دكتر منتظر:فهم عصر اطلاعات ضروري اما به‌غايت دشوار است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: دكتر منتظر:فهم عصر اطلاعات ضروري اما به‌غايت دشوار است
استاد دانشگاه تربيت مدرس و معاون پژوهشي مركز تحقيقات سياست علمي كشور گفت: فهم مختصات عصر اطلاعات كار مشكلي است و علت آن هم اين است كه ما پروردۀ اين عصر نيستيم بلكه متعلق به عصر صنعت هستيم و خيلي از اتفاقات امروزه چيزهايي نيستند كه ما آنها را تجربه كرده باشيم.

به گزارش خبرگزاري مهر، اين استاد دانشگاه طي سخنراني علمي خود با عنوان تأملي بر توسعة اطلاعاتي شهرهاي ايران كه در محل مركز تحقيقات سياست علمي كشور برگزارشد افزود: بحث اطلاعات با خردورزي انسان همراه با يك ويژگي ديگري كه منطق شبكه سازي است در جوامع به‌وجود آمده است. اين باعث شده كه ما روابط اجتماعي جديدي داشته باشيم. از يك طرف به‌شدت وابسته به اطلاعات شده ايم و اطلاعات به صورت كالا مطرح مي‌شود و از طرف ديگر جامعه‌اي شبكه‌اي ساخته‌ايم كه اجزا آن به‌شدت به هم تنيده هستند و ارتباط به آنها روز به روز افزايش پيدا مي‌كند.

وي به چند تعريف كلي براي جوامع اطلاعاتي اشاره كرد و افزود: يكي تعريفي است كه كميسيون اروپا ارايه داده است و مي‌گويد جامعه اطلاعاتي جامعه‌اي است كه در آن فناوري هاي ارزان اطلاعات، ذخيره سازي داده و انتقال آن ها عموميت داشته باشد و اين عموميت يافتگي با نوآوري سازماني، تجاري، اجتماعي و حقوقي همراه شده باشد.

دكتر منتظر با تأكيد بر اينكه رويكرد ما يك رويكرد كاملاً كاربردي است خاطر نشان كرد: شهرها مهمترين بستر تحقق جامعه اطلاعاتي هستند به دليل اينكه مايه بروز و نمود و ظهور فناوري اطلاعات در شهر ميسر مي‌شود.

وي در ادامه با اشاره با اينكه پنج بعد شهرها بايد اطلاعاتي شود تا به يك جامعه اطلاعاتي تبديل شود گفت: يكي اين كه در شهرها كسب و كارها به صورت الكترونيكي در بيايد مهمترين نمود آن تجارت الكترونيكي است يعني خريد و فروش و معاملات مالي از طريق الكترونيكي صورت بگيرد. بعد ديگر اين است كه آموزش به صورت الكترونيكي باشد البته اين بدان معنا نيست كه بايد مدارس و دانشگاهها را تعطيل كرد بلكه نشان دهنده اين است كه در اين محيط مي‌توان به صورت الكترونيكي نيز آموزش را انجام داد. نكته مهمتر اينكه اين موضوع مختص آموزش رسمي و كلاسيك نيست بلكه مي‌توانيد آموزش غير رسمي و آزاد را هم در نظر بگيريد. بعد سوم اين جوامع بهداشت الكترونيكي است در اين جوامع بايد بتوانيد اطلاعات پزشكي و مشورت پزشكي خود را از جايي به جاي ديگر منتقل كنيد. مثلاً كارت الكترونيكي بيمه داشته باشيم، سوابق پزشكي فرد بر روي يك فايل الكترونيكي ذخيره شده باشد و در صورت بيماري پزشك بتواند از راه دور فشار خون و ضربان قلب و نبض فرد را كنترل كند. بعد چهارم اين جوامع سرگرمي الكترونيكي و رسانه هاي الكترونيكي است و نوع علاقمندي ها و سرگرمي هاي غير عملياتي افراد روي وب به صورت تقاضا محور ( on demand ) امكان پذير باشد، مانند خواندن كتاب، ديدن عكس، رفتن به يك موزه يا يك باغ . بعد پنجم بحث دولت الكترونيكي است كه در آن همة تراكنشهاي دولت با دولت، دولت با تجارت، شركت با شركت و شركت با مردم از طريق وبگاههاي الكترونيكي صورت پذيرد.بنابراين جامعه اي كه به عنوان جامعه اطلاعاتي و عملياتي در نظر گرفته مي‌شود بايد اين وجوه را داشته باشد.

دكتر منتظر در ادامه افزود:عده‌اي معتقدند عصر اطلاعات كه كمتر از 20 سال پيش آغاز شده در كمتر از 50 سال ديگر پشت سر خواهيم گذاشت و وارد عصر ديگري خواهيم شد.

او خاطرنشان كرد: بشر چهار دوره اصلي زندگي را پشت سر گذاشته است يكي دوره ايلياتي كه 350 هزار سال طول كشيد دوره بعدي دوره كشاورزي است كه بين 10 تا 14 هزار سال طول كشيد بعد دوره صنعتي است كه حدود 300 سال كمتر طول كشيده و اكنون عصر اطلاعاتي است كه در بهترين حالت 70 سال طول مي كشد بعضي از متفكران معتقدند 50 سال بيشتر نخواهد بود كه 15 سال از عمر آن گذشته و 35 سال آن باقي مانده است.

وي گفت: درك و فهم و بدست آوردن مختصات اين عصر كار مشكلي است و علت آن هم اين است كه در ابتداي راه آن قرار داريم و بنابراين تشخيص و تعيين مختصات آن آسان نيست ضمن اينكه ما پروردة اين عصر نيستيم بلكه متعلق به عصر صنعت هستيم و خيلي از اتفاقات امروزه چيزهايي نيست كه ما آن را تجربه كرده باشيم.

دكتر منتظر با بيان اينكه تقريباً 40 سال ديگر ما از اين عصر وارد عصر جديدي خواهيم شد افزود: برخي معتقدند كه بعضي از طلايه هاي عصر بعدي هم اكنون مشخص شده است. سوال اين است كه اين عصر اطلاعاتي را كجا مي توان خوب ديد، بسياري از صاحبنظران معتقدند كه شهرها بهترين جايي هستند كه نتيجه فناوري اطلاعات چه مي شود البته به شرطي كه پنج ويژگي يعني آموزش الكترونيكي، كسب و كارالكترونيكي، رسانه هاي الكترونيكي ، بهداشت الكترونيكي و دولت الكترونيكي در آن وجود داشته باشد.

منتظر در ادامه اظهار كرد: مدلي كه UNDP ارايه مي‌كند ، مي گويد اگر مي خواهيد در جامعه اي توسعه اطلاعاتي رخ بدهد 5 ركن اساسي را با هم حركت بدهيد در غير اين صورت هيچ توسعه اي رخ نخواهد داد. اولين جزء آن رشد و توسعه منابع انساني آن جامعه است. بخش بعدي توسعه فني زيرساخت. نتايج تحقيقات جديد نشان مي دهد كه علت شكست خوردن فناوري اطلاعات فقدان وجود منابع انساني كار آزموده بوده است. بخش بعدي توسعه نهادها است و عصر پنجم توسعه سياست ها است و بايد براي ورود به اين شهر بايد قوانين و مقررات خود را تغيير دهيد.

استاد دانشگاه تربيت مدرس تصريح كرد: اگر قرار است در يك محيط جديد كار كنيد كاربردها و محتواي شما نيز تغيير مي‌كند. شما به عنوان معلم به يك كلاس درس و كتاب و تخته سياه نياز داريد اما در محيط جديد محتوا بايد تغيير كند و كاربردها توسعه پيدا كند. ما تلاش كرديم اين مدل را براي شهر پياده كنيم و گفتيم كه بايد چه شاخص هايي را براي آن در نظر بگيريم.

وي با اشاره به منابع انساني گفت: يكي از شاخص ها اين است كه چند درصد از شهروندان اين دوره آموزش پايه فنّاوري را ديده‌اند كه اين خود يك رده سني دارد. دكتر منتظر گفت: درصد دانش آموزاني كه حداقل يكبار با كامپيوتر كار كرده اند، درصد كاربراني كه حداقل يكبار به صورت برخط خريد كرده اند، از نشانگر هاي مرتبط با منابع انساني است وي نشانگرهاي مهم درارتباط با زيرساخت هاي فني، را درصد خانه هايي كه به اينترنت دسترسي دارند، درصد كسب و كارهايي كه به اينترنت دسترسي دارند، درصد بخش هاي دولت مركزي شهر كه خدمات برخط ارايه مي كنند، درصد بخش هاي دولت محلي كه خدمات برخط انجام مي دهند درصد كتابخانه ها و مدارسي كه به اينترنت دسترسي دارند، متوسط پهناي باند دسترسي به اينترنت در خانه ها، مكان هاي عمومي و بخش هاي دولتي،برشمرد.

دكتر منتظر در ادامه نشان گرهاي مرتبط با توسعه زير ساخت‌ها را شامل تعداد رسانه هاي برخط، بي سيم، كابلي، وجود دفترهاي خدمات اداري برخط هم در دولت مركزي و هم محلي، دانست و اضافه كرد: نشانگرهاي مرتبط با سياستها شامل وجود چارچوب هاي قانونگذاري براي حمايت از كسب و كار الكترونيكي، به رسميت شناختن امضاي الكترونيكي، به رسميت شناختن معاملات برخط، قانونگذاري به منظور حمايت از سرمايه گذاري بخش خصوصي در فنّاوري اطلاعات و ارتباطات، وجود بدنه مستقل براي نظارت بر قوانين، وجود سياست توسعه اطلاعات مديريت شهري، وجود طرح جامع توسعه مديريت شهري، وجود طرح جامع تخصيص اعتبار براي توسعه اطلاعاتي شهر، است.

اين استاد داشگاه همچنين نشانگرهاي مرتبط با محتوا و كاربرد را درصد كسب و كارهايي كه سامانه اطلاعاتي تحت وب دارند، ميزان استفاده از زبان بومي در وب سايت ها، درصد كسب و كارهايي كه از فنّاوري اطلاعات در ارايه خدمات استفاده مي كنند، وجود دوركاري در بدنه شهرداري، امكان استفاده محيط تراكنش الكترونيكي و غيره برشمرد.

استاد دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به تعريف شهرهاي توسعه يافته اطلاعاتي عنوان كرد: در اين دسته از شهرها سند مشخصي براي توسعه اطلاعاتي مديريت شهري وجود دارد بيش از 50 درصد از خانه ها به اينترنت دسترسي دارند، پهناي باند در دسترس براي هر خانه بيش از 5 مگابيت در ثانيه است. در دوبلين اين خيلي جالب است پهناي باند تحويل داده شده به هر خانه 2 مگابيت در ثانيه است. در امريكا دانشگاه هايي هستند كه پهناي باند آن ها يك ترابايت بود.

عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به اينكه پيش بيني ما در ايران اين است كه پهناي باندي كه به هرخانه اختصاص مي دهيم بايد حداقل 2 مگابيت باشد، اظهاركرد: تعداد دانش آموزان به ازاي هر رايانه بايد كمتر از 10 نفر باشد، بيش از 80 درصد كسب و كارها از طريق وب گاه هاي اختصاصي در اختيار شهروندان قرار بگيرد، امضاي الكترونيكي و معاملات برخط به رسميت شناخته شود و بدنه مستقلي براي نظارت بر قوانين شبكه اي وجود داشته باشد، ما به اين شهرها، شهرهاي توسعه يافته اطلاعاتي مي گوييم. نمونه بارز اين شهرها سنگاپور، كپنهاك و واشنگتن است.

وي در ادامه در تعريف شهرهاي توسعه يابنده اطلاعاتي،گفت: در اين شهرها حركت مديريت شهري به سمت تدوين سند سياست گذاري توسعه است اين شهرها به اين سمت حركت مي كنند در تهران و شهرهاي مهم ديگر وقتي با شهردار شهر صحبت مي كنيم در جواب مي گويند كه ما در حال تدوين هستيم اما 5 سال است كه در حال تدوين هستند.

اين پژوهشگر درادامه با تأكيد براينكه شهرهاي ما به سطحي از توسعه يافتگي اطلاعاتي دست پيدا كنند گفت: اولين نكته فقدان سياست مدون براي توسعه اطلاعاتي شهري است كه خود متاثر فقدان راهبردي اطلاعاتي در اين زمينه است. نامشخص بودن اهداف استفاده از فناوري اطلاعاتي در شهر و نا معين بودن تعريف شهر الكترونيكي از مهمترين نقاط ضعف كشور است. همچنين مشخص نبودن متولي ايجاد شهر الكترونيكي از جمله مسايلي كه بر پيچيدگي اين موضوع اضافه مي‌كند.

دكتر منتظرضعف نظام پشتيباني فني و حقوقي از نظام شبكه اي را يكي از جدي‌ترين مشكلات در اين باره دانست و افزود: ما اگر از متخصصان خود بخواهيم كه نرم‌افزاري را تعريف كنند امتناع مي‌كنند چرا چون مي‌گويد كه نرم افزار من را مي‌دزدند و هيچ مرجعي نيست كه از من و حقوق معنوي من دفاع كند.

وي يا اشاره به اينكه پشتيباني از خط فارسي ما به شدت ضعيف است گفت: حجم اطلاعات به زبان انگليسي بيش از همه زبانها است بعد چيني است و حجم اطلاعات به عربي 5/1 درصد و به زبان فارسي زير نيم درصد است. ما تا اين مشكلات را برطرف نكنيم نمي توانيم توسعه اطلاعاتي پيدا كنيم.

اين محقق با تأكيد بر اينكه زيرساختهاي فني ما نيز دچار ضعف است ادامه داد: نوع نگاه در كشورهاي جهان سوم به توسعه فني اطلاعات تكنولوژي‌گرا هم نيست بلكه سخت‌افزارگرا است. مهمترين ويژگي سخت‌افزار اين است كه به چشم مي‌آيد. جالب است كه ما در سخت افزار هم قوي نيستيم و مشكلات بسيار جدي داريم.

وي گفت: تصميم‌گيرندگان كشور با مشكلات بسيار جدي مواجه هستند كه مهمترين دليل آن گسترش غيرهدفمند شبكه و نابساماني مديريتي حتي در بعد سخت افزاري است. به عنوان مثال در تهران هر دستگاه اجرايي را كه دست بگذاريد براي خودش فيبر نوري دارد. شركت برق، شهرداري، شركت ملي نفت و خود شركت مخابرات در تهران هر كدام فيبر نوري جداگانه اي براي خود دارند. هر كدام توپولوژي خاص خود دارند، اين هدفمند نيست. از سوي ديگر هزينه آنها بسيار بالا است. اين روش كار واقعاً فاجعه است و خود ما نمي‌دانيم چه كار داريم مي كنيم.

دكتر منتظر با بيان اينكه يكي ديگر از مشكلات در توسعه اطلاعاتي شهرها و شهر الكترونيكي اين است كه ما مفاهيم را نمي‌شناسيم، گفت: بررسي برنامه راهبردي فناوري اطلاعات در سه شهر بزرگ ايران يعني تهران، تبريز و مشهد نشان مي‌دهد كه مهمترين راهبرد اين برنامه‌ها خودكارسازي نظام اداري است. متأسفانه فهم ما اصولاً مشكل دارد در اين مفاهيم جديدي كه سريع در حال گذر است به‌شدت ناتوان هستيم، مفهوم‌سازي نكرده‌ايم و مفهوم ديگران را هم نفهميده ايم.
شنبه 12 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 222]