آيت‌الله سبحاني؛ مفسر متكلمحجت‌الاسلام يعقوبيان:آيت‌الله سبحاني عالمي زمان‌شناس است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آيت‌الله سبحاني؛ مفسر متكلمحجت‌الاسلام يعقوبيان:آيت‌الله سبحاني عالمي زمان‌شناس است
گروه انديشه: در حديث آمده است كه «اگر شبهه‌ها هجوم آورد، بر عالم اسلامي است كه دفاع كند»، آيت‌الله سبحاني را مي‌توان مصداق اين حديث دانست و پي به زمان‌شناسي او نسبت به موضوعات برد.
حجت‌الاسلام و المسلمين «ابراهيم يعقوبيان» در گفت‌وگو با سرويس انديشه و علم خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، در مورد شخصيت علمي آيت‌الله «جعفر سبحاني»، ضمن بيان مطلب فوق گفت: گاهي اوقات كثرت تأليف ممكن است كمي اختلاف در آرا ايجاد كند. از اين رو آيت‌الله سبحاني هم از اين امر مستثني نيست.

مدرس حوزه علميه مشهد در مقام بيان نمونه‌اي در اين باب گفت: به عنوان نمونه آيت‌الله سبحاني در منشور جاويد، جلد 7 صفحه 39 وقتي آيه ‌شريفه «انا فتحنا لك فتحا مبينا» را تفسير مي‌كند ـ فتح مبين چيست؟ ـ در اين جلد و صفحه‌اي كه آدرس دادم و در همين جلد هفت در صفحه 55، تفسيري كه ارائه مي‌دهد اين است كه مراد از «فتح مبين» صلح حديبيه است.

وي با بيان اين مطلب كه آيت‌الله سبحاني «فتح قريب» را به عنوان فتح قلاع خيبر مطرح كرده است، تصريح كرد: بيان ايشان اين است كه قلعه‌هاي خيبر در جمادي‌الاول سال 7 هجري فتح شده است؛ يعني فاصله اندكي با صلح حديبيه دارد، بنابراين خداوند متعال از فتح خيبر تعبير به فتح قريب كرده است و اما مراد از فتح مبين، فتح مكه است.

يعقوبيان در ادامه افزود: آيت‌الله سبحاني در ادامه مي‌نويسد مفسرين «انا فتحنا لك فتحا مبينا» را تفسير به «قضينا» كرده‌اند؛ يعني ما حكم كرديم كه فتح مبيني هم براي شما ان‌شاءالله اتفاق بيفتد كه مراد همان فتح مكه است.

مدرس مكتب جامعةالرضوية تأكيد كرد: آيت‌الله سبحاني حتي در جلد 7، صفحه 55 اين عبارت را تصريح كرده و مي‌گويد قرآن از بازگويي جزئيات فتح مبين خودداري كرده است كه اين فتح مبين را به فتح مكه باز مي‌گرداند. ليكن در همين كتاب منشور جاويد جلد 7، صفحه 297 بحث عصمت نبي مكرم اسلام(ص) مطرح است؛ چون در ادامه آيه فرموده است: «ليغفر لك من ذنبك ما تقدم و ما تأخر» آن‌جا بحث عصمت را پيش مي‌آورند؛ زيرا اين آيه از قوي‌ترين آياتي است كه مورد استفاده قائلان عدم عصمت پيامر اكرم(ص) قرار گرفته است.

يعقوبيان افزود: آيت‌الله سبحاني براي آن‌كه اين شبه را پاسخ دهد و بگويد كه اصلا اين آيه شريفه عصمت پيامبر اكرم(ص) را زير سؤال نمي‌برد، سه احتمال را نقل مي‌كند؛ اول آن‌كه مراد از فتح مبين فتح مكه باشد، ديگر آن‌كه فتح خيبر باشد و احتمال ديگر آن‌كه صلح حديبيه باشد. ايشان قرائني را آن‌جا ارائه مي‌كنند كه مراد از اين فتح مبين نمي‌تواند فتح مكه يا خيبر باشد، بلكه مراد صلح حديبيه است.

يعقوبيان يكي از قرائن آيت‌الله سبحاني را تكيه بر خود آيه شريفه دانست و اظهار كرد: يكي از اين قرائن آيه 27 سوره مباركه فتح است كه مي‌فرمايد: «فجعل من دون ذلك فتحا قريبا». ايشان مي‌نويسد فتح قريب در اين آيه مطرح شده است و مسئله ديگر فتح مبين است. ايشان مي‌فرمايد فتح مبين همين صلح حديبيه است و فتح نزديك به فتح مبين، فتح مكه است.

يعقوبيان افزود: بنابراين فتح قريب؛ يعني مكه و فتح مبين؛ يعني صلح حديبيه. بعد اگر كسي هم اشكال كند كه صلح حديبيه اساسا صلح بوده و فتح نبوده است، ايشان مي‌فرمايد اين صلح بوده است، اما مقدمه فتوحات بسيار زيادي شده است. بنابراين اين صلح حديبيه همان فتح مبين است.

نويسنده كتاب «مدرسه نامرئي» گفت: ايشان از اين استفاده كرده و بعد مي‌گويد كه در ادامه آيه شريفه كه مي‌فرمايد: «ليغفر من ذنبك ما تقدم و ما تأخر» مسئله روشن مي‌شود؛ چون بين فتح با مغفرت رابطه‌اي نيست؛ اما اگر مراد از فتح را صلح حديبيه بگيريم، اين مراد از مغفرت معنا پيدا مي‌كند. چگونه؟ زيرا مشركين خيال مي‌كردند پيامبر اكرم(ص) ـ نعوذ بالله ـ آدمي ناسالم است و پشت كرده است به عقايد قوم و همه چيز را مي‌خواهد انكار كند. ولي وقتي فتح مكه اتفاق افتاد، متوجه شدند پيامبر(ص) چه شخصيت عزيزي است. در همان صلح حديبيه و هم‌چنين سال بعد كه پيامبر(ص) به حج تشريف بردند، مشركان فهميدند كه پيامبر(ص) چه شخصيت ماورائي و الهي دارد و با مردم روشي انساني و تعاملي انساني دارد.

مدرس حوزه علميه مشهد با بيان اين مطلب كه مشركان فهميدند آن اعتقاد نسبت به پيامبر(ص) اعتقادات غلطي بوده است، افزود: لذا مي‌فرمايد اين صلح حديبيه را نصيب توي پيغمبر كرديم تا آن گناهاني كه مشركين به تو نسبت مي‌‌دادند و آن‌چه بنا بود در آينده به تو نسبت دهند، مورد تجديد نظر قرار گيرد و مشركان از اعتقادات خود برگردند. آيت‌الله سبحاني با اين توضيح و قرائن ديگري كه مطرح مي‌كند، به اين نتيجه مي‌رسد كه مراد از اين فتح مبين، صلح حديبيه است و مراد از فتح قريب، فتح مكه است.

يعقوبيان يادآور شد: اما اين نظر، خلاف آن‌چه است كه آيت‌الله سبحاني در جلد 7 صفحات 39 و 55 فرمود كه فتح قريب، فتح قلاع خيبر است كه فاصله زيادي با صلح حديبيه نداشت و فتح مبين را فتح مكه معرفي فرمود. جالب اين است كه در مفاهيم‌القرآن جلد 5 صفحه 122 فتح مبين را صلح حديبيه تفسير فرمود و اين قول را كه مراد از فتح مبين، فتح مكه باشد را نقد كرد.

وي با اشاره به اين موضوع كه در هر صورت ممكن است در مجموعه كتب ايشان در عرصه تفسير و علوم قرآني گاهي اوقات واقعا به ندرت اختلاف آرا باشد، افزود: آيت‌الله سبحاني از يك شجاعت فوق‌العاده قلمي برخوردار است. به عنوان يك صاحب نظر در عرصه علوم قرآن و حديث و كتاب «كليات في علم الرجال» را كه مي‌نگريد، مي‌بينيد كه آراي بسياري از بزرگان علم رجال را به نقد كشيده و نظري بسيار شيرين را از خود ارائه مي‌دهند.

يعقوبيان گفت: در كتاب «الحديث النبوي بين الرواية و الدراية» بسياري از روايات مجعول بيان شده از سوي صحابه بزرگ را به نقد كشيده و اثبات كرده كه اين‌ها نمي‌تواند از پيامبر(ص) صادر شده باشد. ايشان در كنار مباحث علوم قرآن و حديث، فقيه بسيار ژرف‌نگر و توانايي هم است.

وي در پايان سخنانش گفت: آخرين كلامي كه در مورد شخصيت ايشان بايد بگويم، اين است كه ايشان در عرصه مناظرات هم يد طولايي دارند. براي نمونه كتاب ايشان تحت عنوان «مقالات» يا «سيماي فرزانگان» كه مجموعه آثار قلمي ايشان (مقالات و نامه‌ها) است، در بسياري از موارد به مناظره با علماي اهل سنت پرداخته است. در حديث آمده است كه اگر شبهه‌ها هجوم آورد، بر عالم اسلامي است كه دفاع كند، لذا ايشان در عرصه مباحث روز هم كه لازم است يك عالم زمان‌شناس موضع‌گيري كند، بسيار فعال است.
شنبه 12 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 95]