد دارند، كه كمتر از 10 درصد آنان به ضرورت به كار بستن ضوابط و مقررات ياد شده معتقد بودند و اظهار داشتند كه صرفا مي‌خواهند ضوابط شهرداري را اجرا كنند. اين نظرسنجي نشان مي‌دهد كه در زمينه آموزش و اطلاع‌رساني به سازندگان مسكن نيز كم‌كاري شده است. براي ارتقاي صنعت ساختمان، بايد همه اجزاي مرتبط با آن، اعم از آموزش‌هاي همگاني، افزايش كيفيت مصالح ساختماني، بهبود مقررات و آيين‌نامه‌ها و بخصوص ارتقاي آگاهي‌هاي كارفرمايان و مصرف‌كنندگان مسكن، مورد توجه قرار گيرد و در اين ارتباط از آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي، به نحو مطلوب استفاده شود.‌

مقايسه واحدهاي درسي معماري‌

مهندس شهاب‌الدين ارفعي، عضو‌‌‌‌شوراي راهبردي فناوري‌هاي نوين ساختمان، با اشاره به پژوهشي كه در مورد دانشگاه‌هاي ايران، دانشگاه‌هايي كه به روش آمريكايي اداره مي‌شوند (مانند‌‌‌‌دانشگاه عجمان امارات) و دانشگاه‌هاي آلمان انجام داده است، مي‌گويد:‌

- اين بررسي نشان داد تعداد واحدهاي درسي مرتبط با صنعت ساختمان كه در دانشگاه‌هاي كشورمان تدريس ‌مي‌شود، يك - چهارم دانشگاه‌هاي آلمان است و اين موضوع را مي‌رساند كه پيوسته از درس‌هاي فني و تكنولوژيكي در دانشگاه‌هاي خودمان كاسته‌ايم و واحدهاي درسي اغلب‌‌‌‌‌غيرمرتبط را جايگزين آن‌ها كرده‌ايم.‌

همچنين تعداد واحدهاي درسي مرتبط در دانشگاه‌هايي كه با سيستم آمريكايي اداره مي‌شوند، 5/2 برابر ‌دانشگاه‌هاي ما است كه نشان‌دهنده عقب‌ماندگي دانشگاه‌هاي كشورمان از نظر درس‌هاي مرتبط با معماري است.‌

به عنوان مثال، سال‌ها قبل درس‌هاي و در دانشگاه‌هاي ايران تدريس مي‌شد كه هم‌اكنون لااقل در دوره‌هاي كارشناسي تدريس نمي‌شود و حتي با حذف درس روش تحقيق، ابزار و امكان اين كه دانشجويان معماري به هدف‌هايي كه دارند برسند، از ميان رفته است.‌

موارد مزبور سبب شده است موضوع فناوري‌هاي نوين ساختمان در دانشگاه‌هاي كشورمان، لااقل در سطح كارشناسي محدود بماند.‌

رويكرد به انبوه‌سازي مسكن‌

مهندس عليرضا فريد نائيني، قائم‌مقام انجمن توليدكنندگان و فناوران‌صنعتي ساختمان در عين حال كه به ارزشمند بودن آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي اعتقاد دارد، مطلق‌گرايي در اين مورد را زيانبار مي‌داند و مي‌گويد:‌

- با اين كه حدود 5 دهه از ارائه آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي در كشورمان مي‌گذرد، اين آموزش‌ها به دلايل گوناگون هنوز فراگيري و كاربري‌هاي مورد انتظار را ندارند. از اينرو همان طور كه اشاره شد، 90 درصد سازندگان مسكن به آيين‌نامه مقاوم‌سازي ساختمان‌ها در برابر زلزله، باور قلبي ندارند. ‌

او مي‌افزايد:‌

- هم اكنون كه در عصر تاريخي ساخت و ساز قرار داريم، راهبرد اساسي صنعت ساختمان، رويكرد به انبوه‌سازي مسكن است و موجب مي‌شود منابع، زمان ساخت و كيفيت ساختمان‌ها بهتر مديريت شود كه در اين ميان، آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي به صورت انتزاعي نمي‌تواند كارساز باشد. مشكل امروز ما، فقر فناوري‌هاي نوين صنعت ساختمان و توسعه آن است كه براي غلبه براين مشكل، بايد به راه توسعه صنعتي ساختمان برويم و براي تحقق آن نيز يكي از دو سياست و يا را برگزينيم.‌

در روش گام به گام، كارهايي مانند ايجاد زيرساخت‌ها، توسعه آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي، استاندارد‌سازي مواد ساختماني و امثال آن‌ها، به صورت گام‌‌‌‌به‌‌‌‌گام اجرا مي‌شود و در روش اقدام سريع، الگوها و فرمول‌هاي توسعه مسكن به شكل سريع و ضربتي به اجرا در مي‌آيد، كه تجربه آن در دهه 1350 با ساخت شهرك اكباتان، به دست آمده است.‌

آموزش صنايع جديد ساختماني‌

در ادامه نشست استادان و نخبگان معماري كشور، مهندس احمد فرخي، رئيس انجمن صنفي توليدكنندگان و فناوران صنعتي ساختمان، با بيان اين كه امروز نيازهاي صنعت ساختمان توسط دانشگاهيان به خوبي مشخص شده است و دولت بايد راهكارهاي اجراي آنها را در برنامه‌هايش قرار دهد، مي‌گويد:‌

- همزمان با ورود فناوري‌ها و صنايع جديد به كشور، بايد برنامه‌هاي آموزش فني و حرفه‌اي آن‌ها هم تدوين شود و به اجرا درآيد؛ تا آنجا كه مجريان پروژه‌هاي بزرگ موظف شوند به هنگام اجراي يك صنعت جديد ساختماني، تعدادي از كارگران را در زمينه صنعت مزبور آموزش دهند.

برج 56 طبقه تهران ‌

مهندس مسعود نوراني، عضو شوراي راهبردي فناوري‌هاي نوين ساختماني با تاكيد بر اين كه بايد با رويكرد انبوه‌سازي به مسكن نگريسته شود، اظهار مي‌دارد:‌

- كشور ما سالانه به ساخت يك تا يك ونيم ميليون واحد مسكوني نياز دارد و هيچ روشي به جز انبوه‌سازي ما را به اين هدف نمي‌رساند.‌

او سپس ضرورت صنعتي‌سازي به جاي روش‌هاي سنتي ساخت و سازها را مطرح مي‌كند و ادامه مي‌دهد:‌

- نخستين پروژه شهرك‌سازي در دهه 1350 در مقياس 4 هزار واحد مسكوني يك طبقه در دولت‌آباد تهران به اجرا در آمد كه به دليل صنعتي اجرا شدن اين پروژه و از جمله استفاده از پانل‌هاي سقف و ديوارهاي پيش ساخته، پروژه به سرعت پيش رفت اما امكان اجراي نظير چنين پروژه‌هايي همچنان وجود دارد.‌

مهندس نوراني با اشاره به اينكه مشكل، كمبود نيروهاي آموزش ديده و متخصص حتي در كارهاي ساده‌اي مانند نصب ديوارهاي پيش ساخته است، آموزش ساده و عملياتي افراد گوناگوني را كه در ساخت و سازها دخالت دارند، ضروري مي‌داند و با اشاره به تجربه انبوه‌سازي در ارتفاع برج بين‌المللي 56 طبقه تهران مي‌گويد:‌

- در ساخت چنين برج‌هايي نبايد از مصالح تر (ملات) استفاده كرد، زيرا به ازاي هر كيسه گچ كه در اين قبيل بناها مورد استفاده قرار مي‌گيرد، يك و نيم كيسه نخاله بايد خارج شود، كه مشكل‌‌آفرين است.

ادامه دارد

دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 450]